Termin „dewiacje seksualne” nie jest obecnie stosowany w fachowej literaturze. To samo tyczy się terminu „zboczenie seksualne” oraz terminu „perwersja seksualna”. Zostały one zastąpione terminem „parafilia”. Parafilia to zaburzenie preferencji seksualnych, które związane jest z osiąganiem satysfakcji seksualnej w sposób powszechnie nieakceptowalny, który może zadawać innym ból lub zmuszać do odbycia stosunku i określonego zachowania podczas kontaktu seksualnego (tzw. odchylenia seksualne patologiczne).
Prawidłowe i nieprawidłowe zachowania seksualne – jak je rozróżnić?
Zaburzenia preferencji seksualnych (określane przez wiele osób np. jako "perwersje seksualne"), powodują, że źródłem podniecenia seksualnego są nietypowe bodźce lub zachowania. Pomiędzy prawidłowymi zachowaniami seksualnymi, które wykraczają poza wytyczone normy obyczajowe lub są narzucone ze względów religijnych, a zaburzeniami preferencji seksualnych, często przebiega cienka granica. Co więcej, pewne zachowania seksualne, które zostały dawno wykreślone z listy dewiacji seksualnych, stają się orężem w walce z szeroko pojętą innością. Dotyczy to m.in. osób homoseksualnych i biseksualnych, których preferencje seksualne nie są zaburzeniem, co dowiodły liczne badania.
Z prawidłowymi zachowaniami seksualnymi, choć czasami odbiegają one od powszechnie uważanych za „normalne”, mamy do czynienia, gdy dotyczą one:
- osób dorosłych i w pełni władz umysłowych,
- osób dobrowolnie zgadzających się na konkretne zachowania.
Co więcej, prawidłowe zachowania seksualne (niebędące dewiacją seksualną) nie sprawiają bólu i nie są związane z upokarzaniem drugiej osoby, a także nie szkodzą zdrowiu i nie naruszają norm społecznych, prowadząc m.in. do uzyskania podniecenia i zaspokajania popędu seksualnego w miejscach publicznych, a także naruszania prawa do prywatności.
Czytaj też:
Prof. Radziszewski: Ta diagnoza to nie wyrok. Mężczyzna nadal może mieć radość z seksu
Zaburzenia preferencji seksualnych to spora grupa zachowań, które odnoszą się m.in.: do dzieci oraz osób niepełnosprawnych, które ze względu na swój stan zdrowia psychicznego i fizycznego nie mogą skutecznie oprzeć się kontaktom seksualnym. Jednym z najbardziej znanych zachowań seksualnych, sprzecznych z ogólnie przyjętymi normami społecznymi i kulturowymi, a także religijnymi, jest pedofilia (współżycie seksualne z dziećmi).
Zaburzenia seksualne: Ogólna definicja parafilii
Zgodnie z definicją – z parafilią mamy do czynienia, gdy podniecenie oraz pełna satysfakcja seksualna są osiągane w przypadku specyficznego bodźca. Bodźcem w przypadku parafilii jest nie tylko konkretna osoba, ale także przedmiot, miejsce lub sytuacja.
Z parafilią możemy mieć także do czynienia, gdy podniecenie i satysfakcja seksualna są osiągane na skutek długotrwałego fantazjowania, popełniania przestępstw, a także w sposób, który ma negatywny wpływ na zdrowie i różne aspekty życia.
Osoby cierpiące na parafilię nie odczuwają satysfakcji seksualnej podczas intymnych zbliżeń, które mieszczą się w granicach normy i są powszechnie akceptowalne. Kontakty seksualne tego typu stają się przyczyną irytacji i często nie umożliwiają rozładowania rosnącego napięcia, a także osiągnięcia orgazmu.
Czytaj też:
Podcast „Wprost”: Męski „detektor kobiecych pragnień”? Panowie, to nie takie proste
Prawidłowym zachowaniem seksualnym jest odczuwanie pociągu seksualnego do partnera tej samej lub innej płci, który jest osobą dorosłą, świadomie godzi się na określone zachowania i nie opiera się przeciwko uczestniczeniu w konkretnego rodzaju akcie seksualnym. Wówczas mamy do czynienia ze zdrowymi relacjami seksualnymi, które nie naruszają godności, zdrowia fizycznego i psychicznego, choć nie zawsze muszą się one mieścić w określonych normami kulturowymi i religijnymi szablonach.
Niegdyś za dewiację seksualną uważano m.in. eksperymentowanie z różnymi pozycjami seksualnymi, a także korzystanie z gadżetów erotycznych, które obecnie stosowane są przez wiele osób w celu osiągnięcia satysfakcji seksualnej oraz urozmaicenia intymnych relacji. Z tego względu nie należy rozpatrywać w kategorii zaburzeń preferencji seksualnych każdego odstępstwa od normy i inności, o ile wiąże się ona z obopólną zgodą partnerów.
Czytaj też:
10 lat od debiutu Tindera. Seksuolożka: Słyszę w gabinecie fantazje
Zaburzenia seksualne, do których zaliczamy dewiacje seksualne, a także zaburzenia tożsamości płciowej i dysfunkcje seksualne, stanowią poważny problem, bo dotknięte nimi osoby, często są zagrożeniem dla innych. Doskonale jest to widoczne np. w przypadku pedofilii i gwałcicielstwa. Innym przykładem groźnych zaburzeń seksualnych jest sadyzm seksualny.
Ogólna definicja parafilii obejmuje dwa kryteria A i B, na których podstawie jest definiowane to zaburzenie.
Kryterium A obejmuje:
- seksualne podniecające fantazje,
- zachowania seksualne obejmujące kontakt z obiektami nieosobowymi, dziećmi, osobami niezdolnymi do wyrażenia świadomej zgodny na dane zachowania,
- cierpienie własne lub osób uczestniczących w akcie seksualnym, a także upokorzenie.
Kryterium B odnosi się do:
- pogorszenia się sytuacji społecznej,
- pogorszenia się sytuacji zarobkowej,
- problemów w innych ważnych dziedzinach funkcjonowania.
Zaburzenia seksualne – przyczyny
Skąd biorą się rozmaite zaburzenia seksualne, które wskazują na parafilię? Brak jest jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Pomimo wielu badań, nie udało się wykryć dokładnej przyczyny dewiacji seksualnych, jednak wyodrębniono czynniki, które mogą sprzyjać wyborowi nieprawidłowych zachowań seksualnych. To m.in.:
- zaburzenia rozwoju seksualnego,
- doznane w okresie dzieciństwa traumy,
- ucieczka przed nawiązywaniem bliskich relacji,
- doświadczenia z okresu dorastania i inicjacji seksualnej.
Temat dewiacji seksualnych jest tematem trudnym. Bywa wykorzystywany w celu ośmieszenia oraz napiętnowania przedstawicieli niektórych mniejszości, do których zaliczamy m.in. osoby LGBT. Trzeba pamiętać, że zachowania seksualne, które nie szkodzą innym i odnoszą się do świadomego, dorosłego i zgadzającego się na nie partnera lub partnerki, nie są uważane za dewiacje seksualne.
Czytaj też:
Feministka: Za bardzo lubię seks, żeby popierać pornografię
Dewiacja seksualna – rodzaje
Lista zachowań, które zaliczane są do dewiacji seksualnych, jest bardzo długa. Znajdują się na niej m.in.:
- pedofilia – pociąg odczuwany do małych dzieci, a także niemowląt,
- masochizm seksualny – osiąganie przyjemności seksualnej na skutek odczuwanego bólu,
- sadyzm seksualny – satysfakcja seksualna osiągana jest podczas zadawania bólu,
- zoofilia – pociąg seksualny odczuwany do zwierząt,
- fetyszyzm – pociąg seksualny odczuwany do przedmiotów lub części ciała,
- abasiofilia – pociąg seksualny do osób kulawych lub pozbawionych nóg,
- dendrofilia – pociąg seksualny do drzew,
- ekshibicjonizm – obnażanie się w miejscach publicznych,
- frotteuryzm – osiąganie seksualnej przyjemności podczas ocierania się o części ciała kobiety lub mężczyzny,
- emetofilia – osiąganie satysfakcji seksualnej spowodowanej wymiocinami partnera,
- hebefilia – pociąg seksualny do młodzieży w wieku dojrzewania płciowego,
- kazirodztwo – kontakty seksualne z członkami rodziny np. dziećmi i rodzeństwem.
Nie wszystkie odbiegające od normy preferencje seksualne świadczą o parafilii. Badania dowiodły, że częściej dewiacja seksualna dotyczy mężczyzn i jest związana z innymi zaburzeniami psychicznymi. Zaburzenia preferencji nie muszą towarzyszyć osobie od momentu rozpoczęcia życia erotycznego. Zdarza się, że są związane z różnymi zdarzeniami, które oddziałują na psychikę. Nieprawidłowe zachowania związane z seksualnością mogą mieć także związek z próbą rozładowania gromadzącego się napięcia nerwowego. Na ich wystąpienie wpływają czynniki społeczno-kulturowe, czynniki biologiczne oraz czynniki psychologiczne.
Terapia parafilii: Czy istnieje szansa na całkowite wyleczenie się z tego rodzaju zaburzeń seksualnych?
Niezależnie od rodzaju dewiacji seksualnej, zaburzenia preferencji seksualnych zawsze wymagają specjalistycznego leczenia. Pomiędzy zachowaniami seksualnymi z pogranicza normy i zachowaniami seksualnymi, które mogą naruszać godność oraz nietykalność drugiej osoby, biegnie bardzo cienka granica, dlatego odczuwając satysfakcję seksualną jedynie pod wpływem nietypowych bodźców, trzeba zasięgnąć porady seksuologa. W leczeniu dewiacji seksualnych stosowana jest psychoterapia, jednak w niektórych przypadkach leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów. Jeżeli osoba chora dopuszcza się przestępstw na tle seksualnym, to czasami niezbędna jest jej trwała izolacja. Tyczy się to m.in. gwałcicieli i pedofilów.
Czytaj też:
Spowiedź seksoholiczki: „Gdy podałam psycholożce liczbę partnerów, ścięło ją z nóg”Czytaj też:
Sex working po polsku, Tusk kontra Trzaskowski i moda na turystykę wojenną. Nowy „Wprost”