W fachowej literaturze splot słoneczny nazywany jest splotem trzewnym (plexus coeliacus). To jeden z najbardziej znanych splotów nerwowych człowieka. Pod względem anatomicznym splot słoneczny powstał ze zrośniętych splotów trzewnych prawego i lewego
Autonomiczny układ nerwowy (AUN) wraz z układem hormonalnym pośredniczy w przekazywaniu impulsów z mózgu do narządów wewnętrznych. Autonomiczny układ nerwowy dzieli się na część współczulną i część przywspółczulną. Na pracę autonomicznego układu nerwowego wpływają m.in. odczuwane stany emocjonalne, które wywołują określone reakcje organizmu np. przyśpieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi i przyśpieszenie oddechu.
Sploty autonomicznego układu nerwowego znajdują się głównie po przedniej stronie kręgosłupa – w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej. Splot słoneczny jest skupiskiem komórek nerwowych, dzięki którym mogą być przekazywane impulsy m.in. do ważnych narządów wewnętrznych. W obrębie klatki piersiowej znajdują się dwa sploty autonomicznego układu nerwowego, czyli: splot sercowy i splot płucny.
Splot słoneczny to jeden z czterech splotów autonomicznego układu nerwowego, które znajdują się w jamie brzusznej. Inne sploty w obrębie jamy brzusznej to: splot międzykrezkowy, splot podbrzuszny dolny i splot podbrzuszny górny.
Budowa splotu słonecznego
Nazywany niegdyś mózgiem brzusznym splot słoneczny to największy ze splotów przedkręgowych. Splot trzewny znajduje się w tylnej części nadbrzusza na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego. Nad splotem słonecznym znajduje się przepona, u dołu tętnice nerkowe, a po bokach nadnercza. Przed splotem trzewnym znajduje się aorta brzuszna.
Splot słoneczny składa się z szaro-czerwonych parzystych zwojów trzewnych o różnym kształcie m.in. półksiężyca oraz kuli. Od kulistych zwojów trzewnych splotu słonecznego odchodzą gałązki nerwowe. U dołu splotu słonecznego znajdują się skupiska tkanki nerwowej, które tworzą parzysty zwój aortalno-nerkowy i nieparzysty zwój krezkowy górny. Do splotu trzewnego dochodzą nerwy trzewne, gałązki trzewne nerwu błędnego oraz gałązki od ostatniego zwoju piersiowego i od górnych zwojów lędźwiowych pnia współczulnego. Od splotu trzewnego odchodzą kolejne sploty parzyste i nieparzyste.
Sploty parzyste to:
- splot przeponowy,
- splot nadnerczowy,
- splot nerkowy,
- u mężczyzn – splot jądrowy,
- u kobiet – splot jajnikowy.
Sploty nieparzyste to:
- splot żołądkowy górny,
- splot żołądkowy dolny,
- splot wątrobowy,
- splot śledzionowy,
- splot krezkowy górny,
- splot aortowy brzuszny.
Jakie funkcje pełni splot słoneczny?
Funkcje splotu słonecznego związane są z działaniem autonomicznego układu nerwowego, który pośredniczy w przekazywaniu impulsów pomiędzy mózgiem i narządami wewnętrznymi. Autonomiczny układ nerwowy odpowiada za reakcje organizmu niezależne od woli np. perystaltyka jelit, wydzielanie soku żołądkowego, praca gruczołów potowych, czynność serca, regulacja ciśnienia tętniczego krwi, wydzielanie hormonów, praca zwieraczy.
Splot słoneczny odpowiada za m.in.:
- procesy metaboliczne,
- perystaltykę jelita cienkiego i jelita grubego,
- wydzielanie soków żołądkowych,
- wydzielanie soku trzustkowego,
- wydzielanie żółci,
- wydzielanie hormonów nadnerczy i trzustki,
- pracę serca,
- utrzymywanie odpowiedniego ciśnienia tętniczego,
- pracę zwieraczy pęcherza moczowego, żołądka i odbytu,
- pracę narządów rozrodczych.
Ze względu na pełnione funkcje splot słoneczny odgrywa istotną rolę w utrzymaniu homeostazy organizmu. O homeostazie organizmu mówimy, gdy podstawowe, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu procesy fizjologiczne, przebiegają w prawidłowy sposób.
Splot słoneczny zaopatruje główne narządy wewnętrzne w impulsy nerwowe. Sploty autonomicznego układu nerwowego nie są podatne na choroby. Nie oznacza to jednak, że splot słoneczny zawsze funkcjonuje w prawidłowy sposób. Na jego pracę mogą wpływać m.in. schorzenia okolicznych narządów, choroby układu nerwowego, a także urazy doznane podczas bójek, gry w piłkę lub wypadków komunikacyjnych.
Jakie choroby wpływają na pracę splotu słonecznego?
Na funkcjonowanie splotu słonecznego mogą wpływać negatywnie m.in..:
- choroby nowotworowe,
- miażdżyca,
- schorzenia neurologiczne,
- choroby o podłożu zapalnym,
- powiększenie węzłów chłonnych w okolicy splotu trzewnego,
- niektóre leki i substancje psychoaktywne.
Powyższe schorzenia mogą spowodować zaburzenia w funkcjonowaniu i ból w okolicy splotu słonecznego.
Uderzenie w splot słoneczny
Skutkiem uderzenia w splot słoneczny jest silny ból i niemożność złapania oddechu. W wyniku urazu w okolicy splotu słonecznego może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych, zaburzeń ze strony układu oddechowego, a także zatrzymania akcji serca. Silny cios w splot słoneczny dość często kończy się utratą przytomności. Warto znać zagrożenia związane z uderzeniem w spot słoneczny, bo może ono doprowadzić do poważnych powikłań.
Czytaj też:
Kiedy boli splot słoneczny, organizm wysyła ważny sygnał. Nie lekceważ goCzytaj też:
Utrata przytomności – przyczyny i pierwsza pomoc. Czym omdlenie różni się od zasłabnięcia?
Źródła:
- A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia Człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie VI, 2010
- A. Krechowiecki, F. Czerwiński, Zarys anatomii człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004
- H. Krauss, P. Sosnowski, Podstawy fizjologii człowieka, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Poznań, 2009
- A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Wydanie V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013