Ewelina Celejewska: Leczenie niepłodności to zawsze in vitro?
Katarzyna Kozioł: Absolutnie nie. Jaką metodę zastosujemy zależy głównie od przyczyny niepłodności a także od tego jak długo para stara się o ciążę Współczesne metody leczenia niepłodności pozwalają na osiągnięcie upragnionej ciąży u coraz większej liczby pacjentek. W przypadku problemów z regularnie występującą owulacją na początku wystarcza indukcja owulacji lekami hormonalnymi, jeśli mimo indukcji owulacji do ciąży nie dochodzi lub jeśli problemem są lekko obniżone parametry nasienia partnera lub nieznana jest przyczyna niemożności zajścia w ciążę można zastosować zabieg inseminacji wraz z indukcją owulacji lekami, .. Gdy 2-3 próby inseminacji okażą się nieskuteczne pozostaje zapłodnienie pozaustrojowe -in vitro. Jest to zabieg medyczny polegający na pobraniu komórek rozrodczych od obojga partnerów i połączeniu ich poza organizmem kobiety, a następnie po 2-5 dni podanie tak powstałego zarodka do macicy kobiety.
W jakich sytuacjach konieczne jest zastosowanie zaawansowanych procedur już na początku starań o ciążę?
Jednym z takich przypadków jest poważna niepłodność męska. Kiedy parametry nasienia są tak słabe, że w żaden sposób nie ma możliwości, żeby do ciąży doszło na drodze naturalnego zapłodnienia lub metodą inseminacji, wtedy od razu wykonuje się zabieg in vitro metodą mikroiniekcji plemnika do komórki jajowej i (ICSI). Metoda ta polega na wprowadzeniu pojedynczego plemnika bezpośrednio do wnętrza komórki jajowej. W 1995 roku w nOvum uzyskaliśmy pierwszą w Polsce ciążę dzięki tej metodzie. Obecnie nawet mężczyźni, którzy w nasieniu nie mają żadnych plemników, mają szansę na biologiczne potomstwo dzięki zabiegom ICSI-PESA i ICSI-TESA, czyli biopsji jąder lub najądrzy. W trakcie takiego zabiegu w krótkim znieczuleniu ogólnym pobiera się plemniki jeśli są tam produkowane bezpośrednio z jądra lub najądrza. W nOvum w 1996 roku uzyskaliśmy pierwszą w Polsce ciążę dzięki metodzie ICSI-PESA, czyli przez pobranie plemników z najądrza. Również w nOvum wykonaliśmy pierwszy w Polsce bardziej precyzyjny zabieg- microTESE, czyli biopsję jąder pod mikroskopem operacyjnym, który zakończył się ciążą i porodem zdrowego dziecka.
Te wszystkie metody dają szansę na biologiczne potomstwo mężczyznom, którzy jeszcze nie tak dawno temu musieliby skorzystać z nasienia anionowego dawcy. Zastosowanie w medycynie rozrodu każdego z tych zabiegów było wielkim przełomem w leczeniu niepłodności.
A w przypadku kobiet? Kiedy konieczne są natychmiastowe działania?
Na przykład, kiedy pacjentka ma do in vitro ewidentne wskazania, takie jak np. niedrożność jajowodów lub stan po ich operacyjnym usunięciu. W takiej sytuacji zabiegi in vitro są jedyną metodą na zajście w ciążę przez taką pacjentkę i bardzo często są skuteczne.
Zabieg in vitro zaleca się od razu także pacjentkom, które mimo młodego wieku mają bardzo niską rezerwę jajnikową, czyli są zagrożone przedwczesną menopauzą a w ich jajnikach jest dużo mnie komórek jajowych niż wynikałoby to z ich wieku biologicznego. Takie pacjentki mają mało czasu na zachodzenie w ciążę. Ich zegar biologiczny bardzo przyspieszył więc i my musimy dużo szybciej zastosować najbardziej skuteczne metody leczenia. a Często jedyną dla nich szansą na własne dziecko jest jak najszybsze pobranie komórek jajowych, a następnie albo ich zamrożenie, jeśli nie mają jeszcze męża lub partnera, albo od razu zapłodnienie nasieniem męża lub partnera. W takich sytuacjach zabieg zapłodnienia pozaustrojowego jest najczęściej jedyną szansą na uzyskanie ciąży, a upływający czas działa na niekorzyść kobiety.
Moją znajomą do wizyty w klinice leczenia niepłodności zachęcił lekarz, zaraz po tym, jak poinformował ją o wykryciu nowotworu i jeszcze przed wdrożeniem leczenia.
Postąpił bardzo słusznie. Coraz częściej więcej zdarza się chorób nowotworowych o u młodych pacjentkach nie posiadających jeszcze dzieci, które z powodu swojej choroby lub jej leczenia mogą stracić płodność. Takie pacjentki przed podejściem do chemio lub radioterapii powinny pomyśleć o pobraniu i zamrożeniu swoich komórek jajowych, ponieważ leczenie onkologiczne bardzo często powoduje uszkodzenie często nieodwracalne funkcji rozrodczych jajnika u kobiety. Mężczyzna w analogicznej sytuacji powinien sobie zamrozić nasienie, z którego będzie mógł skorzystać po zakończonej terapii jeśli jego jądra zostaną trwale uszkodzone na skutek leczenia onkologicznego..
Czy in vitro ma jakieś ograniczenia?
Niestety tak – najczęstszym z nich jest wiek kobiety. Płodność kobiet spada po 35. roku życia, a drastyczne po 40 roku życią. Kobiety w wieku 42--45. roku życia mają około 1-2 proc. szans na ciążę. Dlatego dobrze jest nie odkładać macierzyństwa a jak pojawią się kłopoty – leczenia niepłodności, bo może to spowodować znaczny spadek szans na skuteczne leczenie..
Które jeszcze kobiety powinny jak najszybciej rozważyć pomoc specjalistów?
Oprócz wyżej wymienionych przyczyn, bezwzględnie kwalifikujących do tego zabiegu, in vitro wykonuje się również u pacjentek z zaawansowaną endometriozą, przy zaburzeniach hormonalnych przy których konieczna jest intensywna stymulacja hormonalna oraz przy niepłodności idiopatycznej, czyli niewiadomego pochodzenia po 2 latach nieskutecznego stosowania innych metod. Oczywiście i w tym przypadku ważny jest wiek kobiety. Im starszy tym krócej można czekać.
Szacuje się, że statystycznie zabieg in vitro kończy się powodzeniem w około 30-40% przypadków w zależności od wieku i przyczyny niepłodności. To bardzo duża skuteczność i dzięki temu wielu parom wystarczy jedna procedura, w której powstaje kilka zarodków aby cieszyć się upragnionym potomstwem i pełną rodziną.
O jakich dodatkowych korzyściach in vitro warto wspomnieć?
Jedną z wielu jest możliwość kriokonserwacji zarodków powstałych podczas procedury, których nie można od razu zastosować. Dzięki temu para, która zajdzie w ciążę, może za jakiś czas wrócić do kliniki po kolejne dziecko i zajść w ciążę już bez przechodzenia przez całą procedurę od początku. W przypadku, gdy para ma zamrożone zarodki, wystarcza tylko przeprowadzenie samego kriotransferu, czyli podania rozmrożonego zarodka do macicy w cyklu naturalnym, bez leków. Jest to krótki i bezbolesny zabieg. W nOvum urodziło się blisko 7000 dzieci po transferach mrożonych zarodków.
Zabiegi in vitro to metoda powszechnie dostępna i stosowana z powodzeniem na całym świecie. Jest to jednocześnie najczęściej wykonywana procedura wspomaganego rozrodu. Daje ona szanse na biologiczne potomstwo wielu parom, które jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie mogłyby nawet o tym marzyć.
Czytaj też:
Niepłodność to choroba, którą można leczyć. Ekspert: Dotyka aż 15 proc. par