Transplantacja jest chirurgiczną procedurą, polegającą na pobraniu narządu, tkanki lub komórek od dawcy i wszczepieniu do organizmu biorcy. Ma ona na celu przywrócenie niektórych funkcji ciała ludzkiego właśnie w wyniku przeszczepu. Zarówno dawcy, jak i biorcy mogą być w bardzo zróżnicowanym wieku. Badacze dowodzą jednak, że być może uda się „zatrzeć” te różnice poprzez odmłodzenie ludzkich narządów. Z uwagi na fakt, że stale rośnie liczba osób potrzebujących przeszczepu narządów, wyniki badań mogą okazać się „światełkiem w tunelu” w kwestii transplantacji.
Negatywny wpływ starzejących się komórek na narządy
Narządy pochodzące od starszego dawcy mogą zostać przeszczepione młodszej osobie. W konsekwencji starzejące się komórki w przeszczepionym narządzie mogą aktywować proces starzenia się we własnych komórkach biorcy. To z kolei może pogorszyć wynik przeszczepu. Takie działanie może doprowadzić również do wywołania reakcji immunologicznej, a w konsekwencji – odrzucenia narządu.
Dodatkowo starzejące się komórki, które gromadzą się w narządach, mogą również wywołać stan zapalny oraz sprzyjać chorobom poprzez substancje chemiczne, które uwalniają. Podczas kongresu „European Society for Organ Transplantation” w Atenach zostały jednak ogłoszone wyniki badania, dzięki któremu być może możliwe będzie poprawienie powodzenia przeszczepów narządów, które pochodzą od starszych dawców.
Leki odmładzające narządy do przeszczepów
Stefano Tullius z Harvard Medical School oraz jego współpracownicy wykazali na modelu mysim, że można zatrzymać proces przenoszenia starzenia narządów. Badacze doprowadzili do tego u myszy za pomocą senolityków – nowej klasy leków, które selektywnie usuwają starzejące się komórki.
Naukowcy przeszczepili serca od starych mysz (w wieku od 18 do 21 miesięcy) oraz młodych mysz, które miały 3 miesiące, myszom młodym. W efekcie serca od starych osobników, które otrzymały myszy, miały większą liczbę starzejących się komórek w węzłach chłonnych, mięśniach i narządach w porównaniu z tymi, które pochodziły od myszy młodszych. Dodatkowo u myszy, których serca pochodziły od starszych gryzoni, zauważono też przyspieszony spadek funkcji poznawczych i fizycznych.
Czy leki odmładzające narządy do przeszczepu pomogą ludziom?
Okazało się jednak, że leczenie starszych myszy lekami senolitycznymi (czyli: dazatynibem i kwercetyną) zanim zostały pobrane od nich narządy w istotnym stopniu zmniejszyło liczbę starzejących się komórek, które były wykrywane później u myszy po przeszczepie. Dodatkowo zwierzęta dorównywały biorcom młodych serc w kwestii sprawności fizycznej i poznawczej.
Zdaniem naukowców wyniki badania są obiecujące, jednak na razie nie wiadomo, w jakim stopniu będzie można odnieść je do ludzi. Z uwagi na fakt, że często narządy pobierane są od zmarłych dawców – być może konieczne będzie leczenie samego narządu przed przeszczepieniem lub podawanie leków biorcy (co w praktyce może okazać się niemożliwe). Naukowcy planują kolejną fazę badań, dzięki której będą mogli sprawdzić, na ile możliwe będzie przeniesienie obiecujących wyników z modelu mysiego na model ludzki.
Czytaj też:
Przeszczep serca świni człowiekowi. To druga taka transplantacja na świecieCzytaj też:
Nerki do przeszczepu można pozyskiwać od zmarłych noworodków. Czym różni się ta metoda?