Do nagłego zatrzymania krążenia może dojść na skutek np. nagłego ataku choroby, wypadku, zadławienia oraz wstrząsu anafilaktycznego. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa ma na celu zapewnić krążenie krwi w sytuacji nagłego zatrzymania akcji serca. Jeżeli serce nie pracuje i brak jest oddechu (tuż po ustaniu pracy serca oddech jest nieprawidłowy) niezbędne jest utrzymywanie przepływu krwi przez narządy wewnętrzne w celu podtrzymania funkcji życiowych osoby poszkodowanej.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa ratuje życie!
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa to jeden z elementów pierwszej pomocy przedmedycznej. Każdy z nas powinien wiedzieć, w jaki sposób wykonać masaż serca i sztuczne oddychanie u osoby dorosłej oraz u dziecka. Należy pamiętać, że udzielenie pierwszej pomocy jest naszym obowiązkiem. Jeżeli obawiamy się np. ze względów zdrowotnych wykonać oddychanie usta-usta, to możemy poprzestać na wykonywaniu masażu serca lub skorzystać ze specjalnej maseczki z ustnikiem, która oddziela usta osoby poszkodowanej od ust osoby, która wykonuje oddechy ratownicze. Naprzemienne wykonywanie oddechów ratowniczych i uciskanie klatki piersiowej poszkodowanego zwiększa szansę na uratowanie jego życia oraz zmniejsza ryzyko uszkodzeń związanych z niedotlenieniem mózgu.
Udzielenie pierwszej pomocy przedmedycznej uwzględnia nie tylko resuscytację krążeniowo-oddechową. Resuscytację krążeniowo-oddechową wykonuje się jeżeli poszkodowany nie reaguje na bodźce, stracił przytomność, nie oddycha lub oddycha nieprawidłowo. Wskazaniem do wykonania resuscytacji krążeniowo-oddechowej jest również brak pulsu lub bardzo słaby puls. Jeżeli poszkodowany stracił przytomność i oddycha prawidłowo, to należy ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej i monitorować oddech.
Rodzaje resuscytacji krążeniowo-oddechowej
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO) uwzględnia:
- podstawowe zabiegi resuscytacyjne – Basic Life Support (BLS),
- zaawansowane zabiegi resuscytacyjne – Advanced Life Support (ALS).
Podstawowe zabiegi resuscytacyjne może wykonać każdy z nas. Nie należy obawiać się, że zaszkodzimy osobie poszkodowanej – najważniejsze jest podjęcie próby ratowania życia. Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne wykonuje przeszkolony personel medyczny.
Podstawowe zabiegi resuscytacyjne, których wykonanie jest niezbędne, gdy dojdzie do nagłego zatrzymania krążenia, to:
- udrożnienie dróg oddechowych,
- uciskanie klatki piersiowej,
- wykonywanie oddechów ratowniczych.
Ważne! Jeżeli podejmiesz próbę ratowania życia osoby poszkodowanej, przystępując do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, to jej szansa na przeżycie wzrasta aż trzykrotnie! Co więcej, podtrzymywanie czynności życiowych podczas wykonywania masażu serca i sztucznego oddychania pozwala utrzymać krążenie krwi i zapobiega poważnym uszkodzeniom mózgu na skutek niedotlenienia. Komórki mózgowe są w stanie przetrwać bez dostępu tlenu około 5 minut – po tym czasie tkanka mózgowa zaczyna obumierać, co skutkuje nieodwracalnymi zmianami w układzie nerwowym. Przystąpienie do reanimacji oraz kontynuacja resuscytacji krążeniowo-oddechowej do momentu przybycia profesjonalnej pomocy to obowiązek świadków wypadku lub innego zdarzenia, które spowodowało nagłe zatrzymanie krążenia. Zasady wykonywania resuscytacji krążeniowo-oddechowej nie są skomplikowane. RKO ma kluczowe znaczenie w pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia – resuscytacja krążeniowo-oddechowa znacząco zwiększa szanse na powrót spontanicznego krążenia. Natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej po zatrzymaniu akcji serca zmniejsza ryzyko zgonu!
Zgodnie z aktualnymi wytycznymi, aby zwiększyć szanse na przeżycie poszkodowanego, u którego doszło do zatrzymania akcji serca, niezbędne jest:
- wczesne rozpoznanie zatrzymania krążenia – bezdech, utrata przytomności, brak pulsu;
- szybkie wezwanie pomocy – aby to zrobić, trzeba zadzwonić pod numer alarmowy 112 lub połączyć się z pogotowiem ratunkowym, dzwoniąc pod numer 999;
- jak najszybsze rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO);
- jak najszybsze rozpoczęcie defibrylacji, jeżeli dostępny jest automatyczny defibrylator zewnętrzny AED – wczesne rozpoczęcie defibrylacji może skutkować przeżywalnością nawet do 75%. Każda minuta opóźnienia defibrylacji zmniejsza prawdopodobieństwo przeżycia o 10–12%.
RKO możemy przerwać w momencie, gdy: poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać lub na miejsce zdarzenia dotrze Zespół Ratownictwa Medycznego.
Kiedy resuscytacja krążeniowo-oddechowa jest niezbędna?
Najczęstszymi przyczynami nagłego zatrzymania krążenia są m.in.:
- urazy doznane w wypadkach komunikacyjnych,
- wstrząs związany z urazami,
- upadki z wysokości,
- udar mózgu,
- zator tętnicy płucnej,
- zawał mięśnia sercowego,
- zadławienie,
- zaburzenia rytmu serca.
Osoba bez wykształcenia medycznego powinna rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową, gdy dojdzie do utraty przytomności poszkodowanego i zatrzymania oddechu lub oddech jest nieprawidłowy. Nie zwlekaj z rozpoczęciem reanimacji – rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową jak najszybciej od momentu utraty przytomności i ustania oddechu u poszkodowanego.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa w przypadku osób dorosłych
Zanim przystąpimy do resuscytacji, trzeba ocenić sytuację, sprawdzając, czy miejsce, w którym znajduje się poszkodowany, jest bezpieczne. Trzeba zadbać nie tylko o bezpieczeństwo poszkodowanego, ale także bezpieczeństwo własne.
Następnie trzeba sprawdzić stan osoby, która wymaga pomocy. Sprawdzenie stanu poszkodowanego uwzględnia ocenę obrażeń zewnętrznych, przytomności i stanu świadomości. Jeżeli poszkodowany nie reaguje – nie odpowiada na zadawane pytania, to niezbędne jest sprawdzenie, czy poszkodowany oddycha. Jeżeli nie wyczuwasz oddechu, to udrożnij drogi oddechowe, wykonując rękoczyn czołowo-żuchwowy – lekkie odchylenie głowy poszkodowanego do tyłu. Rękoczyn czołowo-żuchwowy możemy wykonać u poszkodowanego, u którego nie podejrzewamy urazu kręgosłupa. Aby udrożnić drogi oddechowe, trzeba położyć jedną rękę na czole poszkodowanego, a drugą na jego brodzie i delikatnie odchylić głowę do tyłu. Po udrożnieniu dróg oddechowych trzeba monitorować oddech przez około 10 sekund.
Jeżeli poszkodowany mógł doznać urazu kręgosłupa, to udrożnij drogi oddechowe, przemieszczając żuchwę poszkodowanego do przodów taki sposób, aby zęby dolne znalazły się przed zębami górnymi.
Następnie pochyl się nad poszkodowanym, przysuwając policzek do jego ust, obserwując czy klatka piersiowa poszkodowanego się porusza oraz starając się wyczuć ruch wydychanego przez niego powietrza lub usłyszeć dźwięk nabieranego i wydychanego powietrza. Brak oddechu przez 10 sekund od momentu udrożnienia dróg oddechowych jest wskazaniem do rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Uciśnięcia klatki piersiowej
Aby wykonać resuscytację bez oddechów ratowniczych, postępuj zgodnie z poniższymi wskazówkami:
- uklęknij przy poszkodowanym,
- ułóż dłonie na środku klatki piersiowej poszkodowanego,
- wyprostuj ręce w łokciach,
- uciskaj klatkę piersiową poszkodowanego z częstotliwością 100–120 uciśnięć na minutę, na głębokość 5-6 cm.
Wykonywanie 2 oddechów ratowniczych naprzemiennie z uciśnięciami klatki piersiowej zwiększa szanse poszkodowanego na przeżycie, jednak oddechy ratownicze nie są obowiązkowym elementem podstawowych zabiegów resuscytacyjnych.
Uciśnięcia klatki piersiowej i oddechy ratownicze
Jeżeli chcesz wykonać masaż serca i sztuczne oddychanie to:
- uklęknij przy poszkodowanym,
- ułóż dłonie na środku klatki piersiowej poszkodowanego,
- wyprostuj ręce w łokciach,
- wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej poszkodowanego z częstotliwością 100–120 uciśnięć na minutę, na głębokość 5-6 cm,
- wykonaj 2 oddechy ratownicze, zbliżając swoje usta do ust osoby poszkodowanej i zatykając nos poszkodowanego.
Wykonuj naprzemiennie 30 uciśnięć klatki piersiowej poszkodowanego i 2 oddechy ratownicze do momentu, gdy odzyska oddech lub przybędzie na miejsce zdarzenia pogotowie ratunkowe.
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dzieci
W przypadku dzieci nie zaleca się rezygnacji z wykonywania oddechów ratowniczych, najczęstszą przyczyną zatrzymania krążenia u dzieci są nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu oddechowego.
Aby reanimować dziecko, trzeba:
- udrożnić drogi oddechowe,
- wykonać 5 oddechów ratowniczych,
- przystąpić do masażu serca – wykonać 15 uciśnięć klatki piersiowej,
- wykonać 2 oddechy ratownicze.
Resuscytację krążeniowo-oddechową trzeba kontynuować, wykonując naprzemiennie 15 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze.
W przypadku niemowląt, które nie ukończyły 1. roku życia RKO uwzględnia uciskanie klatki piersiowej za pomocą dwóch palców – palca wskazującego i palca środkowego.
Resuscytację krążeniowo-oddechową trzeba kontynuować do momentu odzyskania przez dziecko prawidłowego oddechu lub przyjazdu Zespołu Ratownictwa medycznego.
Czytaj też:
Pomoc przy zadławieniu – schemat działania, różnice między zadławieniem a zakrztuszeniemCzytaj też:
Pierwsza taka diagnoza w Polsce. Smog oficjalną przyczyną choroby 11-latka