Choć żyjemy w coraz bardziej wirtualnej rzeczywistości, książeczka zdrowia dziecka często pozostaje jedynym sposobem, aby sprawdzić, jaką szczepionkę przyjęliśmy przed laty. W polskim systemie opieki zdrowotnej książeczki pojawiły się w 1959 roku. Były wydawane przez szpital zaraz po narodzinach dziecka, zawierały informacje na temat tanu jego zdrowia, chorób i szczepień. Ta praktyka funkcjonuje do dziś. Jednak co zrobić, w sytuacji, gdy zgubiliśmy swoją książeczkę zdrowia, a chcemy sprawdzić, na co zostaliśmy zaszczepieni w przyszłości lub czy przechorowaliśmy konkretną chorobę zakaźną?
Udaj się do swojej przychodni
Aby sprawdzić historię szczepień, pierwsze kroki powinniśmy skierować do przychodni, w której byliśmy leczeni jako dzieci. Najprostszą i najtańszą metodą jest złożenie w takiej placówce wniosku o duplikat karty uodpornienia pacjenta. Może się jednak zdarzyć, że placówka już nie istnieje. Drugi możliwy wariant – przychodnia nadal działa, ale naszej dokumentacji nie ma. Dawniej przychodnie miały obowiązek gromadzenia dokumentacji medycznej przez 10 lat. Po tym czasie mogły zniszczyć papiery. Obecnie – zgodnie z ustawą o prawach pacjenta – podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych powinien przechowywać dokumentację medyczną przez 20 lat. Być może będziemy mieli szczęście i zdarzy się tak, że nasza zakurzona karta zostanie odnaleziona. Ale co zrobić w sytuacji, gdy nasza przychodnia nie istnieje albo już nie ma w niej naszych dokumentów?
Zrób wywiad rodzinny
Istnieje sposób, który może pomóc nam ustalić, na co byliśmy szczepieni – to wywiad rodzinny. Popytaj o szczepienia rodziców lub dziadków (oczywiście, o ile jeszcze masz taką możliwość), ciocie, rodzeństwo. Być może ktoś jeszcze coś pamięta. Można również pokusić się o wizytę w swoim dawnym żłobku, przedszkolu lub szkole – jest małe prawdopodobieństwo, że twoje dokumenty jeszcze tam są, ale być może szczęście nam dopisze. Pielęgniarki szkolne miały obowiązek zapisywania w karcie uczniów informacji o szczepieniach i przebytych chorobach. Opieranie się wyłącznie na wiedzy pozyskanej od innych nie jest do końca wiarygodne, ale może dać nam jakiś trop.
Przeanalizuj Program Szczepień Ochronnych
Jak informuje PZH, osoba, która nie jest w stanie udokumentować swojej historii szczepień może ją odtworzyć na podstawie wprowadzanych w przeszłości zmian do Programu Szczepień Ochronnych (popularnie określanym Kalendarzem Szczepień). Jednak warto pamiętać, że ten sposób przypomina trochę zabawę w detektywa i nie daje 100 procentowej pewności. Aby rozpocząć analizę, wejdź na stronę internetową szczepienia.pzh.gov.pl. W tabeli „kalendarz szczepień” kliknij na nazwę szczepionki, która Cię interesuje. Wyjaśnijmy to na przykładzie odry.
Na stronie PZH klikamy na szczepionkę na odrę, a następnie na informację, jak ta szczepionka była stosowana w przeszłości. Z opublikowanej tabeli dowiadujemy się, że od 1975 obowiązkowo przeciw odrze szczepione były dzieci w 12-15 miesiącu życia. W 1991 roku dodano drugą dawkę tej szczepionki – dla 8-latków. Od 1994 roku druga dawka zaczęła być podawana 7-latkom. Kolejna zmiana nastąpiła 10 lat później. W 2004 roku wprowadzono dwie dawki szczepionki MMR przeciw odrze, śwince i różyczce – w 13-15 miesiącu życia i w 10 roku życia. W 2019 roku druga dawka została przesunięta z 10 na 6 rok życia. W ten sposób, poprzez analizę i dedukcję, można ustalić, na co byliśmy szczepieni.
Metody laboratoryjne
„Istnieją metody laboratoryjne pozwalające na ocenę odpowiedzi immunologicznej, przede wszystkim hormonalnej poprzez ocenę poziomu przeciwciał poszczepiennych. Mają one bardzo ograniczone zastosowanie i nie powinny być stosowane jako rutynowe badanie”– tłumaczyła na portalu „Wprost” dr hab. n. med. Małgorzata Pac, pediatra, immunolog kliniczny, konsultant województwa mazowieckiego w dziedzinie immunologii klinicznej. W taki sposób można sprawdzić m.in. poziom przeciwciał przeciwko odrze czy wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Zaszczep się zgodnie z wytycznymi ECDC
Europejskie Centrum Kontroli Zakażeń (ECDC) opracowało schemat postępowania, w przypadku braku udokumentowanych dowodów wcześniejszego szczepienia. Np. jeśli nie mamy udokumentowanego szczepienia przeciwko odrze, śwince i różyczce u osoby dorosłej, to zgodnie z rekomendacjami ECDC zaleca się przyjęcie jednej lub dwóch dawek szczepionki, zgodnie z wytycznymi obowiązującymi w danym kraju. W Polsce obowiązują dwie dawki– wyjaśniała dr hab. n. med. Małgorzata Pac.
Szczegółowe informacje znajdziemy na stronie ecdc.europa.eu. W tabelce umieszczono konkretne wytyczne zarówno dla osób poniżej 18 roku życia, jak i dla dorosłych. Z informacji dowiemy się, co zrobić, gdy nie mamy pewności, czy byliśmy szczepieni przeciwko wspomnianej odrze, śwince i różyczce, ale też błonicy, tężcowi i krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, COVID-19, meningokokom i pneumokokom, ospie wietrznej, grypie czy gruźlicy.
Historia szczepień na IKP
Jeśli przyjmowałeś szczepionkę w ostatnich kilku latach, istnieje duże prawdopodobieństwo, że taka informacja – poza standardowym zapisem w dokumentacji medycznej – została zapisana w Internetowym Koncie Pacjenta (IKP). Obecnie pracownicy medyczni mają możliwość umieszczenia takiego wpisu o szczepieniach obowiązkowych lub zalecanych. Jeszcze niedawno na IKP wpisywane tylko szczepienia przeciw COVID-19, grypie oraz HPV. By sprawdzić, czy przychodnia odnotowała Twoje szczepienie, po zalogowaniu się na swoje Internetowe Konto Pacjenta wejdź w zakładkę „Szczepienia”.
Gdzie znaleźć informacje o szczepieniu dziecka?
Istnieje sposób, aby na Internetowym Koncie Pacjenta sprawdzić historię szczepień swoich dzieci. Poniżej wyjaśniamy, jak to zrobić:
- zaloguj się na swoim Internetowym Koncie Pacjenta,
- wejdź w zakładkę „uprawnienia”, a następnie „konta Twoich dzieci”,
- wybierz właściwe konto i przejdź do zakładki „szczepienia”.
Automatyczny dostęp do konta dziecka ma to z rodziców, które zgłosiło je do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Może jednak upoważnić drugiego rodzica, aby też miał dostęp do IKP dziecka. Jeśli chcesz nadać takie uprawnienia drugiemu rodzicowi, postępuj zgodnie z następującym schematem:
- zaloguj się na swoim Internetowym Koncie Pacjenta,
- wybierz zakładkę „uprawnienia”, a następnie „konta Twoich dzieci”,
- kliknij „lista opiekunów”, na kafelku z danymi podopiecznego – w tym miejscu masz listę osób, które mają dostęp do konta dziecka, z możliwością wyznaczenia kolejnych opiekunów – wpisujesz wtedy dane osoby, którą upoważniasz, tak, jak podpowiada Ci system: nazwisko i PESEL,
- wpisane dane zatwierdź przyciskiem.
Przychodnie nadal mogą dokumentować szczepienia w postaci papierowej (w karcie uodpornienia) na dotychczasowych zasadach. Szczepienia niewpisane do elektronicznej Karty Szczepień przez przychodnię, nie będą widoczne w IKP.
Czytaj też:
Skąd niechęć do szczepień? Prof. Czech: Stracili rodzica, a drugiego nie zaszczepili. To niebywałeCzytaj też:
Część Polaków nie chce szczepić swoich dzieci. Wracają choroby zakaźne