Tylko 10-15 proc. chorych na raka płuca jest diagnozowanych w tak wczesnej fazie, że można przeprowadzić operację radykalną usunięcia zmiany nowotworowej, co daje szansę wyleczenia. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat podstawową metodą leczenia chorych na zaawansowanego raka płuca była tradycyjna chemioterapia. Stosowana w stadium rozsiewu pozwalała na przedłużenie przeżycia wolnego od progresji choroby o kilka miesięcy. Dzięki nowym lekom ukierunkowanym molekularnie, przeznaczonym dla chorych z określonymi mutacjami np. w genach EGFR, ALK, czas życia tych chorych znacznie się wydłużył. Przełomem w leczeniu raka płuca są jednak leki działające na układ immunologiczny (tzw. leki immunokompetentne). Niestety, wciąż pozostają niedostępne dla polskich pacjentów.
Skuteczność terapii immunologicznych
Leki immunokompetentne stały się przełomem w leczeniu niektórych nowotworów - m.in. zaawansowanego czerniaka. Od kilku lat są rejestrowane nowe terapie immunologiczne w raku płuc. U części pacjentów leki te całkowicie zmieniły rokowanie - jest możliwa nawet całkowita remisja i zniknięcie zmiany nowotworowej. 15-20 proc. pacjentów z zaawansowanym rakiem płuca żyje 5 lat i dłużej, co przed erą immunoterapii było niemożliwe.
Pierwsze dwa leki immunokompetentne przeznaczone do leczenia chorych na raka płuca zarejestrowano w 2015 roku, kolejny - w 2017 r. Nie są to typowe leki przeciwnowotworowe zabijające wprost zmienione nowotworowo komórki. Leczenie immunologiczne polega na przywróceniu aktywności własnego, „uśpionego” układu immunologicznego do walki z rozwijającym się rakiem.
Przełomem w immunoterapii było odkrycie tzw. receptora programowanej śmierci PD-1 oraz pobudzającego go liganda PD-L1 – białek odpowiedzialnych za zahamowanie aktywności układu odpornościowego organizmu. To właśnie dzięki zablokowaniu tego szlaku sygnałowego przez przez leki blokujące PD-1 (niwolumab i pembrolizumab) oraz PD-L1 (atezolizumab) nowe leki immunokompetentne są w stanie doprowadzić do reaktywacji naturalnych sił obronnych organizmu i, tym samym, do zwalczenia nowotworu.
Szerszy dostęp do terapii
Z rozpoczęciem leczenia przeciwnowotworowego u chorych na raka płuca nie można czekać - im szybciej się je rozpocznie, tym lepiej. Skuteczność stosowania poszczególnych leków immunologicznych wydaje się być zbliżona, były one jednak badane w nieco różnych grupach chorych. W przypadku niektórych leków konieczne jest szczegółowe oznaczenie poziomu ekspresji PD-L1, gdyż tylko u chorych z wysoką ekspresję PD-L1 wykazano skuteczność ich kliniczną. W przypadku najnowszego leku z tej grupy takie oznaczenie nie jest konieczne, gdyż wykazano jego skuteczność również u chorych bez ekspresji PD-L1.
Szansa na dłuższe życie
Do niedawna chorzy na przerzutowegoraka płuca żyli krótko, umierając przeciętnie w ciągu roku. Obecnie dla niektórych z nich mogą być dostępne nowe, skuteczne możliwości leczenia, które pozwalają na wydłużenie życia i poprawę jego jakości. Chory, który widzi szansę leczenia, zupełnie inaczej radzi sobie z chorobą, inaczej też funkcjonuje jego rodzina.
Leki działające na układ immunologiczny przeznaczone do stosowania w raku płuca na razie są dostępne w Polsce tylko dla chorych znajdujących się w badaniach klinicznych. Pacjenci i lekarze liczą na to, że nowe terapie wkrótce znajdą się w programach lekowych, co da szansę wielu pacjentom na wydłużenie życia i poprawę jego jakości.
Artykuł powstał w ramach kampanii „ Lepszy czas w raku płuca”, której partnerem jest firma Roche