Śmiertelność z powodu niewydolności serca jest wyższa niż w przypadku nowotworów, np. raka piersi. Czym jest niewydolność serca, jak się objawia i jak się przed nią chronić?
Objawy niewydolności: nie tylko szybkie męczenie się
Z niewydolnością serca mamy do czynienia wtedy, gdy serce nie jest w stanie odpowiednio wykonywać swojej pracy: nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości krwi do poszczególnych narządów. Skutkiem jest niedotlenienie narządów, co powoduje m.in. spadek sprawności fizycznej.
Nagłe pojawienie się zadyszki przy wchodzeniu na czwarte piętro, konieczność odpoczynku po dłuższym spacerze czy duszność po krótkim biegu do odjeżdżającego autobusu to niejedyne objawy, które powinny skłonić do pójścia do lekarza. Objawami niewydolności serca mogą być również obrzęki kostek2. Jest to spowodowane zatrzymywaniem się płynów w organizmie. Pacjent zauważa, że np. nie jest w stanie założyć butów, które jeszcze niedawno były idealnie dopasowane. Z czasem objawy nasilają się, dochodzi do nich również ogólne wyniszczenie organizmu i utrata masy ciała.
Objawy niewydolności serca:
- szybkie męczenie się i duszność przy niewielkim wysiłku,
- duszności w nocy,
- obrzęki związane z zatrzymywaniem płynów w organizmie,
- suchy kaszel,
- wyniszczenie organizmu,
- utrata masy ciała,
- niepokój, stany depresyjne3.
Przyczyny niewydolności serca
Przyczyn niewydolności serca jest wiele. Jedną z nich jest przebyty zawał serca. Paradoksalnie, im lepiej leczone są zawały serca, im więcej osób je przeżywa, tym więcej przypadków niewydolności serca, gdyż serce po zawale często pozostaje uszkodzone.
W Polsce leczenie zawałów serca to sukces kardiologii inwazyjnej. Śmiertelność szpitalna w ostrym zawale serca w Polsce wynosi 8-9% i jest niższa niż w Niemczech (10,8%), natomiast śmiertelność w okresie 30 dni od przyjęcia do szpitala jest w Polsce na poziomie podobnym jak w Anglii, a nieco niższym niż w Danii4. Wyleczenie zawału nie powinno być jednak końcem terapii, ponieważ serce po zawale jest uszkodzone i wymaga dalszego leczenia.
Inne często występujące przyczyny niewydolności serca to m.in.: wrodzone wady serca, choroba wieńcowa, migotanie przedsionków, powikłania po niewyleczonych infekcjach, nieleczone (lub źle leczone) przewlekłe nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wysoki poziom cholesterolu.
Wielu przypadkom niewydolności serca można zapobiec dzięki prowadzeniu zdrowego stylu życia. Główne czynniki ryzyka to m.in.: palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, mała aktywność fizyczna, nieprawidłowa dieta, wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca5.
Skutki społeczne niewydolności serca
Według raportu Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego na niewydolność serca cierpi 600-700 tys. osób w Polsce. Eksperci zaznaczają, że są to zarówno seniorzy, jak i osoby młodsze, w wieku produkcyjnym. Prognozy nie są optymistyczne – przewiduje się, że zachorowalność na niewydolność serca w najbliższych latach znacznie wzrośnie wraz ze starzeniem się populacji. W ciągu najbliższych 10 lat zachorowalność na niewydolność serca będzie największa spośród wszystkich chorób układu sercowo-naczyniowego6.
Negatywne skutki niewydolności serca: przede wszystkim pogorszenie jakości życia, a w konsekwencji skrócenie życia, są widoczne również w wymiarze społecznym ze względu na niezdolność do pracy, duże obciążenie opiekunów. Osoby z niewydolnością serca często nie są w stanie pracować, przechodzą na renty, zasiłki, wymagają częstych hospitalizacji. Polska zajmuje pierwsze miejsce pod względem liczby hospitalizacji z powodu niewydolności serca wśród krajów OECD7.
Hospitalizacja jest najdroższą formą leczenia – pochłania aż 90% budżetu NFZ przeznaczonego na tę chorobę. Jak wynika z raportu „Niewydolność serca w Polsce”, opracowanego sekcję Niewydolności Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, wydatki związane z postępowaniem w niewydolności serca pochłaniają 1,73 mld złotych rocznie. Zaledwie 1 na 22 pacjentów z niewydolnością serca uczestniczy w programach rehabilitacji kardiologicznej. Aż 53% chorych jest przyjmowanych po raz kolejny do szpitala, a prawie 11% umiera w ciągu pierwszego roku po hospitalizacji. W dużym stopniu jest to spowodowane zbyt późną diagnostyką i opóźnieniem rozpoczęcia leczenia.
Długość życia w dobrym zdrowiu jest ważnym czynnikiem wzrostu gospodarczego. Jak wynika z raportu Warsaw Enterprise Institute „Priorytety zdrowotne w kontekście demograficznego i gospodarczego rozwoju Polski” każdy rok wzrostu oczekiwanej długości życia społeczeństwa to 4% wzrostu PKB Unii Europejskiej. Natomiast absencja w pracy na poziomie od 3%- 6% czasu to roczny koszt ok. 2,5% PKB8. Dlatego ważna jest zmiana świadomości pacjentów, edukacja, lepsza diagnostyka i dostęp do nowoczesnych terapii, co pozwoli ograniczyć liczbę hospitalizacji z powodu niewydolności serca i koszty leczenia.
[1] Źródło: Niewydolność serca w Polsce – raport 2016 Materiały informacyjne Sekcji Niewydolności Serca PTK, http://www.niewydolnosc-serca.pl/barometr.pdf
[2] Niewydolność serca w Polsce – raport 2016 Materiały informacyjne Sekcji Niewydolności Serca PTK, http://www.niewydolnosc-serca.pl/barometr.pdf
[3] Występowanie, leczenie i prewencja wtórna zawałów serca w Polsce. Ocena na podstawie Narodowej Bazy Danych Zawałów Serca AMI-PL 2009-2012. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Śląski Uniwersytet Medyczny, Gdański Uniwersytet Medyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny; http://www.rehabilitacjakardiologicznaptk.pl/wp-content/uploads/2015/02/2014-05-11-Raport-ZS-w-Pl-ost.pdf
[4] Niewydolność serca w Polsce – raport 2016 Materiały informacyjne Sekcji Niewydolności Serca PTK, http://www.niewydolnosc-serca.pl/barometr.pdf
[5] Źródło: Niewydolność serca w Polsce – raport 2016 Materiały informacyjne Sekcji Niewydolności Serca PTK, http://www.niewydolnosc-serca.pl/barometr.pdf
[6] Ocena kosztów niewydolności serca w Polsce z perspektywy gospodarki państwa. Podsumowanie raportu, Instytut Innowacyjna Gospodarka, http://ingos.pl/public/userfiles/pdf/Streszczenie_Ocena_kosztow_niewydolnosci_serca_w_Polsce_z_perspektywy_gospodarki_panstwa.pdf
[7] Priorytety zdrowotne w kontekście demograficznego i gospodarczego rozwoju Polski. Wnioski i rekomendacje na przykładzie niewydolności serca. Streszczenie raportu https://wei.org.pl/wp-content/uploads/2018/06/Priorytety-zdrowotne-w-kontekście-demograficznego-i-gospodarczego-rozwoju-Polski.-Wnioski-i-rekomendacje-na-przykładzie-niewydolności-serca.-Streszczenie-raportu.pdf
numer PL1905685542
Maciej Pinkosz