Niegdyś rozszczep wargi lub podniebienia był diagnozowany dopiero po porodzie, jednak obecne badania obrazowe, czyli badania USG ciąży, pozwalają wykryć tę wadę wrodzoną już u 20-tygodniowego płodu. Tak zwana zajęcza warga to potoczna nazwa wad rozwojowych twarzoczaszki, które dotyczą wargi górnej oraz podniebienia.
Wady wrodzone twarzoczaszki
Wady rozwojowe twarzoczaszki dotyczą niewielkiego odsetka noworodków. Niektóre z nich całkowicie uniemożliwiają rozwój dziecka, powodując jego śmierć podczas życia płodowego lub po narodzinach. To tzw. wady letalne, jednak rozszczep wargi lub podniebienia nie zalicza się do tej grupy wad wrodzonych. Właściwą nazwą dla „zajęczej wargi” jest rozszczep wargi lub rozszczep podniebienia. W niektórych przypadkach możemy mieć do czynienia z występowaniem tych dwóch schorzeń jednocześnie.
Potoczna nazwa „zajęcza warga” ma związek z widocznym niedorozwojem wargi górnej, która jest podzielona, przypominając górną wargę zająca. Wada ta nie musi ograniczać się jedynie do budowy wargi górnej i może także obejmować podniebienie. Rozszczep wargi i rozszczep podniebienia to wady wrodzone rozwijające się podczas pierwszych tygodni ciąży na skutek działania różnych czynników. To, jak rozległe są zmiany, zależy m.in. od rodzaju schorzenia.
Warto wiedzieć, że rozszczep wargi lub podniebienia może być tylko jedną z zespołu wad wrodzonych, który zostaje zdiagnozowany na etapie ciąży lub po porodzie. Oprócz wpływu na wygląd dziecka schorzenie to znacząco utrudnia normalne pobieranie pokarmu oraz wpływa na późniejszy rozwój mowy, dlatego wymaga szybkiego leczenia oraz późniejszej rehabilitacji.
Rozszczep wargi lub podniebienia – przyczyny
Nadal nie są znane dokładne przyczyny rozszczepu wargi oraz podniebienia. Zostały jednak wyodrębnione pewne czynniki, które mogą przyczyniać się do ich rozwoju. Powstają na początkowym etapie rozwoju płodowego. W przypadku rozszczepu wargi jest to 4-7 tydzień ciąży; rozszczep podniebienia jest wadą powstającą pomiędzy 5. a 12. tygodniem ciąży. Z tego względu ryzyko rozszczepu podniebienia oraz rozszczepu wargi zwiększa:
- stosowanie niektórych leków,
- niedobór kwasu foliowego,
- bardzo uboga w kalorie i składniki odżywcze dieta,
- palenie tytoniu,
- picie alkoholu oraz korzystanie z innych używek,
- niektóre choroby wirusowe,
- niektóre choroby przewlekłe,
- wiek rodziców,
- narażanie się w pierwszych tygodniach ciąży na działanie czynników mutagennych.
Może się zdarzyć, że rozszczep wargi lub podniebienia jest efektem przeoczenia pierwszych symptomów ciąży, co skutkuje brakiem odpowiedniego postępowania w celu ochrony rozwijającego się zarodka. Nie zawsze jednak na rozwój wad wrodzonych twarzoczaszki mają wpływ czynniki zewnętrzne i są one jedynie wynikiem zaburzeń podczas rozwoju embrionalnego. Prowadzone przez lata badania dowiodły, że z zajęczą wargą częściej przychodzą na świat dzieci dojrzałych rodziców. Nie ma tutaj znaczenia jedynie wiek matki, ale także ojca – ryzyko rozszczepu podniebienia zwiększa się, gdy rodzice dziecka mają powyżej 40. roku życia.
Zwiększonym ryzykiem rozwoju rozszczepu wargi lub podniebienia zagrożone są także dzieci kobiet chorujących na cukrzycę oraz otyłość. Tę wadę rozwojową mogą powodować również przewlekły stres, kontakt z chemikaliami (rozpuszczalniki), przyjmowane retinoidy oraz promieniowanie.
Rozszczep wargi lub podniebienia – leczenie
Brak jest możliwości leczenia rozszczepu wargi lub podniebienia na etapie życia płodowego. Ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia problemów podczas ciąży oraz powikłań okołoporodowych, zdiagnozowana podczas badania USG choroba wymaga odpowiedniego postępowania.
Kobieta ciężarna, która ma urodzić dziecko z rozszczepem wargi lub rozszczepem podniebienia powinna być pod opieką doświadczonego ginekologa oraz wymaga szczególnego monitorowania przebiegu ciąży i porodu.
W przypadku rozszczepu wargi oraz rozszczepu podniebienia stosowane jest leczenie chirurgiczne. Jest ono ukierunkowane na ukształtowanie zdeformowanych struktur twarzoczaszki oraz poprawę wyglądu twarzy. Po zabiegu (lub zabiegach chirurgicznych) niezbędna okazuje się rehabilitacja mięśni.
Czytaj też:
6 oznak, że możesz być w ciąży z bliźniaczej