Obecnie już wszystkim dorosłym powyżej 60. roku życia jest zalecane podanie drugiej dawki przypominającej szczepionki przeciw COVID-19. A jak to wygląda u dzieci? Czy są grupy dzieci, którym już dziś jest zalecane podanie kolejnej dawki przypominającej w obliczu rosnącej liczby zachorowań? Czy lepiej poczekać do jesieni?
Druga dawka przypominająca szczepionki przeciw COVID-19 faktycznie może być obecnie podawana generalnie tylko osobom dorosłym, i to należącym do grup ryzyka ciężkiego przebiegu choroby COVID-19, a więc osobom, które skończyły 60 lat. Szczególną grupą są jednak osoby z ciężkimi zaburzeniami odporności: z jednej strony potrzebują one szczególnej ochrony, a z drugiej słabiej odpowiadają na dotychczas podane dawki szczepionki. Dlatego właśnie ze względu na stan swojego układu immunologicznego potrzebują więcej dawek szczepień. W schemacie podstawowym dostają dodatkową dawką uzupełniającą, a teraz powinny dostać drugą dawkę przypominającą. Może to oznaczać podanie łącznie nawet pięciu dawek szczepionki. Dotyczy to osób, które skończyły 12 lat.
Od jakiego wieku obecnie zalecane jest szczepienie dla dzieci przeciw COVID-19?
Wszystkim dzieciom należy zalecać szczepienia, gdyż COVID-19 stanowi dla nich realne zagrożenie. Szczepionki przeciw COVID-19 w Polsce i innych krajach UE mogą być obecnie podawane dzieciom, które skończyły 5 lat. Jesienią najprawdopodobniej będzie również dostępna szczepionka dla najmłodszych dzieci od 6. miesiąca życia.
Które spośród dostępnych szczepionek przeciw COVID-19 można podawać dzieciom?
Dzieciom można podać szczepionkę mRNA Comirnaty (Pfizer-BioNTech) (dzieciom od 5 lat) w dawce pediatrycznej 10 mikrogramów/dawkę lub szczepionkę Spikevax (Moderna) (dzieciom, które skończyły 6 lat) w dawce pediatrycznej 50 mikrogramów/dawkę. Dzieciom, które skończyły 12 lat, podajemy już te same dawki szczepionek mRNA co dorosłym. To ważna informacja: dzieci powinny otrzymać preparat odpowiedni dla ich wieku, niezależnie od wzrostu i masy ciała.
Szczepienie podstawowe to dwie dawki szczepionki podawane w odstępie 3 lub 4 tygodni (w zależności od preparatu). U dzieci, które skończyły 12 lat, po szczepieniu podstawowym zaleca się również dawkę przypominającą, po co najmniej 3 miesiącach od zakończenia szczepienia podstawowego. Ważne, aby zalecane dawki podawać zgodnie z zaleceniami, bez nieuzasadnionego wydłużania odstępów czasowych: dzięki temu po szczepieniu wykształca się maksymalna możliwa ochrona.
Ponieważ dzieci i nastolatki potrzebują również innych szczepień, stąd warto pamiętać, że szczepionkę przeciw COVID-19 można podać w dowolnym czasie od podania innych szczepionek. Nie ma konieczności zachowania jakiegokolwiek odstępu. Inna ważna informacja: o kwalifikacji do szczepienia dzieci w wieku 5-11 lat decyduje każdorazowo lekarz. Kwalifikacja dziecka do szczepienia przeciw COVID-19 to wywiad przesiewowy, a więc odpowiedzi na pytania kwestionariusza dostępnego w punkcie szczepień oraz badanie lekarskie, aby zidentyfikować przeciwwskazania do szczepienia lub stany wymagające zachowania szczególnej ostrożności w czasie szczepienia. Zwykle konieczny jest pomiar temperatury ciała, oglądanie skóry, ocena układu oddechowego.
Czy dla dzieci zaszczepienie się szczepionką mRNA jest bezpieczne? Czy są przeciwwskazania do szczepienia?
W szczepionkach podawanych dzieciom nie ma niebezpiecznych substancji. Wszystkie składniki szczepionki zostały dokładnie sprawdzone; występują w niewielkiej ilości, która nie stanowi zagrożenia dla organizmu. mRNA w szczepionce jest wyjątkowo niestabilne i ulega degradacji w krótkim czasie od wstrzyknięcia. Podobnie inne składniki są szybko usuwane, nie pozostają w organizmie.
Szczepionka mRNA podawana dzieciom nie zawiera wirusa ani żadnych jego fragmentów. Zawiera tylko fragment informacji genetycznej o syntezie wybranego białka wirusa, stąd też nie ma tutaj jakiegokolwiek ryzyka zakażenia.
Szczepionki przeciw COVID-19 są bezpieczne, o czym mówią nie tylko wyniki badań klinicznych, ale również – co powinno najbardziej uspokajać – dane na temat milionów dawek już podanych dzieciom. Po szczepieniu przeciw COVID-19, tak jak po podaniu innej szczepionki czy leku, mogą wystąpić działania niepożądane. Najczęściej jest to ból w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, ból głowy, zaczerwienienie, obrzęk w miejscu wstrzyknięciu, ból mięśni, dreszcze. Ważne jest to, że te objawy mają charakter łagodny lub umiarkowany i ustępują w ciągu kilku dni po szczepieniu. Co ciekawe dzieci znacznie lepiej tolerują szczepionki niż dorośli: dzieciństwo to przecież naturalny wiek, w którym organizm uczy się walczyć z chorobami, trenuje układ odpornościowy. Szczepienia w tym bardzo pomagają. Rodzice obawiają się ciężkich działań niepożądanych po szczepieniach, jednak takie ryzyko jest ekstremalnie małe. Np. zapalenie mięśnia sercowego po szczepionkach mRNA przeciw COVID-19 zgłaszano najczęściej u mężczyzn w wieku poniżej 30 lat, zazwyczaj po drugiej dawce szczepionki. Jednak przechorowanie COVID-19 jest związane z istotnie większym ryzykiem zapalenia mięśnia sercowego i innych powikłań kardiologicznych w porównaniu ze szczepieniem.
Już jesienią mają pojawić się pierwsze szczepionki biwalentne mRNA, dostosowane do nowych wariantów wirusa. Czy będą to też szczepionki przeznaczone dla dzieci?
Naukowcy, wytwórcy szczepionek i eksperci instytucji regulacyjnych, takich jak Europejska Agencja Leków, pracują wspólnie nad nową szczepionką dostosowaną do wariantu Omikron wirusa SARS-CoV-2. Będzie to szczepionka, która będzie mogła być podawana jako dawka przypominająca osobom już zaszczepionym w schemacie podstawowym (dwie dawki). W pierwszej kolejności będzie podawana osobom dorosłym, być może także nastolatkom. Nie wiemy dokładnie, kiedy w praktyce będzie będzie dostępna. Dlatego aby przygotować się dobrze do jesiennej fali zachorowań warto już teraz uzupełnić brakujące zalecane dawki szczepionki. Ważne jest to, że dotychczas dostępne szczepionki chronią przed ciężkimi zachorowaniami wymagającymi pobytu w szpitalu i śmiercią z powodu COVID-19. Dlatego warto wykorzystać już teraz dostępne narzędzia ochrony, a nie odkładać decyzji na później.
Dlaczego szczepienia przeciw COVID-19 są dla dzieci potrzebne?
Dzieci zakażają się SARS-CoV-2 równie często jak dorośli. Chorują co prawda łagodniej niż dorośli, ale COVID-19 trzeba u nich traktować poważnie. Jednak przy szerokim rozpowszechnieniu wariantu SARS-CoV-2 firmy Omicron ryzyko zakażenia wirusem jest większe niż kiedykolwiek a tym samym ryzyko hospitalizacji może okazać się nieco wyższe, a 1/3 dzieci hospitalizowanych z powodu COVID-19, 1/3 wymaga respiratora. Chociaż większość przypadków będzie bardzo łagodna, niewielka liczba spowoduje poważną chorobę. U dzieci występuje ryzyko PIMS (wieloukładowego zespołu zapalnego związanego z COVID-19). Dotyczą ich również z długoterminowe konsekwencje COVID-19. Tego ryzyka można uniknąć lub je zmniejszyć poprzez szczepienia. Podobną zasadę stosujemy podczas szczepienia dzieci przeciw innym chorobom, np. odrze czy grypie: większość przypadków jest łagodna, ale unikajmy rzadkich przypadków choroby, których skutki mogą być bardzo poważne.