Krew to niezwykle ważny płyn ustrojowy, który warunkuje funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Pełniące różne funkcje komórki krwi produkowane są dzięki układowi krwiotwórczemu. Tworzą go narządy i tkanki. Komórki krwi to czerwone krwinki (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty) oraz płytki krwi (trombocyty).
Jak powstaje krew?
Wszystkie komórki, które wchodzą w skład krwi, produkowane są przez narządy i tkanki układu krwiotwórczego. To dzięki jego efektywnej pracy może zostać zachowana równowaga organizmu. Zaburzenia w funkcjonowaniu układu krwiotwórczego skutkują pojawieniem się niedoboru lub nadmiaru poszczególnych składników krwi, co prowadzi do rozwoju chorób hemolitycznych. Choroby krwi dzielimy na choroby nowotworowe i choroby nienowotworowe. Przyczyną niewłaściwego działania układu krwiotwórczego mogą być zarówno wady wrodzone, które wpływają na funkcjonowanie narządów oraz tkanek układu krwiotwórczego, jak i schorzenia nabyte.
Układ krwiotwórczy człowieka wytwarza komórki krwi z embrionalnych komórek macierzystych. Proces powstawania oraz różnicowania się komórek krwi nazywamy hemopoezą. Hemopoeza (hematopoeza) nieco inaczej przebiega w okresie zarodkowym oraz u osób dorosłych. Proces wytwarzania komórek krwi dzieli się na etapy, które uwzględniają tworzenie poszczególnych składników krwi. Erytropoeza obejmuje wytwarzanie czerwonych krwinek, leukopoeza pozwala na wytwarzanie leukocytów, a trombopoeza na wytwarzanie płytek krwi. Każdy z tych procesów zachodzi dzięki pracy odpowiednich narządów i tkanek, a także niektórych hormonów.
Narządy i tkanki układu krwiotwórczego
Jak już zostało wspomniane, układ krwiotwórczy tworzą różne narządy oraz tkanki organizmu. Kiedy funkcjonują w prawidłowy sposób, komórki krwi są wytwarzane w ilościach odpowiadających zapotrzebowaniu organizmu. Do narządów i tkanek układu krwiotwórczego zaliczamy:
- czerwony szpik kostny,
- śledzionę i wątrobę,
- węzły chłonne,
- układ siateczkowo-śródbłonkowy.
W czerwonym szpiku kostnym wytwarzane są erytrocyty, leukocyty i trombocyty. W wytwarzaniu czerwonych krwinek uczestniczą także śledziona i wątroba. Limfocyty T produkowane są przez węzły chłonne i śledzionę. Układ siateczkowo-śródbłonkowy odpowiada za produkcję monocytów.
Wytwarzanie komórek krwi jest skomplikowanym procesem biologicznym, którego przebieg ma wpływ na funkcjonowanie wszystkich narządów i układów. Przykładowo: niedobór czerwonych krwinek skutkuje zaburzeniami w transporcie tlenu z płuc do komórek organizmu oraz transportu dwutlenku węgla z komórek do płuc. Objawia się to m.in. osłabieniem, sennością, nietolerancją wysiłku. Niedobory białych krwinek przekładają się na spadek odporności organizmu, co jest przyczyną częstych infekcji. Niedobór trombocytów skutkuje zaburzeniami krzepliwości krwi, doprowadzając do m.in. występowania krwawień z nosa i dziąseł, pojawiania się krwiaków podskórnych, a także występowania obfitych krwawień menstruacyjnych. Pojawieniu się różnych objawów chorobowych sprzyjają także zaburzenia związane z nadmierną produkcją komórek krwi, których zbyt duża liczba, doprowadza m.in. do uszkodzenia śledziony.
Funkcje układu krwiotwórczego
Krew jest jedynym płynem ustrojowym, który krąży w organizmie, docierając do wszystkich tkanek. Każdy ze składników krwi, które powstają na skutek intensywnej pracy układu krwiotwórczego, spełnia w organizmie określoną funkcję. Do krwi uwalniane są erytrocyty i trombocyty. Erytrocyty transportują tlen i odbierają dwutlenek węgla. Trombocyty warunkują przebieg procesu krzepnięcia krwi oraz biorą udział w skurczu naczyń krwionośnych. Te dwa rodzaje komórek krwi przez cały okres swojego życia znajdują się we krwi, skąd po obumarciu wędrują do narządów odpowiedzialnych za ich usuwanie z organizmu. Nieco inaczej jest w przypadku leukocytów – białe krwinki, choć są transportowane przez krew, pełnią swoje funkcje w większości poza nią, czyli w tkankach obwodowych.
Podsumowując, funkcją układu krwiotwórczego jest wytwarzanie wszystkich komórek krwi, które uczestniczą w przebiegu reakcji biologicznych oraz warunkują prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Zaburzenia w funkcjonowaniu układu krwiotwórczego skutkują rozwojem chorób hemolitycznych o podłożu nowotworowym lub nienowotworowym.
Czytaj też:
Masz te trzy proste objawy? Zrób morfologię. Pomaga wykryć nawet nowotwór