Ból podbrzusza, inaczej ból brzucha poniżej linii pępka, pojawia się nie tylko w przebiegu różnych chorób narządów jamy brzusznej, wskazując np. na stan zapalny i infekcje układu moczowego lub choroby układu pokarmowego. Ból w dolnej części brzucha może mieć również podłoże fizjologiczne. Zdarza się, że bóle podbrzusza nie są związane z jamą brzuszną, ale np. z kręgosłupem lędźwiowym. Warto pamiętać, że zarówno ostry ból podbrzusza, jak i ból w dole brzucha o niewielkim nasileniu, który uporczywie nawraca lub występuje przewlekle, należy skonsultować z lekarzem.
Ból w podbrzuszu a tryb życia
Tryb życia może mieć związek z odczuwanymi dolegliwościami bólowymi w obrębie podbrzusza. Bóle podbrzusza pojawiają się zarówno u osób, które prowadzą siedzący tryb życia, jak i osób aktywnych fizycznie.
W przypadku siedzącego trybu życia ból w podbrzuszu może mieć związek ze spędzaniem wielu godzin w pozycji wymuszonej, co sprawia, że pojawia się ucisk na narządy jamy brzusznej, który zaburza ich funkcjonowanie. Brak aktywności fizycznej oraz spędzanie wolnego czasu i wykonywanie pracy w pozycji siedzącej to częsta przyczyna dolegliwości bólowych w obrębie podbrzusza. Ból podbrzusza dokucza m.in. osobom, które korzystają z nieprawidłowo dobranego krzesła i biurka, garbiąc się i nadmiernie obciążając kręgosłup lędźwiowy.
Siedzący tryb życia sprzyja również występowaniu zaburzeń trawiennych oraz spowolnieniu pracy jelit. Co więcej, ból podbrzusza może być związany ze stosowaniem niezdrowej diety, która sprzyja wzdęciom i zaparciom oraz innym zaburzeniom ze strony dolnego odcinka przewodu pokarmowego.
W przypadku osób aktywnych fizycznie np. osób amatorsko uprawiających sport ból podbrzusza może być spowodowany nadmiernym obciążeniem kręgosłupa i mięśni brzucha intensywnymi ćwiczeniami. Jeżeli dojdzie do znacznego przeforsowania mięśni brzucha, to ból w dole brzucha może wskazywać na rozstęp spojenia łonowego.
Ból w dole brzucha dokucza też osobom, które postanowiły zmienić tryb życia na bardziej aktywny – w tym przypadku najczęściej związany jest z niedostosowaniem rodzaju aktywności fizycznej oraz jej intensywności do kondycji fizycznej.
Bólowi podbrzusza, który związany jest z trybem życia, nie towarzyszą inne dolegliwości, które wskazują na stan zapalny np. podwyższona temperatura ciała, częste oddawanie moczu, pieczenie podczas oddawania moczu, nudności, wymioty oraz upławy.
Ból w podbrzuszu o podłożu fizjologicznym
Fizjologiczny ból podbrzusza związany jest z menstruacją, ciążą lub owulacją. Bóle menstruacyjne mają charakter skurczowy, jednak ich nasilenie nie powinno utrudniać normalnego funkcjonowania. Jeżeli nasilenie bólu podczas menstruacji utrudnia lub uniemożliwia normalne funkcjonowanie oraz pojawiają się inne objawy np. mdłości, wymioty, zawroty głowy lub omdlenia, to trzeba skonsultować się z ginekologiem. Zarówno pierwotne bolesne miesiączkowanie, jak i wtórne bolesne miesiączkowanie jest wskazaniem do wykonania badań w kierunku m.in. zaburzeń hormonalnych i chorób narządów rozrodczych.
Bóle podbrzusza oraz uczucie napięcia w dole brzucha mogą także wskazywać na owulację. Ból owulacyjny pojawia się w połowie cyklu menstruacyjnego. Na owulację wskazuje np. kłujący ból z lewej lub prawej strony, który pojawia się przez kilka kolejnych miesięcy jedynie w czasie owulacji. Niekiedy bólowi owulacyjnemu towarzyszy plamienie lub niewielkie krwawienie z dróg rodnych. Dolegliwości bólowe w czasie owulacji związane są m.in. ze skurczami jajowodu. Krwawienie może być spowodowane pęknięciem naczynka krwionośnego.
Fizjologiczny ból w podbrzuszu to także ból implantacyjny, który może pojawić się, gdy dochodzi do zagnieżdżania się zarodka w macicy. I w tym przypadku może pojawić się niewielkie krwawienie. Ból podbrzusza w pierwszych tygodniach ciąży, choć bywa przyczyną stresu przyszłej mamy, to najczęściej spowodowany jest rozciąganiem się macicy.
Ważne! Jeżeli jesteś w ciąży lub podejrzewasz, że mogło dojść do zapłodnienia, to powinnaś każdy ból brzucha skonsultować z lekarzem!
Ból w podbrzuszu a stres
Bólami brzucha może objawiać się nadmierne napięcie nerwowe. Układ pokarmowy jest wrażliwy na działanie zarówno przewlekłego stresu, jak i nagłych bodźców stresowych. Związek ze stresem mogą mieć np. skurczowe bóle podbrzusza, którym towarzyszą silne ruchy jelit i biegunka lub mdłości i wymioty. Bóle podbrzusza spowodowane stresem mogą pojawiać się np. przed ważnymi wydarzeniami i sytuacjami, które wywołują napięcie nerwowe. Nawracający ból podbrzusza, który pojawia się w sytuacjach stresowych, powinien skłonić do konsultacji nie tylko z lekarzem pierwszego kontaktu, ale także psychologiem.
Skutkiem przewlekłego stresu może być zespół jelita nadwrażliwego (IBS).
Chorobowe przyczyny bólu podbrzusza
Do częstych przyczyn bólu w podbrzuszu zaliczamy choroby układu pokarmowego oraz choroby układu moczowego i rozwijające się w narządach rozrodczych. Przy czym schorzenia te wywołują nie tylko ból w podbrzuszu, ale także inne dolegliwości.
Ból w podbrzuszu o podłożu chorobowym może mieć różne nasilenie i charakter. Nie zawsze jest to nagły ból o dużym nasileniu. Niektóre schorzenia mogą powodować przewlekły lub nawracający ból brzucha oraz np. wzdęcia, nudności, zaparcia, biegunki i inne dolegliwości m.in. ból lub pieczenie podczas oddawania moczu.
W przypadku chorób w obrębie układu pokarmowego, układu rozrodczego oraz układu moczowego może pojawić się kłujący ból brzucha, tępy ból brzucha lub kolkowy ból w dole brzucha. Dolegliwości bólowe mogą być odczuwane w obrębie całego podbrzusza lub po prawej bądź lewej stornie. Czasami trudno jest dokładnie określić, w którym miejscu boli brzuch. Co więcej, dolegliwości bólowe mogą promieniować np. do kręgosłupa lędźwiowego, pachwiny lub kończyn dolnych.
Bóle podbrzusza a choroby układu pokarmowego
Ból w podbrzuszu to często jeden z pierwszych objawów chorób układu pokarmowego. Pojawia się w przebiegu schorzeń w obrębie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Mogą go wywoływać zaburzenia w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych, stan zapalny i stany nagłe, które wymagają natychmiastowej interwencji lekarza.
Jedną z przyczyn bólu w podbrzuszu jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Zapalenie wyrostka robaczkowego we wczesnym stadium może wywoływać ból brzucha w okolicy pępka, jednak z czasem dolegliwości bólowe lokalizują się z prawej strony, w dole biodrowym. Zapalenie wyrostka robaczkowego wywołuje stopniowo narastający ból, który początkowo łagodzą leki rozkurczowe. Z czasem dolegliwości bólowe nasilają się i mogą im towarzyszyć m.in. mdłości i wymioty. Zapalenie wyrostka robaczkowego wymaga leczenia chirurgicznego.
Bóle podbrzusza może także powodować stan zapalny jelit. Objaw ten może wskazywać na nieswoiste choroby zapalne jelit, do których zaliczamy chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Inne choroby zapalne jelit to np.:
- związane z infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi zapalenie jelita cienkiego,
- będące następstwem popełnianych błędów żywieniowych zapalenie uchyłków jelit.
Choroby zapalne jelit wywołują ból w środkowym podbrzuszu oraz ból podbrzusza w prawym boku i w lewym boku.
Inne choroby, które wywołują bóle podbrzusza to m.in. zespół jelita nadwrażliwego i wrzody żołądka. Zagrożenie dla zdrowia i życia stanowi niedrożność jelit, w której przebiegu także pojawia się m.in. silny ból podbrzusza. Niekiedy ból podbrzusza wskazuje na nowotwory układu pokarmowego.
Sygnały alarmowe, które powinny skłonić do wizyty u lekarza to m.in. podwyższona temperatura ciała, nudności, fusowate wymioty, zaparcia, krew w stolcu, zatrzymanie gazów i zatrzymanie stolca.
Bóle podbrzusza a choroby układu moczowego i narządów układu rozrodczego
Choroby układu moczowego, które wywołują ból podbrzusza, to m.in. zapalenie pęcherza moczowego, kamica nerkowa, kamica pęcherza moczowego i odmiedniczkowe zapalenie nerek. Inne, niepokojące objawy ze strony układu moczowego, które mogą towarzyszyć bólowi podbrzusza to m.in. ból i pieczenie podczas oddawania moczu, skąpomocz, częste oddawanie moczu, nudności, wymioty, podwyższona temperatura ciała, zmiana zabarwienia lub zapachu moczu, a także krwiomocz i zatrzymanie moczu.
Wszystkie z powyższych objawów powinny wzbudzić niepokój i skłonić do wizyty u lekarza.
Bólem podbrzusza objawiają się także schorzenia narządów układu rozrodczego u kobiet i u mężczyzn. W przypadku kobiet ból podbrzusza mogą powodować m.in.:
- mięśniaki macicy,
- skręt jajnika,
- torbiele jajnika,
- infekcje intymne,
- zapalenie przydatków,
- endometrioza.
Bóle podbrzusza u kobiety, która jest w wieku rozrodczym i przestała miesiączkować mogą wskazywać na ciążę pozamaciczną bądź poronienie. W przypadku ciąży pozamacicznej ból podbrzusza najczęściej pojawia się po jednej stronie brzucha. Sygnały alarmowe u kobiet, które powinny skłonić do natychmiastowej konsultacji lekarskiej, to m.in. upławy, krwawienie lub plamienie między miesiączkami, krwawienie po stosunku, ból podczas stosunku, podwyższona temperatura ciała, zmiany w okolicy sromu.
U mężczyzn ból w podbrzuszu może wskazywać m.in. na zapalenie prostaty i inne choroby gruczołu krokowego, a także infekcje intymne. Sygnały alarmowe u mężczyzn, które powinny skłonić do natychmiastowej konsultacji lekarskiej to m.in. wydzielina z cewki moczowej, częste oddawanie moczu w nocy, problemy z całkowitym opróżnieniem pęcherza, zmiany w obrębie jąder i penisa np. obrzęk, ból podczas stosunku, a także krew w nasieniu i bolesna ejakulacja.
Jak leczyć bóle podbrzusza?
Leczenie bólu w podbrzuszu zależy od jego przyczyny. Trzeba pamiętać, że ból nie jest chorobą, ale objawem chorobowym, dlatego lekarz musi dowiedzieć się, co jest przyczyną dolegliwości bólowych. W tym celu mogą zostać wykonane różne badania np. USG brzucha, badanie ginekologiczne, badanie urologiczne, badanie krwi i badanie moczu.
W leczeniu bólu podbrzusza stosowane są farmaceutyki np. leki rozkurczowe i leki o działaniu przeciwzapalnym oraz inne preparaty lecznicze, których działanie dobierane jest do zdiagnozowanej przyczyny dolegliwości. Czasami niezbędne jest leczenie chirurgiczne, gdy np. zostanie zdiagnozowane zapalenie wyrostka robaczkowego, ciąża pozamaciczna lub skręt jelit.
Czytaj też:
Domowe sposoby na ból brzucha. Co pomaga na ból żołądka i ból brzucha?Czytaj też:
Ból brzucha – skąd się bierze i w jakich przypadkach należy zgłosić się do lekarza?
Źródła:
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2005
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006
- Dąbrowski A., Wielka Interna Gastroenterologia Tom II, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, 2019
- Kimberly B. Fortner, Linda M. Szymanski, Harold E. Fox, Edward E. Wallach, Podręcznik ginekologii i położnictwa. Hopkins, Wydawnictwo MediPage, 2012