Takie główne wnioski płyną z raportu Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (NASK) „Nastolatki wobec pornografii cyfrowej”. Jest projekt ustawy, która ma chronić dzieci przed pornografią w internecie. Dziecko aktywnie spędza w Internecie ok. 4 godz. dziennie. Kontakt z treściami pornograficznymi może mieć w dowolnym miejscu, nawet w zaciszu własnego pokoju, bez wiedzy rodziców przez smartfon.
Nastolatki a pornografia
Ponad 72% dzieci i młodzieży deklaruje, że w internecie łatwo jest znaleźć treści o charakterze pornograficzny. A ponad 50% z nich, oglądało je – chociaż raz. Blisko 60% twierdzi – że ich rodzice nigdy nie przeprowadzili z nimi rozmowy na temat oglądania pornografii. 23,9% badanych zadeklarowało, że rodzice nigdy nie zakazali im oglądania pornografii, a 33,9% nie potrafiło określić, jaki jest stosunek jego rodzica w tym względzie. 59,9% nastolatków wskazało, że rodzice większości badanych nie kontrolują, czy ich dzieci oglądają treści pornograficzne w internecie. 38% potwierdza, że kontrola rodzicielska nad oglądanymi przez nich treściami jest nieskuteczna. Średnia wieku ankietowanych, którzy pierwszy raz widzieli treści pornograficzne wynosi niespełna 11 lat. Ponad połowa 6 – klasistów spędza jednorazowo do 15 minut na przeglądaniu filmów bądź zdjęć o charakterze seksualnym. Z treściami pornograficznymi małoletni stykają się głównie w telefonie kolegi lub koleżanki.
Co piąty respondent wskazał, że jego kolega lub koleżanka ogląda pornografię w internecie kilka razy dziennie (20,6%) bądź kilka razy w tygodniu (20,9%). Jeden na ośmiu młodszych respondentów (12,8%) z treściami o charakterze seksualnym ma do czynienia kilka razy dziennie. Co piąty nastolatek chciałby, aby dostępność treści pornograficznych była większa (20,1%).
Nastolatki jako przyczynę pierwszego zetknięcia się z treściami pornograficznymi w internecie wskazały przypadkowy mechanizm powiązania stron (32,8%), a świadome i celowe poszukiwanie takich treści zadeklarował co siódmy (16,5%) 16-latek i co dwunasty 12- i 14-latek (7,0%). Co siódmy nastolatek (15,8%) i co dziesiąty spośród najmłodszych uczestników badania (9,6%) pierwszy raz takie treści zobaczył w telefonie/komputerze kolegi bądź koleżanki.
Respondenci pytani o ostatni kontakt z treściami o charakterze seksualnym, wskazali tydzień (34,1%) bądź miesiąc (14,8%) poprzedzający badanie.
Dlaczego sięgają po pornografię?
• z ciekawości – ponad 40% ankietowanych.
• z nudów (12 i 14 lat – 27,2%, 16 lat – 23,0%).
16-latkowie są ciekawi sfery życia seksualnego (22,3%). Starsi ankietowani zdecydowanie częściej niż młodsi oglądają treści o charakterze pornograficznym w celu odczuwania podniecenia seksualnego (31,3%) i przyjemności (40,7%). W przypadku młodszych odbiorców chęć oglądania pornografii wynika najczęściej – zaraz po ciekawości i nudzie – z potrzeby odczuwania przyjemności (21,0%) bądź zainteresowania życiem seksualnym (18,6%). Co siódmy uczeń szkoły podstawowej przegląda tego typu materiały, aby odczuwać podniecenie seksualne.
Badani uważają, że ludzie tworzą materiały o charakterze seksualnym i przesyłają je dalej przede wszystkim z potrzeby zwrócenia na siebie uwagi (dzieci – 18,6%, młodzież – 25,4%) lub w celu sprawienia przyjemności swojemu chłopakowi lub dziewczynie (najmłodsi respondenci – 13,7%, młodzież – 30,6%).
Dla nastolatków skuteczną barierą przed oglądaniem pornografii jest:
• brak wolnego czasu (36,63%)
• brak odpowiedniej przestrzeni bądź miejsca (20,8%)
• słaby zasięg sieci – (19,0%)
• brak domowej sieci Wi-Fi (11,1%).
• brak smartfona lub innych odpowiednich narzędzi do łączenia się z internetem (11,6%)
Wpływ oglądania pornografii na rozwój psychospołeczny
Jak widać, wiele dzieci poniżej 10 roku życia, zamiast oglądać bajki, swoje zainteresowania kieruje w stronę zdjęć bądź filmów online o nacechowaniu seksualnym. To ma negatywny wpływ na ich rozwój psychospołeczny. W przyszłości może zaowocować:
• słabszą integracją społeczną,
• zachowaniami niepożądanymi,
• objawy depresji,
• zaburzaniami więzi emocjonalnej z opiekunami.
Czytaj też:
Feministka: Za bardzo lubię seks, żeby popierać pornografię
Autorzy raportu podkreślają, że młodzież nadmiernie konsumująca pornografię, szczególnie zawierającą elementy przemocy, bez odpowiedniego wsparcia może w przyszłości stosować przemoc seksualną. Na negatywne skutki oglądania pornografii z elementami przemocy narażony jest prawie co czwarty młody człowiek (22,7%). W internecie czynności seksualne, do uczestnictwa w których przymuszono drugą osobę, widział prawie co trzeci 16 -latek (29,8%) i niespełna co piąty (19,2%) młodszy respondent. Blisko co czwarty (21,9%) nastolatek nie potrafi jednoznacznie wskazać, czy oglądał treści, które miały charakter nadużyć w sferze przemocy seksualnej.
– Zgodnie z prawem do 18 roku życia to rodzic jest odpowiedzialny za to, co ogląda dziecko w Internecie. Ale prawo swoje, a rzeczywistość swoje, widzimy dzieci w wózkach z telefonem w ręku. Jestem zdania, że dorośli powinni rozmawiać z dzieckiem w każdym wieku, a szczególnie w wieku dojrzewania (a ten proces zaczyna się coraz wcześniej) o tym, na co można natknąć się w Internecie, o seksie, o granicach. Trzeba, oczywiście, dostosować język, moment, okoliczności. Rozmawianie nie popycha adolescenta do oglądania pornografii – mówi Inga Nowak-Dusza, psycholog, psychoterapetka, pułkownik rezerwy, która 16 lat prowadziła rekrutację do jednostek specjalnych, pomagała żołnierzom powracającym z misji; pracuje z osobami z zaburzeniami nastrojów, zachowania, jedzenia i lękami; uczy w Polskim Instytucie Ericksonowskim.
Zdaniem ekspertki, jeśli nastolatek ogląda hard porno może dojść do modelowania tego, co w relacji jest dopuszczalne, możliwe bądź rzekomo przyjemne. Nastolatki rozwojowo są impulsywne, dopiero uczą się kontrolowania emocji i zachowań.
– I właśnie ta ich predyspozycja plus zjawisko modelowania może ewentualnie prowadzić do przemocowych zachowań w seksie na zasadzie: widzę coś na modelu – obrazy przesadzone, że można dłużej, mocniej, przyjemniej, bez tworzenia relacji – uznaję za rzeczywiste, więc kopiuję w życiu. To niesie ryzyko traktowania seksu przedmiotowo, bez wchodzenia w relacje. To zaś rodzi kolejne problemy: nie trzymanie granic w związku, wybujałe oczekiwanie co do zaspokajania własnych pragnień, nieuzgadnianie, co lubimy, czego nie znosimy, narzucanie własnego modelu zachowania. Konsekwencje są takie, że na późniejszym etapie życia ludzie często nie potrafią budować długoterminowej relacji. Dziś związki bywają częściej krótkoterminowe, mniej trwałe – mówi Inga Nowak-Dusza.
Jak nastolatki oceniają materiały pornograficzne?
Tylko jeden na czterech 16-latków postrzega je negatywnie, natomiast wśród młodszych respondentów mniej niż połowa jednoznacznie wyraziła dezaprobatę dla takich treści w internecie (42,4%). Zdecydowanie mniej świadoma negatywnych konsekwencji oglądania pornografii jest starsza grupa badanych. Prawie co trzeci (29,6%) spośród ankietowanych 16-latków pozytywnie ocenia treści pornograficzne dostępne w sieci i tyle samo badanych ma do tego neutralny, czyli obojętny stosunek (29,9%). Zdecydowanie bardziej krytycznie do treści o charakterze seksualnym odnoszą się 12- i 14-latki. Co siódmy młodszy respondent pozytywnie ocenia informacje o pornografii w sieci (14,5%), obojętnie wobec tego typu treści przechodzi co piąty z tej grupy zapytanych.
Wątpliwości w ocenie pornografii, ma prawie co piąty młody użytkownik internetu (23,5% młodszych czestników badania). Jest to grupa, którą szczególnie warto uwrażliwiać na rozsądne korzystanie z tego typu źródeł. Młodzi bardzo często mają świadomość, że aktorzy występujący w filmach pornograficznych nie wyglądają jak przeciętni ludzie oraz że życie seksualne przedstawiane w takich materiałach nie odzwierciedla rzeczywistych doświadczeń i zachowań. Częściej taką świadomość deklarują starsi respondenci (72,3%) niż najmłodsi uczestnicy badania (55,1%). Jeden na trzech (33,4%) 12- i 14-latków nie potrafi odpowiedzieć na pytanie, czy seksualność przedstawiana w filmach pornograficznych jest taka jak w realnym życiu. Młodsze dzieci, nieuświadomione w kwestiach filmowej fikcji, mogą błędnie oceniać sceny seksualne w filmach o charakterze pornograficznym.
Czytaj też:
Prof. Lew-Starowicz: Edukacja niezbędna także w życiu intymnym