– Rozwój cyfrowych usług w zdrowiu to ciągły proces. Elektroniczne skierowanie jest kolejną po e-recepcie cyfrową usługą, który składa się na rozwiązania systemowe, tworząc spójny system e-zdrowia w Polsce. Najpierw wprowadzono powszechnie e-zwolnienia, rok temu zaczęła obowiązywać e-recepta, teraz kolej na e-skierowanie. Pandemia sprawiła, że pacjenci i lekarze są znacznie bardziej zainteresowani usługami dostępnymi online, gdyż znają i rozumieją płynące z tego korzyści – mówi Agnieszka Kister, dyrektor Centrum e-Zdrowia.
Czym jest e-skierowanie?
E-skierowanie, to cyfrowa usługa, która umożliwia pełną elektroniczną obsługę procesu skierowania pacjenta na leczenie – od momentu wystawienia do realizacji. Wystawia się je analogicznie jak e-receptę: lekarz wprowadza wymagane dane pacjenta do systemu gabinetowego podłączonego do platformy e-zdrowie (P1) lub za pomocą bezpłatnej aplikacji gabinet.gov.pl i podpisuje cyfrowo. Pacjent otrzymuje albo SMS z 4-cyfrowym kodem albo e-mail lub – na życzenie – wydruk informacyjny cyfrowego dokumentu.
Choć cały proces wdrożenia odbywa się w trudnych warunkach epidemii, zarejestrowanych jest już ponad 5 milionów e-skierowań. Ponadto, jak wynika z przeprowadzonego w listopadzie 2020 roku badania ARC Rynek i Opinia, ponad połowa (58%) respondentów słyszała już o e-skierowaniu, a 60% pacjentów, którzy umówili się na podstawie e-skierowania na wizytę lub badanie, oceniło pozytywnie to rozwiązanie.
– Usługa powstała z myślą o wygodzie pacjentów i lekarzy, zwiększeniu dostępności do świadczeń, efektywniejszym zarządzaniu usługami w zdrowiu. Badanie ARC Rynek i Opinia przeprowadzone w listopadzie, czyli zanim e-skierowanie stało się obowiązujące, potwierdza, że polscy pacjenci oczekują rozwiązań cyfrowych w zdrowiu i przyjmują je z zadowoleniem. Wg. badań pacjenci, którzy umówili się na podstawie e-skierowania na wizytę lub dalszą diagnostykę, wskazują w szczególności na trzy zalety cyfrowego dokumentu: wygodę (41%), oszczędność czasu (11%), a także możliwość otrzymania takiego skierowania bez bezpośredniego kontaktu z lekarzem (15%) – podkreśla Agnieszka Kister.
Świadczenia, na które wystawiane jest e-skierowanie
E-skierowanie jest wystawiane obligatoryjnie na następujące świadczenia realizowane w ramach NFZ:
- ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne, za wyjątkiem porady w zakresie logopedii
- leczenie szpitalne
- badania medycyny nuklearnej oraz badania tomografii komputerowej, w tym przypadku także te, które są finansowane ze środków innych niż ubezpieczenie w NFZ
- rezonans magnetyczny
- badanie endoskopowe przewodu pokarmowego
- badanie echokardiograficzne płodu.
Zalety e-skierowania
- E-skierowania nie można zgubić – jest dostępne na Internetowym Koncie Pacjenta
- pacjent może w każdym momencie sprawdzić historię swoich e-skierowań
- rodzice i opiekunowie mogą śledzić historię leczenia swoich dzieci i podopiecznych
- znika problem nieczytelności ręcznie wypisanego dokumentu lub błędów – system e-zdrowie (P1) dokonuje weryfikacji poprawności e-skierowania
- nie trzeba przyjeżdżać do placówki w celu odbioru skierowania, można je też otrzymać po kontakcie telefonicznym z lekarzem (e-wizyta, teleporada)
- pacjent rejestruje się telefonicznie na zabieg lub konsultację
- pacjent nie może zarejestrować e-skierowania jednocześnie w kilku placówkach, co wpłynie na skrócenie kolejek do specjalistów oraz na zabiegi
- znika obowiązek dostarczenia do placówki oryginału skierowania w terminie 14 dni.
Liczba placówek zainteresowanych wcześniejszym wdrożeniem e-skierowania zaczęła szybko rosnąć w drugiej połowie zeszłego roku, a wraz z tym liczba wystawianych elektronicznych dokumentów. W drugiej połowie 2020 roku wystawiono prawie 28 razy więcej e-skierowań niż w pierwszej połowie roku. W sumie w grudniu lekarze wystawili pacjentom 1 138 658 tych elektronicznych dokumentów. Na koniec 2020 roku e-skierowania wystawiało średnio niemal 70% podmiotów, a realizowało ok. 45%. Najlepsze województwa osiągnęły prawie 80% gotowych podmiotów.
Do 31 grudnia prawie 43 tys. lekarzy wystawiło ponad 5 mln e-skierowań. Najczęściej było wystawiane do poradni okulistycznej (ponad 463 tys.), chirurgii urazowo-ortopedycznej (ponad 456 tys.) i chirurgii ogólnej (po-nad 403 tys.). Najliczniejszą grupą, która skorzystała w 2020 roku z tego rozwiązania, były osoby 61+ (prawie co czwarte e-skierowanie).
– E-skierowania przynoszą realne korzyści w warunkach pandemii, pozwalają m.in. na skierowanie pacjenta w trakcie teleporady czy e-wizyty na kolejną specjalistyczną już wizytę lub badanie oraz umożliwiają zdalną rejestrację, co istotnie ogranicza transmisję wirusa.
Jednak możliwość wystawienia e-skierowania bez osobistej wizyty u lekarza jest korzystna nie tylko w czasie pandemii, ponieważ zwiększa dostępność do świadczeń dla osób m.in. z terenów wiejskich. Ponadto, system e-zdrowie (P1) automatycznie zarządza procesem rejestrowania wizyt, co eliminuje możliwość zapisywania się do kilku placówek lub lekarzy równocześnie. W efekcie czas oczekiwania na konsultację lub badanie będzie krótszy – tłumaczy Agnieszka Kister, dyrektor Centrum e-Zdrowia.
E-skierowanie to wygoda
Ważnym aspektem wpływającym na wygodę korzystania z e-skierowania jest też sposób, w jaki pacjent je otrzymuje. E-skierowanie pacjent może otrzymać w postaci:
- SMS-a z 4 cyfrowym kodem
- e-maila z pdf-em
- wydruku informacyjnego e-skierowania.
Żeby otrzymać e-skierowanie w postaci SMS-a lub e-maila, należy zalogować się na swoim Internetowym Koncie Pacjenta, wejść w „Ustawienia” i wpisać numer telefonu lub adres e-mailowy.
Informacja, jak się zalogować na Internetowe Konto Pacjenta, znajduje się na portalu pacjent.gov.pl.
Sytuacje, w których e-skierowanie nie jest wystawiane
E-skierowanie nie jest wystawiane na:
- leczenie w uzdrowisku lub sanatorium
- programy lekowe
- rehabilitację
- do szpitala psychiatrycznego.
W tych przypadkach skierowania będą wystawiane na dotychczasowych zasadach, tzn. w postaci papierowej.
Ponadto skierowanie może być wystawione w formie papierowej, jeśli lekarz lub inna uprawniona osoba (położna, pielęgniarka, farmaceuta, felczer):
- nie ma dostępu do systemu e-zdrowie (P1) np. w przypadku awarii tego systemu, systemu gabinet.gov.pl w placówce lub braku dostępu do Internetu np. podczas wizyty domowej
- wystawia skierowanie osobie o nieustalonej tożsamości
- jest z innego państwa członkowskiego UE i tylko tymczasowo i okazjonalnie udziela świadczeń zdrowotnych w Polsce.
E-skierowanie nie jest też wystawiane w ramach zlecenia wewnętrznego np. kiedy szpital, w którym przebywa pacjent, kieruje go na badanie specjalistyczne na terenie placówki.
Nadal pacjent nie potrzebuje skierowania w żadnej formie do:
- psychiatry
- ginekologa i położnika
- onkologa
- wenerologa
- dentysty.
Rejestracja e-skierowania
Na konsultację lub badanie można się zapisać telefonicznie, podając kod e-skierowania oraz nr PESEL. Jeśli pacjent zapisuje się osobiście, pokazuje w rejestracji e-mail z informacją o skierowaniu lub SMS z kodem i podaje PESEL.
Skierowania na szczepienie przeciwko COVID-19
E-skierowanie na szczepienie przeciwko COVID-19 nie posiada kodu jak inne e-skierowania. Będzie widoczne na Internetowym Koncie Pacjenta osoby, której je wystawiono, ale procedura rejestracji na szczepienie jest odmienna niż w przypadku innych e-skierowań.
Proces umówienia na szczepienie będzie oparty o centralny system e-rejestracji, integrujący indywidualne grafiki przyjęć poszczególnych punktów szczepień. W celu umówienia wizyty pacjent będzie mógł:
- skorzystać ze specjalnej Infolinii NFZ: 989
- umówić się elektronicznie poprzez swoje Internetowe Konto Pacjenta
- umówić się za pośrednictwem lekarza, który wystawił e-skierowanie lub placówki, w której ten lekarz świadczy usługi.
Umówienie się na szczepienie wymaga jedynie podania swoich danych osobowych (system e-rejestracji jest zintegrowany z systemem e-zdrowie (P1), co umożliwia automatyczną weryfikację ważności e-skierowania).
Rozwiązania przejściowe
Podczas obowiązywania stanu pandemii możliwe jest, że niektóre podmioty dołączą z opóźnieniem do obsługi e-skierowań. Dlatego możliwe jest również zarejestrowanie się przez pacjenta poprzez przedłożenie świadczeniodawcy podstawowych informacji zawartych w e-skierowaniu (kto wystawił, z jakim rozpoznaniem), oraz:
- klucza dostępu do e-skierowania (44-cyfrowy numer umożliwiający odczytanie e-skierowania; numeryczne przedstawienie kodu kreskowego) albo
- numeru identyfikującego skierowanie (identyfikator techniczny umożliwiający rozróżnienie dokumentu w systemie, zawierający różne metadane zgodne ze standardami) albo
- kodu dostępu (4 cyfrowy numer wysyłany SMS-em) wraz z numerem PESEL.
Pacjent może przekazać te dane telefonicznie lub mailowo lub na czacie. W tym wypadku jednocześnie pacjent złoży oświadczenie, że zgłosił się tyko do tej jednej placówki. Do czasu zakończenia epidemii nie obowiązuje termin 14 dni na dostarczenie skierowania.