Czym jest jaskra?
W tej chorobie każdego dnia powoli zanikają włókna nerwu wzrokowego i komórki zwojowe siatkówki. Powstają ubytki w polu widzenia. Kiedy dochodzą do centrum widzenia, powodują utratę wzroku. Jaskra grozi nieodwracalną ślepotą.
Ile osób choruje na jaskrę w Polsce?
Według szacunków Polskiego Towarzystwa Okulistycznego w Polsce problem dotyczy 750-800 tys. osób. Z tej liczby tylko 420 tys. wie, że choruje. Natomiast spośród tych, którzy mają świadomość choroby, leczy się zaledwie 16 proc.
Dlaczego tak mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że cierpi na jaskrę?
To podstępna choroba. Jej najgroźniejsza postać, czyli jaskra pierwotna otwartego kąta, w 90 proc. nie daje żadnych objawów. Pierwszy – w postaci spadku ostrości wzroku – pojawia się zazwyczaj, gdy choroba jest praktycznie w ostatnim etapie rozwoju. Wtedy często okazuje się, że nerw wzrokowy jest już prawie w całkowitym zaniku.
A jak wytłumaczyć to, że znaczny odsetek pacjentów ze stwierdzoną jaskrą się nie leczy?
Pacjent, u którego stwierdzono jaskrę, nie odczuwa, że coś dzieje się nie tak. Ciężko mu więc uświadomić sobie to, że jest chory i jakie mogą być konsekwencje jego choroby. Dodatkowo leczenie – stosowanie kropli – może się wydawać uciążliwe. Podstawą jest więc to, żeby pacjent zrozumiał, na czym polega choroba. Lekarz musi mu to dobrze wytłumaczyć. Najważniejsze jest zaufanie pacjenta do lekarza i odwrotnie. To trudna relacja, bo choroba jest przewlekła i trwa do końca życia.
W przypadku jaskry najważniejsza jest więc wiedza o chorobie i profilaktyka?
Zdecydowanie. Wczesne wykrycie i wdrożenie właściwego leczenia stwarzają szansę na zatrzymanie postępu choroby. Natomiast im później jest jaskra rozpoznana, tym trudniej jest zatrzymać ten postęp. Czasami jest to niemożliwe.
Badaniom w kierunku jaskry należy więc poddawać się wtedy, kiedy choroba nie daje jeszcze żadnych objawów. Pacjent powinien zgłosić się na badanie profilaktyczne w poczuciu pełnego zdrowia.
Kiedy najlepiej się zgłosić?
Ryzyko rozwoju jaskry pierwotnej otwartego kąta wzrasta po 35. roku życia. Po 40. roku życia częstość zachorowań zwiększa się bardzo gwałtownie. Zatem 35 lat to dobry moment, żeby wybrać się na badania profilaktyczne. Szczególnie jeżeli występują czynniki ryzyka: jaskra w rodzinie, krótkowzroczność, migreny, marznące ręce i stopy, niskie ciśnienie tętnicze, przewlekły stres.
Jak powinna wyglądać diagnostyka?
W skład badania w kierunku jaskry musi wejść bardzo szczegółowe badanie okulistyczne obejmujące pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, pomiar wady refrakcji, ostrości wzroku, dokładna ocena przedniego odcinka oka z oceną kąta przesączania. Należy też ocenić tarczę nerwu wzrokowego. To konieczne badania, które były stosowane także w XX w. Natomiast w XXI w. nastąpił rozwój technologii i pojawiły się nowe możliwości. Swoista rewolucja.
Co przyniosła?
Ogromny rozwój technik laserowych i tomografii. Dziś, żeby porządnie zdiagnozować pacjenta w kierunku jaskry, należy wykonać dodatkowo tomografie: tarczy nerwu wzrokowego, warstwy włókien nerwowych, warstwy komórek zwojowych i badanie pola widzenia.
Bardzo ważna jest też odpowiednia interpretacja badań. Diagnostyka w kierunku jaskry wymaga też cierpliwości. Nie wystarczy jedna wizyta, czasami musi być ich kilka, bywa, że potrzeba kilku lat obserwacji.
Czy wiek ma znaczenie, jeśli chodzi o występowanie jaskry?
Jak wspomniałam, zachorowalność znacznie zwiększa się po 40. roku życia. A potem już tylko rośnie ze względu na to, że wraz z wiekiem pojawiają się dodatkowe czynniki ryzyka, np. choroby układu krążenia czy cukrzyca. Jaskra jest chorobą cywilizacyjną. Coraz częściej towarzyszy nam stres, pojawiają się zaburzenia układu krążenia, które jej sprzyjają.
Rozmawiała Katarzyna Nowak
Centrum Okulistyczne Jaskra
ul. Targowa 2, 03-731 Warszawa
tel. 22 201 92 22, 22 618 22 22 lub 22 252 22 00
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.