Wariant Omikron (B.1.1.529) został po raz pierwszy odkryty w Republice Południowej Afryki w dniu 24 listopada 2021 r. Pierwsza znana potwierdzona infekcja pochodziła z próbki pobranej 9 listopada 2021 r. Niezależna grupa ekspertów TAG-VE sklasyfikowała 26 listopada Omikron jako wariant COVID-19 budzący obawy (VOC). W niedługim czasie przypadki nowego wariantu odkryto w Botswanie, Włoszech, Hongkongu, Australii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Danii, Niemczech, Kanadzie i Izraelu. Kolejne dni przyniosły potwierdzenie zakażenia Omikronem w Austrii, Portugalii i Czechach.
Omikron – zmutowany i mocno zaraźliwy wariant koronawirusa
Aktualnie naukowcy na całym świecie prowadzą badania, które pozwolą poznać pełną charakterystykę wariantu Omikron. Wiadomo już, że Omirkon nie jest wariantem szczepu Delta, a jego linia "rodowa" jest bardzo długa. Przypuszcza się też, że jest on bardziej zakaźny niż dotychczas poznane warianty SARS-CoV-2. Wynika to z dużej liczby mutacji, które zidentyfikowano w budowie wirusa. Wariant B.1.1.529 ma ponad 50 mutacji, z czego ponad 30 w części wirusa zwanej białkiem kolczastym. Jest to struktura w kształcie maczugi używana do przyłączania się do ludzkich komórek, aby wirus mógł zainfekować organizm. Z tego powodu Omikron został już nazwany „superwariantem”.
Mutacje Omikron są niepokojące, ponieważ należą do trzech różnych kategorii, które mogą hamować ochronę szczepionkową i przyspieszać rozprzestrzenianie się wirusa. Amerykański wirusolog Andrew Pekosz z Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health wyróżnia tutaj:
- Mutacje, które eliminują miejsca wiązania przeciwciał, potencjalnie osłabiając skuteczność szczepionki;
- Mutacje, które powodują, że wirus replikuje się i szybciej wnika do komórek;
- Mutacje, które umożliwiają wirusowi mocniejsze wiązanie się z określonymi komórkami w drogach oddechowych.
Na przykład mutacje z wariantu Delta należą do dwóch pierwszych kategorii, z kolei trzecia mutacja jest unikalna dla wariantu Omikron. Jednak inny amerykański wirusolog, Robert Garry z Tulane University nie uważa, że nowy wariant miałby być bardziej zaraźliwy niż Delta. Według niego Omikron nie zawiera niektórych zmian, które zdecydowały o dużej zaraźliwości Deltą.
Jakie są objawy zakażenia Omikronem?
Obecnie nie ma informacji sugerujących, że objawy związane z wariantem Omikron różnią się od objawów występujących w przypadku innych wariantów. Pojawiają się jednak głosy, że objawy mogą być łagodniejsze. Jak podaje WHO, określenie stopnia ich ciężkości zajmie od kilku dni do kilku tygodni.
Przypomnijmy, że standardowe objawy koronawirusa to:
-
utrata węchu i smaku
- nieżyt nosa
- gorączka
- kaszel
-
zmęczenie
- bóle mięśni
- bóle głowy
-
duszność
- dezorientację
Obecnie nie wiadomo, czy wariant Omikron wywołuje cięższy od pozostałych przebieg choroby. Należy jednak pamiętać, że wszystkie warianty COVID-19 mogą powodować poważną chorobę lub śmierć – szczególnie wśród grup podwyższonego ryzyka (noworodki, osoby starsze, osoby przewlekle chore).
Wirus może być groźny dla dzieci
Początkowe przypadki infekcji w RPA były rozpoznawane głównie wśród osób młodszych, w wieku poniżej 30 lat. Na ten wariant koronawirusa zachorowało też wiele dzieci. Na szczęście większość pacjentów doznała jedynie łagodnych objawów i nie była ciężko chora. Niektórzy przeszli wysoką gorączkę. Lekarze z RPA przekazali, że zrozumienie poziomu nasilenia wariantu Omikron zajmie od kilku dni do kilku tygodni.
Skuteczność szczepionki przeciw COVID-19
W obliczu obecnego kryzysu szczepienia ochronne odgrywają bardzo ważną rolę w ograniczaniu rozprzestrzeniania się choroby. Należy przypomnieć, że szczepionka przeciw COVID-19 chroni przed ciężką chorobą oraz hospitalizacją, zmniejszając ryzyko śmierci. W związku z mutacjami wirusów istnieje obawa, że szczepionka nie będzie odpowiednio silna, by wywołać reakcję immunologiczną. Trwają badania naukowe, w których próbuje się określić skuteczność szczepionki przeciwko wariantowi Omikron. Być może ta będzie wymagała pewnych modyfikacji, aby skuteczniej przeciwdziałać nowemu wariantowi.
„Jesteśmy teraz w zupełnie innym miejscu niż na początku pandemii. Myślę, że populacja ma o wiele większą odporność. Nawet jeśli nie jest idealnie dopasowana do szalejącego wirusa, istniejąca odporność zmniejszy nasilenie choroby oraz śmiertelność” – powiedział wirusolog Andrew Pekosz z Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health.
Koncerny: Moderna, Pfizer i Johnson & Johnson planują przetestować swoje szczepionki przeciwko sztucznej wersji wirusa, aby lepiej określić ich skuteczność. Dyrektor generalny Pfizer zapowiedział już, że jeśli konieczna będzie modyfikacja szczepionki, firma jest w stanie wyprodukować ją i przygotować do dystrybucji w ciągu około 100 dni.
30 listopada telewizja Channel 12 podała, że szczepionka Pfizera jest tylko nieco mniej skuteczna w zapobieganiu zakażeniom Omikronem niż Deltą – 90 proc. w porównaniu do 95 proc. ma być też równie skuteczna – około 93 proc. – w zapobieganiu poważnym objawom u osób zaszczepionych już dawką przypominającą. Według raportu zdolność wariantu Omikron do zakażania jest około 1,3 razy wyższa niż Delta.
Wariant Omikron a dawka przypominająca
W obliczu nowych doniesień na temat wariantu Omikron wiele osób postawiło pod znakiem zapytania przyjęcie trzeciej dawki szczepionki przeciwko COVID-19. Eksperci zalecają jednak, aby zaszczepić się w planowanym terminie. Przypominającą dawkę stosuje się co najmniej 6 miesięcy po ukończeniu pełnego schematu szczepienia przeciw COVID-19. Osoby po 50. roku życia mogą przyjąć dawkę przypominająca już po 5 miesiącach od pełnego zaszczepienia. Od niedawna szczepionka przeciwko COVID-19 dostępna jest także dla dzieci w wieku 5-11 lat. 29 listopada zatwierdziła ją Komisja Europejska, a szczepienia tej grupy wiekowej w Polsce mają rozpocząć się jeszcze w grudniu 2021 r.
Jak chronić się przed zakażeniem?
Aby zminimalizować ryzyko zakażenia, WHO zaleca zasłaniania ust i nosa, częste wietrzenie pomieszczeń oraz utrzymywanie w szczególnej czystości dłoni i często dotykanych powierzchni. Dodatkowo zaleca się unikanie zatłoczonych miejsc oraz zachowanie fizycznej odległości co najmniej 1 metra od innych osób. W przypadku kaszlu lub kichania należy zasłonić usta i nos. Aby uzyskać dodatkową ochronę przed wariantem Omikron, należy być w pełni zaszczepionym i przyjąć dawkę przypominającą.
Omikron: obostrzenia w Polsce
W związku z pojawieniem się nowego wariantu rząd polski wprowadził tzw. pakiet alertowy obostrzeń. Zgodnie z rekomendacjami Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób wydano zakaz lotów do krajów szczególnego ryzyka: Botswany, Eswatini, Lesotho, Mozambiku, Namibii, RPA i Zimbabwe. Dodatkowo wydłużono kwarantannę do 14 dnia dla osób podróżujących do Polski ze strefy non Schengen.
Pakiet alertowy obostrzeń zawiera również szereg ograniczeń krajowych. W pierwszym etapie obowiązują one od 1 do 17 grudnia włącznie, a po tym czasie rząd zdecyduje o ich dalszym obowiązywaniu. Na liście nowych obostrzeń znalazły się m.in. ograniczenia ilościowe w restauracjach, sklepach, na obiektach sportowych, podczas uroczystości rodzinnych i w kościołach. Pełną listę restrykcji znajdziesz w tym artykule.
Czytaj też:
Polska Akademia Nauk o wariancie Omikron. „Już teraz należy się przygotować na zagrożenie”