Co trzeba wiedzieć o cukrzycy?
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która objawia się przewlekłą hiperglikemią, czyli zbyt wysokim poziomem cukru we krwi. Cukrzyca może mieć różne rodzaje (między innymi: cukrzyca typu 1, typu 2, cukrzyca ciężarnych, LADA, MODY), jednak najczęściej występującą formą tej choroby jest cukrzyca typu 2, którą stwierdza się u około 90 proc. chorych. U tych pacjentów najczęściej diagnozuje się insulinooporność, podczas której tkanki wykazują mniejszą wrażliwość na działanie insuliny, co często ma związek z otyłością. Nadmiar tkanki tłuszczowej u diabetyków zwykle występuje w obrębie brzucha i przekłada się na występowanie różnych zaburzeń metabolicznych. W cukrzycy dużą rolę odgrywa diagnoza oraz jej leczenie, co umożliwia prawidłową kontrolę choroby. W przeciwnym razie przewlekła, nieleczona hiperglikemia może uszkodzić niektóre narządy, w tym nerki, oczy, serce i naczynia krwionośne oraz prowadzić na przykład do zawału serca lub udaru mózgu.
Poznaj 6 czynników zwiększających ryzyko cukrzycy
1. Płeć i wiek
Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia wśród dorosłych chorych na cukrzycę dominują osoby powyżej 55. roku życia. Dodatkowo, chociaż to mężczyźni są naturalnie mniej wrażliwi na insulinę, to z najnowszych statystyk NFZ wynika, że w 2018 roku na cukrzycę zachorowało 1,3 mln mężczyzn i 1,6 mln kobiet. Wtedy też odnotowano znaczący wzrost zachorowań w grupie wiekowej 55-64 lata, a najwięcej chorych wystąpiło w grupie wiekowej 65-74 lata. Istotne jest także to, że w 2018 rok liczba zachorowań wśród mężczyzn 45-64 była wyższa niż u kobiet – u płci żeńskiej wyższa była dopiero od 65. roku życia i notowaną ją u pacjentek aż do 85. roku życia. Tym samym można stwierdzić, że cukrzyca częściej występuje u mężczyzn do 64. roku życia niż u kobiet, natomiast więcej kobiet niż mężczyzn choruje na nią dopiero od 65. roku życia.
2. Dodatni wywiad rodzinny
Z raportu NFZ z 2019 roku wynika także, że u osób, u których odnotowano występowanie cukrzycy typu 2 w wywiadzie rodzinnym, występuje zwiększone ryzyko zachorowania. Należy jednak podkreślić, że tylko 2 proc. zwiększonego ryzyka wynika z czynników genetycznych – częściej są to czynniki wynikające między innymi z nieodpowiedniej diety. Trzeba jednak pamiętać, że u osób, u których w wywiadzie obydwoje rodziców chorowało na cukrzycę typu 2, ryzyko wystąpienia choroby jest duże.
3. Niewłaściwa dieta
Cukrzyca to choroba, której powstawanie związane jest także z nieodpowiednią dietą. Aby jej przeciwdziałać, należy spożywać codziennie surowe warzywa i owoce (w proporcjach ¾ – warzywa i ¼ owoce). Do tego należy wprowadzić do codziennego jadłospisu: produkty pełnoziarniste (brązowy ryż, grube kasze, płatki owsiane), chude mięso i nabiał, jajka, zdrowe tłuszcze (np. olej rzepakowy, z pestek winogron, lniany, oliwę z oliwek), a także pamiętać o właściwym nawodnieniu (przynajmniej 2 l napojów dziennie, najlepiej wody).
4. Nieodpowiednie przygotowanie posiłków i niewłaściwy sposób ich spożywania
Aby poziom cukru we krwi był właściwy, konieczne jest regularne spożywanie posiłków. W profilaktyce cukrzycy należy przede wszystkim pamiętać, by spożywać pięć, niewielkich posiłków o stałych porach, co zmniejszy ryzyko powstawania wahania poziomu glukozy. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na kaloryczność diety, która powinna być dopasowana indywidualnie, najlepiej przez dietetyka. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy, należy także korzystać z technik przygotowania produktów takich jak gotowanie, w tym gotowanie na parze, pieczenie w folii lub rękawie, duszenie itp. Warto pamiętać, by ograniczyć także spożycie tłuszczów zwierzęcych, cukru oraz nadmiaru soli.
5. Brak lub niewystarczająca aktywność fizyczna
W profilaktyce cukrzycy konieczna jest regularna aktywność fizyczna. Oprócz tego, że zwiększa wydolność organizmu, to dodatkowo minimalizuje ryzyko nadwagi i otyłości, które z kolei mogą prowadzić do insulinooporności, a później także do cukrzycy, oraz nadciśnienia tętniczego. Aby właściwie zadbać o zdrowie, jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), należy przeznaczyć 75 minut tygodniowo na ćwiczenia o dużym nasileniu lub 150 minut na wysiłek o umiarkowanej intensywności. Z kolei badania The Harvard Nurses’ Healthy Study dowodzą, że wystarczy 30 minut marszu dziennie, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy nawet o 30-40 proc.
6. Nadciśnienie tętnicze
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego u pacjenta może zwiększyć ryzyko zachorowania na cukrzycę. Statystyki dowodzą, że u chorych na cukrzycę typu 2 nadciśnienie występuje aż u 80 proc. Występowanie nadciśnienia ma związek z nadmiarem insuliny w organizmie, gdyż powoduje ona także wzrost ciśnienia, co przewlekle prowadzi właśnie do wystąpienia nadciśnienie tętniczego.
