Normy glikemii określają poziom glukozy we krwi, który powinien występować na czczo, po spożyciu posiłków oraz po wypiciu roztworu glukozy, jeżeli wykonujemy doustny test obciążenia glukozą. Na podstawie wyników badań może zostać zdiagnozowana cukrzyca lub stan przedcukrzycowy, który powinien skłonić nas do diametralnej zmiany sposobu odżywiania oraz trybu życia w celu uniknięcia rozwoju poważnej choroby metabolicznej. Nieprawidłowy poziom cukru we krwi wskazuje m.in. na zaburzenia w wydzielaniu insuliny. Ten hormon wydzielany przez trzustkę jest niezbędny w celu efektywnego transportu glukozy do komórek organizmu, co skutkuje obniżeniem się poziomu glukozy we krwi.
Badanie poziomu cukru we krwi pozwala wykryć cukrzycę
W przypadku osób chorujących na cukrzycę typu 1, która ma podłoże genetyczne, dochodzi do całkowitego uszkodzenia lub znacznego upośledzenia pracy komórek trzustki, które nie wydzielają insuliny. W związku z niewłaściwą pracą trzustki niezbędne jest dostarczanie do organizmu insuliny, dzięki której mogą prawidłowo przebiegać reakcje metaboliczne.
Cukrzyca typu 2 od lat staje się poważnym problemem współczesnej ludzkości. Zaliczana jest do grupy chorób cywilizacyjnych, które związane są ze stosowaną dietą oraz trybem życia. Na rozwój cukrzycy typu 2 narażone są m.in. osoby stosujące dietę bogatą w produkty wysoko przetworzone, czyli np. fast-foody, dania gotowe, słodkie i słone przekąski, napoje gazowane, a także osoby prowadzące siedzący tryb życia. Cukrzyca typu 2 może mieć podłoże genetyczne, rozwijając się na skutek postępującego upośledzenia pracy trzustki, jednak zdecydowanie częściej związana jest z nadwagą i otyłością oraz brakiem aktywności fizycznej. W tym przypadku pomimo wydzielania insuliny komórki organizmu nie reagują we właściwy sposób na jej działanie.
Poziom cukru we krwi wiele mówi o stanie zdrowia trzustki, wskazując na konieczność zastosowania specjalistycznego leczenia. Oprócz cukrzycy mogą pojawić się także okresowe i przewlekłe zaburzenia związane z poziomem glukozy we krwi np. stan niedocukrzenia (hipoglikemia), która nie zawsze wskazuje na cukrzycę. Niskie stężenie glukozy we krwi oraz wysokie stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia) powodują zmiany w naszym samopoczuciu i są wskazaniem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
Osoby zdrowe, u których nie została zdiagnozowana cukrzyca, powinny badać poziom cukru we krwi przynajmniej raz w roku. Osoby chorujące na cukrzycę muszą dokonywać pomiarów stężenia cukru we krwi nawet kilka razy na dobę, korzystając ze specjalnych urządzeń.
W przypadku niezdiagnozowanej cukrzycy chorzy zwykle dowiadują się o chorobie, gdy dojdzie do znacznego podwyższenia poziomu cukru we krwi oraz pojawienia się związanych z hiperglikemią objawów.
Prawidłowe stężenie glukozy: Jaki powinien być poziom cukru po jedzeniu?
Norma glikemii na czczo to 70-99 mg/dl. Po zjedzeniu posiłku podnosi się poziom cukru we krwi, co jest związane z metabolizowaniem węglowodanów, które stanowią podstawowe paliwo dla mózgu. Wartość glikemii (poziom cukru we krwi) 1,5-2 godziny po posiłku nie powinien być wyższy niż 140 mg/dl. Jest to wynik dopuszczalny, którego przekroczenie wskazuje na nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Wysoka glikemia poposiłkowa wskazuje na początki cukrzycy. Jeżeli dotyczy osób chorujących na cukrzycę, to ma związek z nieprawidłowym leczeniem tej choroby, wskazując np. na popełniane błędy żywieniowe oraz niewłaściwe stosowanie insuliny, jeżeli mamy do czynienia z cukrzycą insulinozależną. Glikemia poposiłkowa powinna być systematycznie sprawdzana przez osoby chorujące na cukrzycę!
Wysoka glikemia poposiłkowa jest wskazaniem do wykonania badań mających na celu wykrycie stanu przedcukrzycowego, na który wskazuje poziom cukru we krwi na czczo 100-125 mg/dl. Nieprawidłowa tolerancja glukozy jest diagnozowana, gdy wynik doustnego testu obciążenia glukozą mieści się w zakresie 140-199 mg/dl.
Badania poziomu cukru we krwi są wykonywane nie tylko w celach profilaktycznych, ale także w diagnostyce cukrzycy.
Nieprawidłowe wartości glikemii nie mogą być bagatelizowane, bo cukrzyca stanowi zagrożenie dla zdrowia, zwiększając ryzyko rozwoju różnych chorób. Jednym z powikłań cukrzycy są zaburzenia krążenia w obrębie kończyn dolnych, które powodują zmiany martwicze w obrębie palców stóp. Stopa cukrzycowa może wymagać radykalnego leczenia, czyli amputacji.
Inne powikłania nieleczonej lub niewłaściwie leczonej cukrzycy to m.in. zawał serca, udar mózgu i niewydolność nerek.
Ważne! Bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia może stanowić zarówno nagły spadek poziomu glukozy we krwi poniżej ustalonej normy, jak i znacznie podwyższony poziom glukozy we krwi. Stan hipoglikemii i hiperglikemii manifestuje się wystąpieniem dość charakterystycznych objawów.
Niskie stężenie glukozy we krwi – objawy
Na niski poziom cukru we krwi wskazują m.in.:
- problemy z koncentracją,
- uczucie głodu,
- ból głowy,
- zawroty głowy,
- niepokój,
- drżenie rąk,
- osłabienie i narastająca senność.
Na bardzo niski poziom cukru we krwi wskazują m.in.:
- zaburzenia koordynacji ruchowej,
- chwiejny chód,
- zaburzenia wzroku,
- splątanie,
- zaburzenia mowy.
Ważne! Objawy niedocukrzenia przypominają objawy upojenia alkoholowego, dlatego chorzy często nie otrzymują na czas pomocy.
W przypadku lekkiego niedocukrzenia objawy mijają po spożyciu posiłku, który zawiera szybko przyswajalne cukry proste. Do niedocukrzenia prowadzą nie tylko zaburzenia w wydzielaniu insuliny lub obniżona wrażliwość komórek na działanie tego hormonu, ale także m.in. stosowanie restrykcyjnych diet i głodówek, a także nieregularne spożywanie posiłków.
Lekka hipoglikemia, która związane jest np. z nieregularnym spożywanie posiłków, nie zagraża zdrowiu, bo po spożyciu pokarmów, które zawierają węglowodany, następuje wyrównani poziomu cukru we krwi. O zagrażającej życiu hipoglikemii mówimy, gdy pomimo podania glukozy poziom cukru nie wraca do normy, a stan pacjenta się pogarsza. Brak reakcji organizmu na glukozę w przypadku niedocukrzenia stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Niski poziom cukru, który zagraża zdrowiu i życiu to 20-30 mg/dl.
Wysoki poziom glukozy we krwi – objawy
Wysoki poziom cukru we krwi (powyżej ustalonych norm) także powoduje pojawienie się charakterystycznych objawów. To m.in.:
- niemożliwe do ugaszenia pragnienie,
- oddawanie dużych ilości moczu,
- częste oddawanie moczu w nocy,
- suchość w ustach,
- uczucie zmęczenia,
- zwiększająca się senność.
Rozwijająca się cukrzyca objawia się także częstymi infekcjami w obrębie dróg moczowych oraz powoduje problemy z gojeniem się nawet niewielkich ran. Nagły wzrost poziomu cukru we krwi powoduje zagrażającą życiu śpiączkę cukrzycową.
Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy
Do czynników ryzyka rozwoju cukrzycy zaliczamy przede wszystkim spowodowaną niewłaściwie skomponowaną dietą nadwagę i otyłość, brak aktywności fizycznej, a także wpływający na działanie układu hormonalnego przewlekły stres. Na rozwój cukrzycy w szczególności narażone są także osoby obciążone genetycznie tą chorobą. Co więcej, rozwojowi cukrzycy sprzyja częste spożywanie alkoholu, który negatywnie wpływa na pracę trzustki i stosowanie innych używek.
Przekroczenie normy cukru we krwi u osób zdrowych, które widoczne jest w wynikach badań profilaktycznych, jest wskazaniem do zmiany trybu życia oraz modyfikacji diety. Stan przedcukrzycowy wymaga m.in. spożywania produktów o niskim indeksie glikemicznym. Oprócz diety bardzo ważny jest także wysiłek fizyczny. Rezultaty działań podjętych na etapie przeciwdziałania rozwojowi cukrzycy często pozwalają na stabilizację poziomu cukru we krwi, poprawiając jednocześnie ogólny stan zdrowia pacjentów. W przypadku rozwoju choroby może być konieczne stosowanie leków przeciwcukrzycowych, jeżeli kontrolowanie choroby nie będzie możliwe dzięki liczeniu spożywanych kalorii oraz sprawdzaniu indeksu glikemicznego produktów spożywczych.
Podsumowując, prawidłowa glikemia na 1,5-2 godzin po spożyciu posiłku nie powinna przekraczać 140 mg/dl. Przekroczenie tej normy jest wskazaniem do wykonania dodatkowych badań, które pozwalają wykryć zaburzenie metaboliczne, którym jest cukrzyca.
