Cukrzyca jest dzisiaj znana jako jedna z tzw. chorób cywilizacyjnych. Jednocześnie, nieleczona może przyczynić się do powstania kolejnych poważnych problemów zdrowotnych, w tym nawet do amputacji kończyn. Warto wiedzieć, jak jej przeciwdziałać, by móc cieszyć się dobrym zdrowiem przez długie lata.
Przyczyny występowania cukrzycy
Wbrew pozorom to nie jedzenie słodyczy wpływa w największym stopniu na zachorowanie na cukrzycę. Do jej wystąpienia przyczyniają się głównie zaburzenia pracy trzustki. Gruczoł ten, a konkretnie komórki beta tzw. wysp trzustkowych wydzielają hormon - insulinę. Insulina odpowiada za regulację poziomu cukru we krwi poprzez przemianę glukozy. W wyniku upośledzonej pracy trzustki i zmniejszonej ilości insuliny do wnętrza komórek organizmu przenika przez błony komórkowe zbyt mała ilość glukozy, która ulega w komórkach różnym przemianom. Wiąże się z tym także nieprawidłowa przemiana białek i tłuszczów z jej udziałem.
Spory wpływ na wystąpienie cukrzycy mają nie tylko czynniki środowiskowe, ale także podłoże genetyczne. Im człowiek jest starszy, ryzyko zachorowania na cukrzycę zwiększa się. Szczególnie powinny uważać na nią osoby powyżej 40. roku życia, które są najbardziej narażone na drugi typ cukrzycy.
Rodzaje cukrzycy
Charakterystyka choroby różni się w zależności od tego, z jakim typem cukrzycy mamy do czynienia, i choć oba zaliczają się do jawnej postaci cukrzycy, różnią się od siebie znacząco:
- cukrzyca typu I - jest to postać pierwotna, insulinozależna;
- cukrzyca typu II - cukrzyca w tej postaci wykazuje insulinoniezależność, pojawia się u osób w podeszłym wieku, wiąże się z obecnością w organizmie stanów zapalnych, może także pojawić się w wyniku zachorowania na nowotwór trzustki.
Tym, co odróżnia postaci jawne od utajonej jest fakt, że w przypadku cukrzycy utajonej nie jest konieczne stosowanie specjalnej terapii farmakologicznej.
Objawy cukrzycy
Dolegliwości, które przy cukrzycy mogą towarzyszyć na co dzień, a które są dosyć charakterystyczne i powinny skłonić cię do wykonania odpowiednich badań, to nudności, wymioty, częste uczucie senności oraz wzmożone pragnienie i oddawanie bardzo dużych ilości moczu w ciągu doby. Kolejne, bardziej odległe w czasie oznaki cukrzycy przejawiają się znacznym spadkiem masy ciała oraz odwodnienia. Mogą pojawić się również zaburzenia widzenia, infekcje skórne oraz uczucie swędzenie w okolicy ujścia cewki moczowej. Inne dokuczliwe oznaki cukrzycy to zaburzenia czucia w kończynach, skurcze łydek podczas chodzenia, a w przypadku mężczyzn także zaburzenia erekcji.
Diagnostyka cukrzycy polega na wykonaniu odpowiednich badań. Początkowo zazwyczaj wykonuje się badania moczu oraz morfologię krwi. Zbyt wysoki poziom cukru we krwi oraz obecność w moczu cukru i ciał ketonowych, które powstają podczas przemian tłuszczów, są to czynniki świadczące o podejrzeniu cukrzycy.
Leczenie cukrzycy
Z powodu przewlekłego charakteru choroby leczenie cukrzycy powinno być kontynuowane do końca życia. Polega ono na wstrzykiwaniu odpowiedniej dawki insuliny do krwi każdorazowo przed posiłkami. Pomocne mogą być także leki przeznaczone do zażywania doustnego, które wywołują w komórkach wysp trzustkowych reakcję polegającą na wytwarzaniu pewnych ilości insuliny.
W leczeniu cukrzycy aspekt terapeutyczny ma walor nie mniejszy, niż strona medyczna skoncentrowana na wyrównaniu wewnętrznych parametrów organizmu. Akceptacja choroby przez pacjenta i umiejętność radzenia sobie z nią na co dzień nierzadko wymaga sporego nakładu emocjonalno-psychologicznego, dlatego też osobom zmagającym się z cukrzycą należy okazywać wsparcie i wyrozumiałość. Cukrzyca nie jest podstawą do rezygnacji z jakichkolwiek celów i ambicji i nie oznacza konieczności wycofania się z życia towarzyskiego.
Przed cukrzycą można jednak się chronić. Należy w tym celu wyeliminować z diety niepotrzebne cukry, alkohol, papierosy. Istotne jest uprawianie sportu lub wprowadzenie w życie jakiejkolwiek aktywności fizycznej.
Dieta w cukrzycy
Oprócz systematycznego zażywania insuliny zgodnie z zaleceniami i ustaleniami lekarza, należy także pamiętać o prawidłowym odżywianiu i wyeliminować z codziennej diety wszelkie produkty, które mogłyby potencjalnie przyczynić się do zmniejszenia skuteczności leczenia. Na zakazanej liście znajdują się między innymi słodycze oraz pożywienie typu fast food, jednak warto pamiętać także o tym, by nie przesadzać ze spożywaniem owoców, które zawierają duże ilości cukru. Wyjątek stanowi borówka amerykańska, która ma działanie obniżające poziom cukru we krwi, a także zapobiega rozwojowi cukrzycy typu II. Wprowadzenie do codziennej diety dużej ilości surowych warzyw może pomóc w ustabilizowaniu poziomu cukru. Dieta cukrzyka powinna być skonsultowana i opracowana z lekarzem. W ustaleniu takiej diety kluczową kwestią są indywidualne cechy pacjenta, takie, jak wzrost i masa ciała.
Przy leczeniu insuliną należy pamiętać o bezwzględnym przestrzeganiu stałych pór spożywania posiłków. Niezbędne jest prowadzenie bardzo regularnego trybu życia, a co za tym idzie również usystematyzowanego odżywiania. Zakazane jest pomijanie posiłków lub ich opóźnianie, a także dokonywanie zmian w składzie. Należy przy tym dokładnie odmierzać dawki insuliny, by nie doprowadzić do stanu niedocukrzenia lub innych groźnych konsekwencji. Skuteczność leczenia może być zmieniona przez współwystępujące choroby i zażywanie powiązanych z nimi leków. Cukrzyca groźna jest zwłaszcza przy dolegliwościach autoimmunologicznych, w tym przy zarażeniu wirusem HIV – niektóre leki antyretrowirusowe mogą mieć działanie destabilizujące jeżeli chodzi o poziom cukru.
Stany patologiczne w cukrzycy
W przebiegu cukrzycy może pojawić się śpiączka cukrzycowa. Jest to odpowiedź organizmu na zbyt duży lub zbyt niski poziom cukru we krwi. To zaburzenie zagraża życiu, dlatego pacjent jak najszybciej powinien zostać przetransportowany do szpitala, by jak najszybciej podjąć środki zaradcze. Zazwyczaj stan śpiączki cukrzycowej poprzedzają charakterystyczne objawy, takie jak wielomocz, torsje czy bóle brzucha. Cukrzyca ma również wpływ na szybszy rozwój miażdżycy, zaburzenia funkcjonowania nerek, zaburzenia widzenia. W wyniku cukrzycy może dojść również do martwicy tkanek i owrzodzeń. Te z kolei mogą prowadzić do powstania stopy cukrzycowej, której objawem jest przejście wrzodów i tkanek ulegających martwicy w stan zgorzeli. Wówczas niezbędna jest zwiększona dbałość o teren objęty zgorzelą, dużo odpoczynku, porzucenie palenia tytoniu, chodzenie w miękkim i przewiewnym obuwiu oraz unikanie chodzenia boso.
Jednym z najbardziej znanych i jednocześnie najgroźniejszych stanów w cukrzycy jest tzw. ostre niedocukrzenie organizmu, znane również jako hipoglikemia. Najczęściej pojawia się, gdy niedokładnie odmierzysz dawkę insuliny. Może wystąpić także po niedokończonym posiłku – wiąże się to wtedy z przyswojeniem niedostatecznej wartości energetycznej. Wówczas pacjent naraża się nawet na utraty przytomności. Lżejsze, choć nie mniej uciążliwe objawy niedocukrzenia to spadek ciśnienia krwi, drżenie rąk, a często także reszty ciała, osłabienie, nagłe pocenie. Jeżeli chory zauważa u siebie takie problemy, może sięgnąć po coś słodkiego, by zapobiec zasłabnięciu.
