Pole magnetyczne w leczeniu chorób kości i stawów

Leczenie impulsowym polem magnetycznym jest uznaną i szeroko stosowaną na świecie, w tym również w Polsce, formą terapii. Dzięki wielu badaniom i obserwacjom klinicznym, w których wzięło udział już ponad 10 tys. osób, magnetostymulacja stała się jedną z najlepiej udokumentowanych dziedzin medycyny fizykalnej.

Skuteczność działania zmiennych pól magnetycznych została potwierdzona w ponad 60 schorzeniach: chorobach narządu ruchu, układu nerwowego, skóry i tkanek miękkich, a także układu krążenia. W badaniach klinicznych udowodniono pozytywne skutki wykorzystania magnetostymulacji i magnetoterapii Viofor we wsparciu leczenia schorzeń układu kostno-stawowego. Należą do nich: osteoporoza, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i układu kostno-stawowego kończyn górnych i dolnych, reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, a także stany po pęknięciach i złamaniach kości.

Schorzenia te pogarszają jakość życia osób starszych, wpływają negatywnie na ich aktywność i statystycznie występują u coraz młodszych osób. Powodowane przez nie stany zapalne i dolegliwości bólowe stają się przyczyną przedwczesnej niesprawności, a dyskomfort z nimi związany może wywołać pogorszenie nastroju, a nawet depresję.

Terapeutyczne dawki energii elektromagnetycznej w leczeniu osteoporozy

Osteoporoza jest nazywana „cichym złodziejem kości”– bo często przez długi czas nie daje żadnych objawów. Może się ujawnić dopiero w zaawansowanym stadium, powodując złamania, do których dochodzi nawet po niewielkim urazie. Najczęściej łamią się kości nadgarstka, kręgosłup (złamania kompresyjne) czy szyjka kości udowej. Następstwem jest stan zapalny, ból i również niepełnosprawność.

Utrata gęstości mineralnej kości, która u kobiet zaczyna się już po czterdziestce, a u mężczyzn po 45. roku życia, to naturalne następstwo procesu starzenia się. Twardych danych epidemiologicznych nie ma, ale według szacunków na tę chorobę cierpi 2,8 mln Polek i Polaków. Na osteoporozę częściej chorują panie – dotyka co trzecią kobietę po menopauzie. U obecnych pięćdziesięciolatek prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporotycznego złamania kości do końca życia wynosi około 40 proc.

Najczęstszą przyczyną obniżenia mineralnej gęstości kości (osteopenia – wczesna faza i osteoporoza – późniejsza faza choroby) są zmiany hormonalne u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Utracie gęstości kości sprzyja niewłaściwa dieta, nadużywanie alkoholu i długotrwałe przyjmowanie glikokortykosteroidów oraz schorzenia autoimmunologiczne, jak celiakia. Warto nadmienić, że jednym ze sposobów opóźnienia procesu demineralizacji kości jest aktywność fizyczna i właściwa dieta.

W terapii osteoporozy zasadnicze znaczenie ma regularnie stosowanie leków. Równolegle stosuje się odpowiednie działania profilaktyczne.

Okazuje się, że jest jeszcze jeden nieinwazyjny sposób na zwiększenie gęstości kości. To terapia impulsowym polem magnetycznym – magnetostymulacja. W badaniu przeprowadzonym w Pomorskiej Akademii Medycznej wzięło udział 40 kobiet w wieku pomenopauzalnym ze zdiagnozowaną osteoporozą. Oceniano skuteczność magnetostymulacji Viofor na markery tworzenia kości, a także gęstość mineralną trzonów kręgów lędźwiowych.

Wyniki badań po 12 miesiącach obserwacji wykazały znamienną poprawę w stosunku do wartości wyjściowych tylko u kobiet w grupie poddawanej oddziaływaniu zmiennego pola magnetycznego, w grupie kontrolnej, gdzie zabiegi były pozorowane, poprawy nie stwierdzono.

Dodatkowym efektem zaobserwowanym po miesiącu stosowania magnetostymulacji u mniej więcej połowy badanych było ustąpienie bólu, a po półrocznej terapii bóle ustąpiły u wszystkich chorych.

Skuteczne leczenie złamań kości

Korzystne efekty terapii polem magnetycznym (wspierające proces kościotworzenia, jak zwiększenie gęstości mineralnej kości i poprawa jakości tkanki kostnej) są powszechnie wykorzystywane na etapie leczenia w ortopedii. Zabiegi magnetostymulacji są wykonywane w szpitalach i ośrodkach rehabilitacyjnych oraz w warunkach środowiskowych, w domu pacjenta. Wskazaniem są stany po pęknięciach i złamaniach kości, stanach po operacjach na układzie kostnym, w tym protezoplastyce i zespoleniach ortopedycznych oraz w przypadkach braku zrostów np. w stawach rzekomych. Dodatkowo atutem stosowania zabiegów fizykalnych magnetostymulacji jest mała ilość przeciwskazań i korzystny wpływ na ukrwienie tkanek, co minimalizuje tym samym ryzyko powstania zespołu Sudecka. Efekty przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe poprawiają jakość życia pacjenta w okresie leczenia, rehabilitacji i rekonwalescencji.

Magnetostymulacja i magnetoterapia w zmianach stawowych

Ból w obrębie układu kostno-stawowego może być również objawem w przebiegu stanu zapalnego, a sama choroba zwyrodnieniowa stawów uważana jest za najczęstsze schorzenie narządu ruchu. Zmiany o charakterze zwyrodnieniowym stwierdza się u sześciu na dziesięć osób po 60. roku życia. U mniej więcej ośmiu na dziesięciu z nich następnie dochodzi do znacznego ograniczenia ruchomości stawów. Degradacja chrząstki stawowej, a następnie kości, torebki stawowej, więzadła i ścięgna powoduje nie tylko uporczywy ból, ale i sztywność stawu, a w konsekwencji również ograniczenie jego ruchomości. Czasami zwyrodnienie prowadzi do niepełnosprawności. Najczęściej tą chorobą są dotknięte stawy biodrowe i kolanowe, odcinek lędźwiowy i szyjny kręgosłupa, a także stawy rąk.

Na ból stawowy cierpią również osoby chore na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), które jest autoimmunologiczną chorobą tkanki łącznej. Choroba w takich przypadkach prowadzi do zniszczenia tkanek stawów. Proces zapalany w przypadku RZS jest aktywny i trudny do zatrzymania. W jego wyniku może dochodzić również do zmian destrukcyjnych kości, a także osteoporozy miejscowej (okołostawowej), jak i uogólnionej.

Jak mogą pomóc w tych chorobach terapie polem magnetycznym?

U osób cierpiących na choroby stawów pole magnetyczne ma przede wszystkim działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Wskazaniami do zabiegów są zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i układu kostno-stawowego kończyn górnych i dolnych, reumatoidalne zapalenia stawów, a także zesztywniające zapalanie stawów kręgosłupa, urazy oraz reumatyzm pozastawowy np. fibromialgia. Dodatkowo magnetostymulacja ma działanie regeneracyjne i antyspastyczne. A to pozwala na redukcję stanu zapalnego, bólu i spowolnieniu procesów degeneracyjnych, a w efekcie na poprawę jakości życia chorych.

Skuteczność magnetostymulacji Viofor w chorobach stawów została potwierdzona w badaniach, m.in. w badaniu ankietowym przeprowadzonym na grupie chorych z różnymi schorzeniami kostno-stawowymi w Katedrze i na Oddziale Klinicznym Chorób Wewnętrznych i Medycyny Fizykalnej Śląskiej Akademii Medycznej („Analiza skuteczności terapeutycznej magnetostymulacji Viofor JPS w wybranych jednostkach chorobowych”, Acta Bio-Opt. Inf. Med. 2001).

Naukowcy przeanalizowali ankiety grupy 702 osób chorych z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa. Po serii zabiegów magnetostymulacji Viofor odnotowano: ustąpienie dolegliwości u 21 proc. badanych, znaczną poprawę u 51 proc. badanych oraz poprawę u 21 proc. badanych. Podobne wyniki uzyskano u chorych z chorobą zwyrodnieniową stawów obwodowych (259 chorych): ustąpienie dolegliwości deklarowało 23 proc. pytanych, znaczną poprawę 49 proc., a poprawę 25 proc. W przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów ustąpienie dolegliwości zgłaszał niewielki odsetek ankietowanych, jednak aż 40 proc. zgłaszało znaczną poprawę, a poprawę 53 proc. Na czym polegała poprawa? Przede wszystkim na ustąpieniu dolegliwości bólowych i rzadszych ich nawrotach oraz polepszeniu zakresu ruchów bolących stawów lub niedowładnych kończyn. Wnioski? Jak napisali autorzy badania – magnetostymulacja może stanowić istotną alternatywę dla niesterydowych leków przeciwzapalnych w leczeniu stanów zwyrodnieniowych układu kostno-stawowego.

Skuteczność magnetostymulacji w chorobach układu kostno-stawowego potwierdza też inne badanie, przeprowadzone na grupie 33 dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów przez badaczy z Oddziału Pediatryczno-Reumatologicznego Szpitala Wojewódzkiego im. J. Babińskiego we Wrocławiu. Po zakończeniu cyklu zabiegów magnetostymulacji systemem Viofor JPS wyraźną poprawę stanu klinicznego obserwowano u 32 z 33 leczonych dzieci (96,9 proc.). Dotyczyła ona przede wszystkim zmniejszenia bolesności stawów podczas ruchu (84 proc.), polepszenia ruchomości stawów zajętych procesem zapalanym (76,8 proc.), zmniejszenia obrzęku stawów (46,6 proc.) oraz normalizacji tkanek okołostawowych (68 proc.).

Jak to działa?

Z czego wynikają pozytywne efekty zabiegów magnetostymulacji? Opierają się one na trzech mechanizmach.

Działania przeciwbólowe

Efekt analgetyczny wynika z pobudza wydzielanie endogennych opiatów, tzw. β-endorfin. Wzrastające stężenie β-endorfin wyjaśnia odczuwany wzrost progu czucia bólu, znamienny spadek dolegliwości bólowych oraz wpływ na zmniejszenie dynamiki przyjmowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Co ważne, działanie przeciwbólowe utrzymuje się również po zakończeniu serii zabiegów polem magnetycznym.

Walka z bólem polega również na osłabieniu i zniesieniu wzmożonego napięcia mięśniowego, które wtórnie nasila ból wywołujący to napięcie. Poprzez działanie miorelaksujące zabiegów magnetostymulacji Viofor można tę współzależność przerwać, co dodatkowo wzmacnia efekt przeciwbólowy.

Działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe

W przypadku chorób przewlekłych, takich jak zapalenia stawów, działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe wynika m.in. z redukcji czynników zapalnych. Następuje to poprzez zmniejszenie wydzielania mediatorów zapalenia z komórek układu odpornościowego: neutrofilów, bazofilów, komórek tucznych i limfocytów. Bardzo istotny na proces leczenia ma wpływ immunokorekcyjny magnetostymulacji. Zabiegi ogólnoustrojowe wpływają korzystnie na limfocyty T, obniżając poziom populacji cytokin prozapalnych i zwiększając ilość cytokin przeciwzapalnych.

Działania regeneracyjne

Magnetostymulacja prowadzi do odżywienia komórek oraz regulacji procesów międzykomórkowych, co z kolei przyczynia się do regeneracji tkanek. Poprawa krążenia wpływ na lepsze utlenowanie tkanek i wzmocnienie działania regeneracyjnego. Efekty regeneracyjne zmiennych pól magnetycznych są wykorzystywane nie tylko w chorobach układu kostno-stawowego, ale również w medycynie sportu – w przypadku przeciążeń, urazów, odnowy biologicznej organizmu i po operacjach.

1 złoty wydany na profilaktykę to zaoszczędzone 7 złotych na leczenie

Zabiegi magnetostymulacji mają zastosowanie w profilaktyce zdrowia. Wywoływane efekty: regeneracyjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz korzystny wpływ na procesy metaboliczne wpływające na jakość tkanki kostnej, pomagają utrzymać układ kostno-stawowy w dobrej formie i poprawić jakość życia.

Magnetostymulacja Viofor jest rekomendowana przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w profilaktyce przewlekłych bólów kręgosłupa (raport z 2020 roku).