Badaj piersi, wygraj życie

Rak piersi, wcześnie wykryty, daje ogromne szanse na wyleczenie. Dlatego warto się badać. Pomocne we wczesnym wykryciu guzków jest samobadanie piersi, badanie USG piersi oraz mammografia. – Najważniejsze jest to, żeby badać się profilaktycznie, kiedy nic się jeszcze nie dzieje, nic nie dolega. Bo nawet, jeśli choroba rozwinie się w organizmie, to zostanie wykryta tak wcześnie, że szansa na wyleczenie będzie bliska 100 proc. – mówi dr. n. med. Dariusz Godlewski, onkolog, prezes Ośrodka Profilaktyki i Epidemiologii Nowotworów w Poznaniu.

– Możemy wygrać zdrowie i życie, jeżeli będziemy regularnie się badać, regularnie wykonywać badania mammograficzne – potwierdza dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld, onkolog kliniczny, kierownik Oddziału Zachowawczego Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Państwowego Instytutu Badawczego.

Samobadanie piersi i USG

Warto, żeby już od ukończenia 20. roku życia każda kobieta regularnie badała swoje piersi raz w miesiącu, najlepiej między 7. a 10. dniem cyklu. Dzięki temu można poznać swoje piersi i mieć szansę wykryć podejrzane zmiany prawie tak, jak czuła aparatura.

Jeśli już nie miesiączkujesz, wybierz na samobadanie dowolny dzień w miesiącu. Najlepiej stały, np. pierwsza niedziela w miesiącu, dzień, w którym się urodziłaś.

Jak się badać?

1. Stojąc przed lustrem, unieś ręce do góry i sprawdź, czy nie występują zmiany w kształcie, wielkości piersi i kolorze skóry.
2. Opuszkami palców jednej dłoni zbadaj pierś strony przeciwnej. Zacznij od górnej zewnętrznej ćwiartki piersi. Badanie przeprowadzaj zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Zbadaj obie piersi.
3. Ściśnij delikatnie brodawkę, aby sprawdzić, czy nie zauważysz wydzieliny.
4. Połóż się wygodnie na plecach, ponownie zbadaj obie piersi oraz oba doły pachowe (sprawdź, czy węzły chłonne nie są powiększone).

Samobadanie piersi warto wykonywać niezależnie od innych badań (USG piersi, mammografia). W wielu przypadkach to właśnie dzięki samobadaniu można wykryć podejrzane guzki i nowotwór na wczesnym etapie.

USG piersi i mammografia

USG jest częściej polecane dla młodszych kobiet, których piersi mają budowę gruczołową. Na to badanie skieruje Cię ginekolog. U kobiet powyżej 45-50. roku, których piersi składają się w większym procencie z tkanki tłuszczowej, częściej polecanym badaniem jest mammografia (choć w wielu przypadkach lekarze zalecają zarówno mammografię jak i USG piersi). Na mammografię może skierować Cię ginekolog, a jeśli jesteś w wieku 50-69 lat, możesz również iść na badanie bez skierowania – w ramach programu badań przesiewowych na NFZ.

Mammografia to badanie proste i szybkie. Trwa zaledwie kilka minut i nie wymaga żadnego przygotowania. Za pomocą promieni rentgenowskich pozwala wykryć raka piersi w jego wczesnym stadium rozwoju. W czasie badania wykonuje się dwa zdjęcia każdej piersi. Przez chwilę możesz mieć uczucie dyskomfortu związane z uciskiem piersi: jest konieczny, żeby uzyskać odpowiednią wiarygodność badania. Obecnie wykorzystywane aparaty wymagają mniejszego ucisku niż aparaty starszej generacji.

Każda kobieta po 50 roku życia powinna wykonywać mammografię regularnie raz na dwa lata.

Dla kogo profilaktyczna mammografia?

Obecnie bezpłatną mammografię, w ramach programu profilaktycznego raka piersi na NFZ, mogą wykonać kobiety pomiędzy 50. a 69. rokiem życia. Możesz zrobić badanie w ramach programu bezpłatnie, jeśli jesteś uprawniona do świadczeń opieki zdrowotnej. Co ważne, na mammografię w ramach programu profilaktycznego nie potrzebujesz skierowania.

Programem nie mogą być objęte kobiety, u których już wcześniej zdiagnozowano zmiany nowotworowe o charakterze złośliwym w piersi.

Badanie mammograficzne możesz wykonać w poradniach stacjonarnych lub w mammobusie, czyli mobilnej pracowni mammograficznej. Kalendarz postoju mammobusów znajdziesz na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia.

Program profilaktyczny jest skierowany do kobiet wieku 50–69 lat. W tej grupie wiekowej kobiety są najbardziej zagrożone zachorowaniem na raka piersi. Ginekolog może skierować na bezpłatną mammografię również przed ukończeniem 50. roku życia i po ukończeniu 69. roku życia, a także zawsze wtedy, gdy pojawią się niepokojące objawy sugerujące ryzyko nowotworu piersi. W takim przypadku badanie jest również bezpłatne (jeśli wykonujesz je w ramach NFZ), ale konieczne jest skierowanie od ginekologa lub onkologa.

Jak często robić mammografię w ramach programu profilaktycznego?

Jeżeli wynik mammografii będzie prawidłowy, na kolejne badania możesz zgłosić się po dwóch latach (muszą minąć 24 miesiące).

Jeżeli wynik badania będzie prawidłowy, ale masz czynniki ryzyka, np. rak piersi wśród bliskich członków rodziny (matka, siostra lub córka) lub mutacje w genach BRCA 1 lub/i BRCA 2, lekarz zaleci ponowne badanie za 12 miesięcy.

Jeżeli wynik będzie nieprawidłowy, nie oznacza to potwierdzenia raka piersi. Konieczna jest jak najszybsza wizyta u ginekologa lub onkologa, który skieruje na dalszą diagnostykę. Może to być USG, dodatkowa mammografia, biopsja. Dopiero wynik biopsji potwierdza obecność nowotworu. Przed rozpoczęciem leczenia koniczne jest rozpoznanie, sprawdzenie jaki jest to podtyp nowotworu – od tego zależy dalszy sposób leczenia.

W przypadku rozpoznania raka piersi lub innego schorzenia wymagającego leczenia specjalistycznego, zostaniesz skierowana do dalszej diagnostyki lub leczenia do poradni specjalistycznych lub lecznictwa stacjonarnego w ramach umowy z NFZ.

Gdzie zrobić mammografię w ramach programu profilaktycznego?

Sprawdź na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia www.nfz.gov.pl (wejdź na stronę „Programy profilaktyczne” i wybierz z listy „Profilaktyka raka piersi).

Badanie mammograficzne możesz wykonać w poradniach stacjonarnych lub w mammobusie. Na stronach oddziałów wojewódzkich NFZ lub na pacjent.gov.pl sprawdzisz, kiedy mammobus przyjedzie do miejscowości najbliżej twojego miejsca zamieszkania. Mapy są aktualizowane raz w miesiącu.

Materiał powstał przy współpracy z Narodowym Funduszem Zdrowia