Słowo diastema pochodzi z języka greckiego – „diastasis” oznacza rozdzielenie. Przerwa między zębami to nie tylko problem natury estetycznej. W przypadku m.in. osób dorosłych może wskazywać na wady zgryzu, które wymagają specjalistycznego leczenia. Choć w ostatnich latach zmieniło się postrzeganie diastemy, która przestała być przyczyną kompleksów, to przerwa między zębami nie powinna być bagatelizowana.
W przypadku dzieci w wieku wczesnoszkolnym często pojawia się diastema fizjologiczna – przerwa między zębami w okresie wyrzynania się zębów stałych nie powinna niepokoić – najczęściej świadczy o prawidłowym rozwoju wyrostka zębodołowego u dziecka.
Najczęściej diagnozowana jest diastema pośrodkowa szczęki występująca pomiędzy górnymi siekaczami przyśrodkowymi. Przerwy mogą jednak pojawić się także pomiędzy innymi zębami. Jeżeli diastema nie zanika u dziecka, które ma wszystkie zęby stałe, to niezbędna jest konsultacja ze stomatologiem oraz ortodontą.
Warto dowiedzieć się więcej na temat diastemy, która może wskazywać na wadę zgryzu, bo wcześnie rozpoczęte leczenie zmniejsza ryzyko związane z powikłaniami. Niepokój powinno wzbudzić stopniowe zwiększanie się odstępu między zębami, które do siebie przylegały – w takim przypadku diastema może być np. objawem chorób przyzębia.
Co to jest diastema?
Diastema może mieć związek z uwarunkowaniami genetycznymi – w tym przypadku często przyczyną jest przerost wędzidełka wargi górnej. Diastemą nazywa się jedynie przerwę pomiędzy górnymi jedynkami. Jeżeli szerokość przerwy między zębami nie przekracza 2 mm, to nie jest ona klasyfikowana jako wada zgryzu i nie wymaga zachowawczego leczenia stomatologicznego lub ortodontycznego. W przypadku niewielkiej przerwy pomiędzy zębami nie występują zagrożenia związane z wadami zgryzu, co nie oznacza, że nie można zdecydować się na usunięcie przeszkadzającego nam defektu natury estetycznej.
Biorąc pod uwagę sposób ustawienia zębów, wyróżniamy trzy rodzaje diastemy:
- diastema zbieżna – końcówki zębów skierowane są do siebie, a korzenie rozsunięte,
- diastema rozbieżna – korzenie jedynek są zbliżone, a końcówki zębów odchylone,
- diastema równoległa – zęby są rozsunięte równolegle.
W zależności od rodzaju diastemy stosowane są nieco inne metody leczenia. Sposób leczenia diastemy zależy m.in. od szerokości przerwy między zębami oraz wieku pacjenta.
Częstość występowania diastemy to od 3,7 do 36,8 proc. populacji. Najczęściej diastema występuje m.in. u Afroamerykanów.
Przyczyny powstawania diastemy
Ze względu na przyczyny powstawania diastemy, wyróżniamy jej cztery rodzaje:
- diastema fizjologiczna – ma związek z brakiem siekaczy bocznych. Występuje u dzieci w wieku 7-11 lat i najczęściej nie wymaga leczenia stomatologicznego, bo ustępuje samoistnie, gdy pojawią się boczne siekacze;
- diastema prawdziwa – powstaje w wyniku przerostu wędzidełka wargi górnej;
- diastema rzekoma – pojawia się na skutek braku siekaczy bocznych (zęby zatrzymane) oraz może być związana z nieprawidłową budową zębów (zęby zbyt małe) lub ich zwiększoną liczbą;
- diastema przejściowa – jej przyczyną są fizjologiczne zmiany w szczęce dzieci w wieku przedszkolnym. Gdy w łuku pojawia się pozostałe uzębienie, przerwa stopniowo, samoistnie zamyka się.
Obecność diastemy nie zawsze wskazuje na wady zgryzu. Jak już zostało wspomniane niewielka przerwa pomiędzy górnymi jedynkami, której szerokość nie przekracza 2 mm i nie zmienia się wraz z wiekiem, nie wymaga specjalistycznego leczenia stomatologicznego lub ortodontycznego.
Powikłania nieleczonej diastemy
Brak leczenia diastemy, która spełnia kryteria wady zgryzu, sprzyja rozwojowi chorób przyzębia, a także może powodować wady wymowy. Bagatelizowanie diastemy jest także przyczyną rozwoju innych wad zgryzu.
Leczenie diastemy – zamykanie przerwy między zębami w zależności od jej rodzaju
Sposób leczenia diastemy dobierany jest indywidualnie. Stosowane są zarówno metody zachowawcze, jak i leczenie ortodontyczne i leczenie protetyczne. W niektórych przypadkach zakładane są na zeszlifowane zęby licówki porcelanowe lub wypełnia się przestrzeń pomiędzy zębami za pomocą materiału kompozytowego.
W przypadku zamykania diastemy prawdziwej pierwszym krokiem jest korekta nieprawidłowego przyczepu wędzidełka wargi górnej – niezbędne jest podcięcie wędzidełka wargi górnej – zabieg wykonywany jest u dzieci. Natomiast w przypadku wystąpienia diastemy rzekomej często niezbędne jest leczenie implantologiczne, które ma na celu uzupełnienie braku bocznych siekaczy.
Przebieg leczenia zależy także od sposobu ustawienia zębów. Wielu pacjentów musi mieć założony aparat ortodontyczny stały lub aparat ortodontyczny ruchomy. Leczenie ortodontyczne to leczenie długotrwałe. Na jego etapie niezbędne są regularne wizyty kontrolne, podczas których ortodonta monitoruje efekty stosowania aparatu ortodontycznego.
Warto wiedzieć, że podczas korzystania ze stałego aparatu ortodontycznego szczególnie ważną kwestią jest higiena jamy ustnej. Niezbędne jest nie tylko regularne czyszczenie zębów, ale także stosowanie akcesoriów ortodontycznych, dzięki którym możliwe jest usunięcie gromadzących się pomiędzy elementami aparatu ortodontycznego resztek jedzenia, bo stanowią one pożywkę dla chorobotwórczych bakterii.
Pacjent powinien zostać poinstruowany, w jaki sposób dbać o zdrowie zębów w czasie leczenia ortodontycznego. Pierwsze tygodnie leczenia mogą wiązać się z odczuwaniem dyskomfortu a nawet bólem. Na tym etapie leczenia mogą powstawać otarcia w obrębie języka i dziąseł, a także pojawiać się problemy z prawidłową wymową oraz spożywaniem pokarmów. Dyskomfort mija, gdy pacjent przyzwyczai się do obecności aparatu ortodontycznego w jamie ustnej.
Aparaty ortodontyczne ruchome to rozwiązanie stosowane w przypadku niewielkich wad zgryzu. Dzięki korzystaniu z aparatu ruchomego zęby wracają do prawidłowego ułożenia. Aby leczenie przyniosło oczekiwany efekt, trzeba przestrzegać zasad ortodonty i nosić aparat codziennie przez określoną przez specjalistę liczbę godzin. Niestety w przypadku maluchów często zdarza się, że dziecko nie chce zakładać aparatu ortodontycznego i ciężko jest z regularnością jego stosowania.
Czytaj też:
Kiedy iść z dzieckiem do ortodonty? Nie przegap tych objawówCzytaj też:
Obgryzacie paznokcie? Uważajcie, to może prowadzić do różnych problemów stomatologicznych
Źródła:
- Proffit W, Fields HW, Sarver DM, Ortodoncja współczesna, tom 1. Wydawnictwo Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2011
- M. Peruga, Przegląd etiologii diastem i trem – doświadczenia własne, Ortodoncja w praktyce, 4/2017, s. 7-21