Dostępne są aparaty ortodontyczne stałe i ruchome. Pierwsze pacjent nosi przez całą dobę. Drugie – jak sama nazwa wskazuje – można wyjąć z jamy ustnej, np. wtedy, gdy dziecko je obiad, idzie na zajęcia koszykówki albo wybiera się do szkoły.
Większość specjalistów jest zdania, że aparat ruchomy można wykonać u dzieci maksymalnie do 13 roku życia. Jednocześnie podkreślają, że ważniejszy jest wiek zębowy niż metrykalny. Co to oznacza?
– Niekiedy ta granica się przesuwa. U niektórych dzieci zęby mleczne wypadają dużo później niż u ich rówieśników. W związku z tym, czasem aparat ruchomy proponujemy nawet czternastolatkom – tłumaczy lek. Justyna Sienkiewicz-Brandt, stomatolożka z Poznania.
Ile godzin w ciągu dnia powinno się nosić ruchomy aparat ortodontyczny?
Aby aparat ortodontyczny ruchomy spełnił swoją funkcję, mały pacjent powinien nosić go przynajmniej 12-14 godzin na dobę. Specjaliści podkreślają, że wada zgryzu koryguje się szybciej i lepiej, im dłużej w ciągu dnia dziecko nosi aparat.
Z używaniem aparatu w nocy większość małych pacjentów dobrze sobie radzi. Wtedy dziecko nie jest aktywne, nie prowadzi rozmów, nie spotyka się z rówieśnikami. Trudniej przekonać je do korzystania z aparatu ortodontycznego w ciągu dnia.
Zakładając, że dziecko śpi od 8 do 10 godzin, na dobę, trzeba jeszcze zagospodarować około 4-6 godzin z aparatem na zębach. W przeciwnym razie aparat nie spełni swojej funkcji.
Korzystanie z aparatu w ciągu dnia to w wielu rodzinach duży problem, zwłaszcza, gdy dzieci mają kłopot z systematycznością. Poza tym nie wszyscy uczniowie noszą aparat w szkole – wielu nie robi tego choćby ze względów bezpieczeństwa (boją się np. że aparat im wypadnie), a także ze względów higienicznych (mając aparat na zębach, nie można jeść – aby zjeść kanapkę, trzeba zdjąć aparat, a po posiłku umyć zęby). Poza tym często mali pacjenci czują dyskomfort – niektórym aparat przeszkadza w mówieniu. A do tego nie wszyscy też akceptują siebie w aparacie.
Jak przekonać dziecko do noszenia aparatu – sposoby
Stomatolog Justyna Sienkiewicz-Brandt przekonuje, że noszenie aparatu ruchomego nie musi być nudne. Takie aparaty mogą być personalizowane, na specjalne życzenie dziecka, np. w jego ulubionych kolorach.
Technik wykonujący aparat może zrobić go w dowolnym kolorze i z nadrukiem postaci z bajek, gier czy napisem. Mogą być aplikacje z Elzą, Myszką Miki, postaciami z Psiego Patrolu – wybór jest bardzo szeroki. Myślę, że jest to dodatkowy atut, który może zachęcać dziecko do noszenia aparatu – mówi lekarka.
Dobrym rozwiązaniem jest pokazanie dziecku zdjęć popularnych osób, które w wyniku regularnego noszenia aparatu mają dziś piękny uśmiech. To np. wokalistka Monika Brodka, prezenterka Paulina Sykut-Jeżyna, aktorka Julia Wróblewska czy piosenkarka Billie Eilish.
Jedną z metod, choć przez niektórych uważaną za mało pedagogiczną, jest wprowadzenie systemu nagród za sumienne noszenie aparatu.
Opcja dla zapominalskich – ustawienie alarmu w telefonie, który o konkretnej godzinie w ciągu dnia będzie przypominał, że najwyższa pora założyć aparat na zęby.
Można też np. w łazience zawiesić karteczkę z informacją: „Załóż aparat!” Na dłuższe noszenie aparatu warto wykorzystywać weekendy i dni wolne od szkoły.
Osoby leczące się ortodontycznie powinny pamiętać o higienie. – Aparat wyjmujemy, czyścimy szczoteczką i pastą, tak samo jak zęby – dodaje lekarka.
Dla kogo bezpłatny aparat ortodontyczny?
W gabinetach, które mają podpisane umowy z NFZ-em, bezpłatny aparat ortodontyczny ruchomy przysługuje pacjentom do 12 roku życia. Niestety NFZ nie refunduje aparatów stałych.
W ramach bezpłatnego leczenia ortodontycznego wad zgryzu mały pacjent może liczyć na:
- leczenie z zastosowaniem aparatu ruchomego – do końca 12. roku życia;
- kontrolę wyników leczenia po jego zakończeniu – w okresie retencji do ukończenia 13. roku życia;
- zdjęcie pantomograficzne (zdjęcie wszystkich zębów) – jeden raz w trakcie całego leczenia ortodontycznego – na takie zdjęcie skierowanie wydaje lekarz ortodonta i wskazuje, gdzie wykonać je bezpłatnie;
- naprawę aparatu – do ukończenia 13. roku życia.
Do 18. roku życia w ramach leczenia ortodontycznego przysługuje:
- badanie lekarskie stomatologiczne z instruktażem higieny jamy ustnej,
- badanie przez lekarza specjalistę,
- proteza dziecięca częściowa i proteza dziecięca całkowita (dla dzieci, które mają ubytki w zębach stałych lub mlecznych – protezę wykonuje ortodonta),
- korekcyjne szlifowanie zębów.
Czytaj też:
Kiedy iść z dzieckiem do ortodonty? Nie przegap tych objawów