Bruceloza to choroba odzwierzęca, która ma nie tylko istotne znaczenie epidemiologiczne, ale także ekonomiczne. Na zakażenie brucelozą wrażliwe są zwierzęta występujące w każdej strefie klimatycznej. Szczególne ryzyko zakażenia tą chorobą odzwierzęcą dotyczy osób, które na co dzień obcują ze zwierzętami. Inne nazwy brucelozy, które często stosowane są w literaturze medycznej i opracowaniach naukowych to m.in.:
- gorączka maltańska,
- gorączka gibraltarska,
- gorączka kozia,
- gorączka falująca,
- choroba Banga,
- gorączka Rio Grande,
- ronienie zakaźne.
Brucelozę u człowieka wywołują 4 gatunki bakterii z rodzaju Brucella: Brucella melitensis, Brucella suis, Brucella abortus i Brucella canis. Głównym źródłem zakażenia są wydzieliny i wydaliny chorego zwierzęcia, czyli m.in. krew, mleko i wody płodowe.
Inne rodzaje bakterii Brucella powodują brucelozę u konkretnych gatunków zwierząt. Brucella abortus wywołuje chorobę m.in. u bydła, żubrów, bawołów i wielbłądów, Brucella melitensis wywołuje chorobę u owiec i kóz, skutkiem zakażenia bakterią Brucella suis jest m.in. bruceloza świń, dzików i zajęcy, a Brucella canis wywołuje chorobę u psów.
Bruceloza występuje na wszystkich kontynentach. W Polsce zgodnie z art. 41. ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt bruceloza podlega obowiązkowi zwalczania. W przypadku podejrzenia tej choroby zakaźnej właściciel zwierząt jest zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia o tym organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu weterynarii lub władze gminy. W w 2013 r. w Polsce potwierdzono jeden przypadek brucelozy.
Bruceloza u ludzi
Bruceloza to przewlekła choroba odzwierzęca, która prowadzi do wyniszczenia organizmu, powodując powikłania narządowe. Przebieg choroby zależny jest od gatunku bakterii, która przedostała się do organizmu człowieka. Najbardziej patogenny rodzaj bakterii Brucella, który wywołuje ostre zakażenia u ludzi to Brucella melitensis. Zakażenia o umiarkowanym przebiegu wywołuje bakteria Brucella suis. Łagodną postać choroby wywołują bakterie Brucella abortus i Brucella canis.
Bruceloza – jak można się zarazić?
Człowiek może zarazić się brucelozą na kilka sposobów. Najczęściej dochodzi do zakażenia drogą pokarmową podczas spożywania niepasteryzowanego mleka i przetworów mlecznych, które powstają z niepasteryzowanego mleka np. miękkich serów. Możliwe jest również zakażenie drogą oddechową i przez uszkodzoną skórę. Może także dojść do zakażenia bakterią Brucella melitensis na skutek transfuzji krwi od osoby zakażonej, przeszczepu szpiku kostnego oraz kontaktów seksualnych.
Niekiedy dochodzi do wrodzonych zakażeń brucelozą noworodków chorych matek – do zakażenia może dojść przez łożysko oraz podczas porodu.
Kto jest szczególnie narażony na zakażenie brucelozą?
Z racji wykonywanego zawodu zwiększone ryzyko zachorowania dotyczy rolników, hodowców zwierząt, pracowników rzeźni, pracowników laboratoriów oraz innych osób, które na co dzień mogą mieć kontakt z chorymi zwierzętami. W grupie ryzyka znajdują się również lekarze weterynarii, którzy nie tylko zajmują się profilaktyką i leczeniem, ale także odbierają porody zwierząt.
Jak przebiega bruceloza
Bruceloza nie jest chorobą poszczególnych narządów – to choroba ogólnoustrojowa. Jej przebieg zależy od rodzaju bakterii, która zaatakowała organizm człowieka oraz miejsca wniknięcia patogenu. Brucella to bakterie wewnątrzkomórkowe, które trafiają do węzłów chłonnych, a następnie rozprzestrzeniają się w organizmie poprzez krew, atakując narządy miąższowe i stawy.
Objawy choroby pojawiają się najczęściej w okresie 2-4 tygodni od momentu zakażenia. Jednak czasami okres inkubacji wynosi nawet kilka miesięcy. Charakterystyczne dla brucelozy są okresowe nawroty objawów.
Objawy brucelozy
Typowe objawy zakażenia brucelozą, które występują u wszystkich chorych to m.in. charakterystyczna „falująca gorączka” – nieregularna gorączka o zmiennej długości i bóle głowy. Ostra bruceloza wywołuje m.in. objawy grypopodobne, do których zaliczamy:
- podwyższoną temperaturę ciała,
- zlewne poty,
- bóle głowy,
- bóle stawów,
- ogólne osłabienie,
- bóle mięśni.
Inne objawy w przypadku ostrej postaci choroby to m.in. zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zaburzenia łaknienia i chudnięcie.
Objawy brucelozy, które występują u około jednej czwartej chorych to np. ból w klatce piersiowej, kaszel, zapalenie i powiększenie wątroby oraz śledziony, zapalenie stawów, powiększenie węzłów chłonnych.
Objawy brucelozy wrodzonej to np.:
- niska waga urodzeniowa,
- nasilona żółtaczka,
- powiększenie wątroby,
- powiększenie śledzony,
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
- posocznica.
Zakażenie prowadzi do licznych powikłań narządowych, wywołując m.in. groźne zapalenie wsierdzia, bóle jąder, zapalenie jąder i najądrzy, niepłodność. Ostra bruceloza może wywołać także objawy neurologiczne, objawiając się np. zaburzeniami psychicznymi. Do powikłań neurologicznych brucelozy zaliczamy także m.in. zapalenie nerwu wzrokowego i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Do zgonu z powodu powikłań brucelozy dochodzi u 2-5 proc. pacjentów.
Rozpoznanie brucelozy
W diagnostyce brucelozy istotną rolę odgrywają m.in.: wywiad epidemiologiczny, badania serologiczne, oznaczenie czynnika reumatoidalnego i badania bakteriologiczne.
Leczenie brucelozy
Leczenie brucelozy uwzględnia przyjmowanie antybiotyków oraz leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W leczeniu schorzenia uczestniczą lekarze różnych specjalizacji, co ma związek z szerokim spektrum objawów tego groźnego zakażenia.
Czytaj też:
Choroby pasożytnicze – to warto o nich wiedzieć. Jakie zioła na pasożyty można stosować?Czytaj też:
Nie wolno myć surowego mięsa kurczaka! Zobacz, dlaczego od tej zasady nie ma wyjątków
Źródła:
- Mizak L., Gryko R., Parasion S., Kwiatek M., Bruceloza – zoonoza o światowym zasięgu, Życie Weterynaryjne, 2014, 89(1)
- Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, Stan prawny aktualny na dzień: 09.06.2023, Dz.U.2023.0.1075 t.j. – Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt