Szkliwiak to nowotwór rzadki. Nie zostały dotychczas poznane czynniki ryzyka, które sprzyjałyby rozwojowi tego guza nowotworowego. Wiadomo, że najczęściej atakuje on osoby, które nie ukończyły 40. roku życia. W 80% przypadków po chirurgicznym usunięciu szkliwiaka oraz otaczających guz tkanek dochodzi do nawrotu choroby w ciągu kilku lat.
Co to jest szkliwiak?
Szkliwiak jest nowotworem zębopochodnym, który najczęściej zlokalizowany jest w okolicy zębów trzonowych. 80% szkliwiaków dotyczy żuchwy; 16% szkliwiaków rozwija się w obrębie szczęki, a jedynie 4% tego typu guzów nowotworowych to tzw. szkliwiaki peryferyjne, czyli zlokalizowane w obrębie tkanek miękkich. Szkliwiaki wywodzą się z:
-
nabłonka listewki zębowej,
-
nabłonka torbieli związkowych,
-
wysp nabłonkowych,
- narządu szkliwotwórczego.
Nieznane są przyczyny powstawania szkliwiaka oraz czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć na jego rozwój. Wedle statystyk szkliwiak płodowy stanowi zaledwie 1% diagnozowanych u ludzi guzów nabłonkowych oraz niewiele ponad 10% wszystkich guzów zębopochodnych. Najwięcej przypadków szkliwiaka diagnozuje się u osób pomiędzy 20. i 45. rokiem życia; początkowe objawy szkliwiaka są niemal niezauważalne, dlatego bywają lekceważone przez pacjentów.
Szkliwiak to nowotwór nabłonkowy miejscowo złośliwy. Początkowo zmiany mają zwykle charakter niezłośliwy, jednak w przypadku zaniechania leczenia oraz kolejnych nawrotów choroby przeobrażają się w zmiany złośliwe. Szkliwiak często odnawia się po przeprowadzeniu leczenia operacyjnego, które uwzględnia usunięcie guza i przylegających do niego tkanek. W badaniu obrazowym RTG zmiana widoczna jest jako wielokomorowy ubytek osteolityczny trzonu lub gałęzi żuchwy. Późno zdiagnozowany szkliwiak może stać się powodem do przeprowadzenia rozległej operacji w obrębie żuchwy, która uwzględnia usunięcie zajętych zmianami nowotworowymi obszarów kości. Ze względu na specyfikę zabiegu u pacjentów często konieczne jest przeprowadzenie także rekonstrukcji żuchwy za pomocą specjalistycznych płyt tytanowych i pobranej z talerza biodrowego tkanki kostnej.
Szkliwiak – przyczyny
Nie są znane przyczyny powstawania szkliwiaka. Nowotwór ten nie jest łączony z dotychczas znanymi czynnikami zewnętrznymi, które zwiększają ryzyko zachorowania na nowotwory nabłonkowe oraz nowotwory zlokalizowane jedynie w obrębie jamy ustnej.
Szkliwiak – objawy
W początkowym stadium rozwoju szkliwiak nie powoduje żadnych dolegliwości, które mogłyby skłonić do wizyty u lekarza. Wraz ze wzrostem guza, pojawia się zgrubienie w obrębie żuchwy (zwykle wyrostka okołozębowego), które nie jest bolesne. Z czasem guz zwiększa swoje rozmiary i zaczyna powodować ból. Postępująca degradacja tkanek prowadzi do rozchwiania się zębów oraz ich samoistnych złamań i wypadania. Charakterystycznym objawem szkliwiaka jest uginanie się kości podczas dotyku, któremu towarzyszy specyficzny chrzęst pergaminowy.
Zmiany związane ze szkliwiakiem (także te wczesne) można zdiagnozować np. podczas rutynowej kontroli stomatologicznej, dlatego tak ważne jest, aby stale pozostawać pod kontrolą stomatologa i badać o zdrowie uzębienia. Wcześnie wykryty szkliwiak lub inny nowotwór to zdecydowanie łatwiejsze leczenie i większa szansa na pełne wyzdrowienie.
Niestety, szkliwiak należy do grupy nowotworów, które cechuje wyjątkowo duża tendencja do nawrotów – w 80% przypadków leczenie nie okazuje się w pełni efektywne, a zmiany powracają przed upływem kilku lat.
Podsumowując, szkliwiak nie jest często występującym guzem o podłożu nowotworowym i początkowo może być zmianą łagodną. W wyniku zaniechania leczenia lub kolejnych nawrotów zmienia swoją postać w raka złośliwego. Łagodny szkliwiak nie powoduje przerzutów oraz nie nacieka okolicznych tkanek; zajęcie np. węzłów chłonnych i przeżuty obserwowane są jedynie w przypadku guzów złośliwych.
Czytaj też:
4 oznaki tętniaka mózgu, o których każdy powinien wiedzieć