W utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu udział biorą różne narządy. W przypadku kwasicy oddechowej i zasadowicy oddechowej dochodzi do zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej na skutek nieprawidłowej pracy m.in. układu oddechowego i układu krwionośnego. Kwasica oddechowa diagnozowana jest, gdy pH krwi spadnie poniżej 7.35. Niskie pH krwi stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Wyróżniamy kwasicę o przebiegu ostrym oraz kwasicę oddechową o przebiegu przewlekłym.
Kwasica oddechowa a kwasica nieoddechowa
Kwasica oddechowa związana jest z gromadzeniem się w organizmie nadmiernej ilości dwutlenku węgla. Choć jego niewielkie ilości powstają w procesie wymiany gazowej, to jest on na bieżąco usuwany z organizmu. Przyczyną nadmiernego gromadzenia się dwutlenku węgla w organizmie mogą być zaburzenia wymiany gazowej pomiędzy pęcherzykami płucnymi i naczyniami krwionośnymi. Zgodnie z definicją – z kwasicą oddechową mamy do czynienia, gdy występuje wzrost ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi (hiperkapnia) oraz obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi (hipoksemia). Kwasica oddechowa rozwija się na skutek upośledzonej wentylacji i niewydolności oddechowej, która może być związana z różnymi chorobami lub np. obecnością ciała obcego w drogach oddechowych.
Kwasica nieoddechowa, czyli kwasica metaboliczna, związana jest z nieprawidłową pracą m.in. przewodu pokarmowego, nerek wątroby lub płuc. Kwasica nieoddechowa diagnozowana jest, gdy pH krwi ulega obniżeniu przy jednoczesnym zwiększeniu stężenia jonów wodorowych powyżej 45 nmol/l, które jest spowodowane pierwotnym zmniejszeniem stężenia wodorowęglanów. Kwasica metaboliczna to jedno z powikłań cukrzycy (rozwija się na skutek niedoboru insuliny), zatrucia organizmu alkoholem lub lekami, niewydolności nerek, a także niedotlenienia.
W przypadku kwasicy niezbędne jest znalezienie przyczyny, która powoduje, że pH krwi ulega obniżeniu i rozpoczęcie leczenia, które ma na celu przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej. Zaburzona równowaga kwasowo-zasadowa może doprowadzić do wielu powikłań. Osoby, które cierpią na schorzenia zagrażające rozwojem kwasicy oddechowej, a także ich bliscy, powinni znać objawy, które mogą wskazywać na zmianę pH krwi.
Przyczyny kwasicy oddechowej
Przyczyny kwasicy oddechowej to m.in. schorzenia, które dotyczą układu oddechowego. Mogą do niej doprowadzić m.in.:
- przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- odma opłucnowa,
- nieleczona astma oskrzelowa,
- zapalenie płuc,
- sepsa (posocznica),
- mechaniczne uszkodzenie płuc,
- rak płuca.
Kwasicę oddechową mogą również wywołać m.in.: nagłe zatrzymanie krążenia, schorzenia neurologiczne np. zapalenie mózgu, guz mózgu, a także niedokrwienny udar mózgu i krwotoczny udar mózgu.
Niekiedy kwasica oddechowa ma związek z przedawkowaniem leków. Wzrost ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi oraz obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi może także wywołać zablokowanie dróg oddechowych przez ciało obce np. na skutek zadławienia.
Przebieg kwasicy oddechowej
W przypadku kwasicy oddechowej możemy mieć do czynienia z ostrym i przewlekłym przebiegiem. Należy podkreślić, że kwasica oddechowa, kwasica nieoddechowa, a także zasadowice nie są schorzeniami. To stany, które towarzyszą przebiegowi różnych schorzeń.
Kwasica oddechowa ostra to stan zagrożenia zdrowia i życia. Jej objawy pojawiają się nagle. W przypadku kwasicy oddechowej ostrej mamy do czynienia z gwałtownym zatrzymaniem dwutlenku węgla w organizmie – wentylacja pęcherzykowa ulega nagłemu pogorszeniu na skutek zaburzeń w funkcjonowaniu układu oddechowego bądź układu krążenia, a także zatrucia organizmu substancjami toksycznymi np. przedawkowania leków.
Nagłe zatrzymanie dwutlenku węgla w organizmie wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej! W przebiegu kwasicy oddechowej ostrej w krótkim czasie może pojawić się sinica obwodowa, a także utrata przytomności – jeżeli chory nie oddycha, to trzeba rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO).
Przewlekła kwasica oddechowa to stan, który powoduje, że poziom dwutlenku węgla w organizmie stopniowo wzrasta i utrzymuje się dłużej niż dobę. Mamy w tym przypadku do czynienia z powikłaniem różnych chorób – przewlekła kwasica oddechowa może być wywołana np. przez zapalenie płuc, bezdech senny, miopatie.
Objawy kwasicy oddechowej
Objawy kwasicy oddechowej związane są z niedotlenieniem organizmu. Zaliczamy do nich m.in.: bóle głowy, zawroty głowy, osłabienie, senność i splątanie. Zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej powoduje także zasinienie warg, języka oraz błony śluzowej jamy ustnej.
Jak rozpoznaje się kwasicę oddechową?
Rozpoznanie kwasicy oddechowej wymaga wykonania m.in. badań laboratoryjnych – podstawowym badaniem diagnostycznym wykonywanym przy podejrzeniu kwasicy oddechowej, jest gazometria krwi tętniczej. Diagnostyka kwasicy oddechowej uwzględnia również wykonanie badań obrazowych, do których zaliczamy m.in. rezonans magnetyczny, badanie RTG i tomografię komputerową.
Leczenie kwasicy oddechowej
Leczenie kwasicy oddechowej to leczenie przyczynowe, które ukierunkowane jest na eliminację wywołującej kwasicę choroby. Nie zawsze możliwe jest skuteczne leczenie przyczynowe np. ze względu na znaczne zaawansowanie zmian w płucach, które uniemożliwiają prawidłowy przebieg wymiany gazowej lub rozległy udar mózgu.
Czytaj też:
Odkwaszanie organizmu – na czym polega według jego zwolenników i czy jest konieczne?Czytaj też:
Twój pot dziwnie pachnie? Nie bagatelizuj tego, możesz mieć chorą wątrobę
Źródła:
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Tom 2, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2006
- Davidson, Choroby wewnętrzne, Tom 1, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, 2021