Ból, który związany jest z kolką nerkową, bywa porównywany pod względem nasilenia i charakteru do bólu porodowego. Atak kolki nerkowej jest bardzo nieprzyjemny i na długo pozostaje w pamięci. Kolka nerkowa związana jest z kamicą nerkową, która zaliczana jest do grupy najczęściej diagnozowanych chorób nerek. Ataki kolki nerkowej często występują rodzinnie – występowanie kamicy nerkowej u bliskich członków rodziny może wskazywać na genetyczne podłoże dolegliwości.
Najczęstszym czynnikiem, który powoduje atak kolki nerkowej, jest odwodnienie organizmu. Kolka nerkowa ma również związek m.in. z dietą bogatą w szczawiany oraz związki nasilające wydalanie wapnia z organizmu np. sód. Atak kolki nerkowej pojawia się, gdy znajdujące się w kielichach i miedniczce nerkowej złogi (kamienie nerkowe) zaczynają przemieszczać się w kierunku pęcherza moczowego.
Ważne – w przypadku wystąpienia kolki nerkowej należy skonsultować się z lekarzem. Z konsultacji ze specjalistą często rezygnują osoby, które doświadczyły już bólu związanego z atakiem kolki nerkowej. To błąd, bo nie każdy atak kolki nerkowej przebiega w taki sam sposób. Choć dolegliwości bólowe mogą mieć podobne nasilenie, to schodzenie dużych kamieni moczowych może zablokować odpływ moczu lub spowodować uszkodzenie ściany moczowodu. Z tego względu każdy atak kolki nerkowej powinien zostać skonsultowany z lekarzem, który wykona m.in. badanie USG jamy brzusznej i USG układu moczowego. Wyniki badań obrazowych mogą wskazywać na konieczność dalszej diagnostyki – w przypadku ataku kolki nerkowej może zostać wykonane np. badanie prostaty i kolonoskopia. Diagnostyka w kierunku chorób gruczołu krokowego i jelita grubego wskazana jest, jeżeli m.in. zostanie wykryte obustronne poszerzenie miedniczki nerkowej.
Warto dowiedzieć się więcej na temat przyczyn, objawów i leczenia kamicy nerkowej. Pierwszy atak kamicy nerkowej zwykle nie jest ostatnim, dlatego niezbędne jest dbanie o zdrowie nerek i przestrzeganie wskazań lekarza w celu uniknięcia ponownego ataku bardzo silnego bólu. Choć kolka nerkowa bywa bagatelizowanym schorzeniem – często można usłyszeć żartobliwe komentarze na temat „urodzenia” kamienia nerkowego – to nieleczona lub nieprawidłowo leczona kamica moczowa może doprowadzić do poważnych powikłań.
Co to jest kolka nerkowa?
Terminem „kolka nerkowa” określa się silny ból w okolicy lędźwiowej. Napady kolki nerkowej często pojawiają się w sezonie letnim – wysoka temperatura otoczenia, która powoduje zwiększoną potliwość w połączeniu ze spożywaniem małej ilości wody, a także stosowaniem diety bogatej w szczawiany, sprzyja odkładaniu się złogów w nerkach. Ból w okolicy nerki często bywa mylony z bólem kręgosłupa. Początkowo dolegliwości związane z kamicą nerkową mogą nie być bardzo uciążliwe – zanim wystąpi atak kolki nerkowej, pacjenci często odczuwają kłucie lub inne niezbyt nasilone i przemijające dolegliwości w okolicy lędźwiowej kręgosłupa po prawej bądź lewej stronie.
Ból nasila się, gdy dojdzie do częściowego lub całkowitego zatkania moczowodu przez kamień nerkowy oraz wzrostu ciśnienia w górnych drogach moczowych. Zalegający powyżej blokady mocz powoduje silny, kolkowy ból nerki, który może promieniować do pachwiny, spojenia łonowego i wewnętrznej powierzchni ud. Jeżeli kamień nerkowy znajduje się nisko, to ból może koncentrować się w podbrzuszu. Najsilniejsze dolegliwości bólowe pojawiają się podczas przemieszczania się złogów z nerki do moczowodu. Po zejściu kamienia lub kamieni nerkowych do dolnego odcinka moczowodu ból stopniowo się zmniejsza. Skutkiem wędrówki złogów w drogach moczowych może być podrażnienie lub uszkodzenie błony śluzowej.
Do blokady moczowodu lub np. cewki moczowej dochodzi w przypadku dużych bądź licznych kamieni nerkowych. W przypadku zablokowania dróg moczowych odpływ moczu jest niemożliwy – chory nie może oddać moczu. W przypadku mniejszych kamieni, które potocznie określane są jako piasek nerkowy, zwykle nie dochodzi do wymagających interwencji specjalisty powikłań, a w przebiegu kolki nerkowej mocz jest oddawany, jednak pojawia się uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza moczowego.
W większości przypadków pacjenci wydalają kamienie nerkowe wraz z moczem, jednak niekiedy niezbędne jest chirurgiczne usunięcie kamieni nerkowych np. jeżeli nie mogą one przejść przez cewkę moczową.
Rodzaje i przyczyny kamicy nerkowej
W zależności od przyczyny kamicy nerkowej może zostać zdiagnozowana:
- Kamica moczanowa – spowodowana jest nadmiernym wydalaniem kwasu moczowego lub obniżeniem się pH moczu.
- Kamica fosforanowa – wywołują ją częste zakażenia układu moczowego. Zakażeniom bakteryjnym sprzyjają m.in. wady w budowie anatomicznej, nieprzestrzeganie zasad higieny intymnej, częsta zmiana partnerów seksualnych, nieleczone stany zapalne zewnętrznych narządów płciowych, a także niektóre stany fizjologiczne np. ciąża.
- Kamica szczawianowo-wapniowa – najczęściej diagnozowany rodzaj kamicy. Wywołuje ją nadmierne wydalanie z moczem wapnia, szczawianów i cytrynianów. Ryzyko jej wystąpienia zwiększa m.in. nadczynność przytarczyc, stosowanie bogatej w szczawiany diety, przyjmowanie zbyt małej ilości płynów, a także przedawkowanie witaminy D.
- Kamica cystynowa – rzadko diagnozowany rodzaj kamicy nerkowej. W tym przypadku w nerkach odkłada się nierozłożona cystyna – aminokwas ten jest podstawowym budulcem kreatyny. Jeżeli nie jest prawidłowo metabolizowany, to odkłada się w nerkach w postaci złogów.
Kolka nerkowa najczęściej związana jest z kamicą szczawianowo-wapniową. Chorobę wywołuje spożywanie pokarmów i napojów bogatych w szczawiany, do których zaliczamy m.in. szczaw, rabarbar, szpinak, buraki, kiszonki, produkty konserwowane, czarną herbatę, kawę i naturalne kakao.
Dieta bogata w szczawiany oraz picie małej ilości wody sprzyjają odkładaniu się złogów – powstają one m.in. przy nadmiernym zagęszczeniu moczu na skutek odwodnienia. Przy kamicy nerkowej szczawianowo-wapniowej należy ograniczyć spożycie soli – dieta bogata w sód, czyli dieta, w której znajdują się m.in. duże ilości produktów wysokoprzetworzonych, zwiększa wydalanie wapnia z moczem i jest jedną z przyczyn wystąpienia kolki nerkowej.
Objawy kolki nerkowej
Typowym objawem kolki nerkowej jest silny ból w dole pleców. Ból promieniuje od podżebrza w kierunku kręgosłupa i ma charakter kolkowy. Stopniowo zwiększa swoje nasilenie, uniemożliwiając normalne funkcjonowanie. Bólowi nerek często towarzyszą inne objawy np. ból brzucha, wzdęcia brzucha, nudności, wymioty. Może pojawić się również gorączka, która wskazuje na zakażenie układu moczowego.
Inne objawy kolki nerkowej to m.in.:
- bolesne parcie na pęcherz,
- problemy z oddawaniem moczu,
- dreszcze,
- krwiomocz,
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi.
Jeżeli objawy kolki nerkowej utrzymują się przez dłuższy czas, trzeba ponownie zgłosić się do lekarza i wykonać badania diagnostyczne. Objawów kolki nerkowej nie można bagatelizować, bo zastój moczu może doprowadzić do poważnych powikłań.
Kolki nerkowej nie należy „leczyć” domowymi sposobami dłużej niż 2 dni. W większości przypadków bardzo silny ból uniemożliwia normalne funkcjonowanie, skłaniając do wizyty u lekarza.
Rozpoznanie i leczenie kolki nerkowej
Kolka nerkowa nie sprawia trudności diagnostycznych. Charakterystyczne objawy nie są jednak wystarczającą podstawą do postawienia prawidłowej diagnozy. Bardzo pomocne w diagnostyce kolki nerkowej okazują się badania obrazowe m.in. badanie USG, a także badania krwi i moczu. W przypadku podejrzenia powikłań, na które wskazują m.in. wysoka gorączka i krwiomocz, mogą zostać wykonane dodatkowe badania.
Leczenie kolki nerkowej to w większości przypadków leczenie zachowawcze. Podczas ataku bólu pacjent przyjmuje leki rozkurczowe oraz leki przeciwbólowe np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). W leczeniu zachowawczym stosowane są także farmaceutyki i preparaty ziołowe, które pomagają rozbić złogi w nerkach oraz zmniejszają napięcie mięśni gładkich cewki moczowej. Istotną rolę w leczeniu zachowawczym odgrywa stosowanie odpowiedniej diety oraz przyjmowanie dużej ilości płynów.
U około 50 proc. pacjentów występują kolejne ataki kolki nerkowej. W przypadku dużych kamieni, których wydalenie z organizmu jest niemożliwe, niezbędne jest zabiegowe leczenie kolki nerkowej. Zabiegowe leczenie kolki nerkowej stanowi minimalne obciążenie dla organizmu.
Warto pamiętać, że kolka nerkowa wymaga odpowiedniej profilaktyki. Często powraca na skutek przebywania w wysokiej temperaturze, ciężkiej pracy fizycznej, odwodnienia oraz zaniedbań dietetycznych. Aby uniknąć bólu i stresu, najlepiej przestrzegać wskazań lekarza, pamiętając m.in. o przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów.
Czytaj też:
Najgłupsze wyzwanie zdrowotne na TikToku. Ludzie jedzą toksyczny boraksCzytaj też:
Wodę można przedawkować? Wypiła dwa litry w 20 minut i zmarła
Źródła:
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006
- T. Mutrynowski, C. Torz, P. Dzigowski, P. Radziszewski, Kamica układu moczowego, Medycyna po Dyplomie, 2011(20), 8(185), s. 91-94
- M. Myśliwiec, Wielka Interna Nefrologia – wydanie II, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, 2017
- A. Więcek, Teresa Nieszporek, Choroby nerek. Kompendium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2019