KZM staje się rosnącym wyzwaniem dla zdrowia publicznego w Europie i innych częściach świata. Liczba przypadków KZM u ludzi we wszystkich endemicznych regionach Europy wzrosła o prawie 400% w ciągu ostatnich 30 lat, obszary ryzyka rozprzestrzeniły się, a także odkryto nowe ogniska.
Największe wzrosty KZM tuż za polską granicą
Problem kleszczowego zapalenia mózgu coraz częściej staje się istotnym problemem zdrowia publicznego w Europie. Ocieplenie klimatu spowodowało, że kleszczy jest coraz więcej. „W całej Europie obserwujemy zwiększoną liczbę kleszczy i skutków chorób, które przenoszą. Czechy, Niemcy i Szwecja notują wzrosty zachorowań na KZM, a Holandia, w której pierwszy przypadek był zdiagnozowany w 2016, stała się obecnie terenem endemicznym. KZM opanowuje coraz to nowe obszary – przykładowo w Niemczech po raz pierwszy zdefiniowano obszar ryzyka KZM w Nadrenii Północnej – Westfalii” – mówi prof. dr hab. n. med. Joanny Zajkowskiej, specjalistki chorób zakaźnych z Kliniki Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Poza Austrią i Czechami wzrosty przypadków zachorowań na KZM obserwowane są również m.in. w Szwecji, pojawiają się także nowe tereny endemiczne jak np. w Wielkiej Brytanii czy Holandii.
Ryzyko KZM w Polsce rośnie z roku na rok
W Polsce w roku 2022 odnotowano 445 przypadków KZM, natomiast już rok później liczba ta wzrosła do 659, co stanowi ponad dwukrotny wzrost w stosunku do czterech lat wcześniej.
Jak podaje prof. Joanna Zajkowska badań wynika, że przypadki KZM są już notowane także w tych województwach, gdzie wcześniej ich nie stwierdzano. Właściwie nie ma już regionu w Polsce, o którym można by powiedzieć: „tam KZM nie występuje”. Kleszczowe zapalenie mózgu to problem całego obszaru naszego kraju – podkreśla prof. Joanna Zajkowska
Bezpieczeństwo najważniejsze
Szczepienia można wykonywać przez cały rok. Pełne uodpornienie wymaga podania trzech dawek w cyklu szczepienia podstawowego. Pierwsze dwie można podać już w odstępie dwóch tygodni. Trzecią dawkę, niezbędną do pełnego uodpornienia, można zaordynować nawet po kolejnych pięciu miesiącach. Następnie podaje się tzw. dawki przypominające. Pierwsza dawka przypominająca powinna być podana po trzech latach. A kolejne – co pięć lat.
Jak podkreśla prof. Zajkowska – Na KZM nie ma leku, dlatego szczepienie jest jedyną dostępną formą przeciwdziałania temu wirusowi i jego groźnym powikłaniom.
KZM: jak się objawia, jak przebiega
Kleszczowe zapalenie mózgu – najbardziej znana, obok boreliozy, choroba odkleszczowa, ma zazwyczaj przebieg dwufazowy. Pierwszy etap choroby trwa zazwyczaj tydzień, czasem rozciąga się do 28 dni. Rozwijają się wtedy objawy: bolą mięśnie, stawy, pacjent ma objawy grypopodobne. Jeśli organizm sobie poradzi, na tym choroba się zakończy.
Jeśli organizm okaże się słabszy i wirus dostanie się do układu nerwowego, następuje chwilowa poprawa. Trwa nie dłużej niż trzy dni. Po tym następuje nawrót dolegliwości z większą intensywnością: do bólu głowy i gorączki dochodzą objawy neurologiczne. – W najłagodniejszej postaci dochodzi do zapalenia opon mózgowych, które wymaga hospitalizacji. Kleszczowe zapalenie mózgu może doprowadzić do zapalenia pnia mózgu, korzeni nerwowych, czyli różnych elementów układu nerwowego. W najgorszym, a stosunkowo częstym powikłaniem jest porażenie splotu barkowego, które skutkuje osłabieniem i niedowładem kończyn górnych albo porażeniem.