Zaburzenia odżywiania stają się coraz powszechniejszym problemem wśród dzieci i młodzieży. Sprzyja im szereg czynników, które mogą powodować niechęć do jedzenia lub spożywanie pokarmów w nadmiernej ilości, ale zaburzenia odżywiania to nie tylko anoreksja i bulimia; równie niebezpiecznym i podstępnym schorzeniem jest neofobia żywieniowa, o której zdecydowana większość rodziców nigdy nie słyszała.
Dlaczego dziecko nie chce jeść?
Dzieci nie chcą jeść z wielu powodów. Najczęściej pierwsze problemy pojawiają się w okresie rozszerzania diety dziecka i zmiany konsystencji pokarmów. Zachęcenie dziecka do próbowania nowych smaków nie jest łatwe, bo większość maluchów przy pierwszych próbach zdecydowanie odmawia jedzenia. Nie można wówczas rezygnować, bo aby dziecko zaakceptowało nowy smak potrzeba czasami kilku albo kilkunastu prób.
Problemy z jedzeniem obserwowane są także w okresie tzw. skoków rozwojowych, kiedy dziecko „nie ma czasu” na jedzenie, bo intensywnie poznaje świat. Są to sytuacje przejściowe i najczęściej krótkotrwałe.
Lekarze podkreślają, że zdrowe dziecko nigdy się nie zagłodzi, a problem z jedzeniem bardzo często wynika z „zapychania” słodkimi sokami, chrupkami, ciastkami, jogurcikami i serkami oraz innymi przekąskami, przez co maluch nie jest w stanie zjeść normalnego posiłku; takie dziecko szybko zyskuje przydomek niejadka, choć w rzeczywistości wcale nim nie jest.
Niejadek czy dziecko cierpiące na neofobię – jak to odróżnić?
Neofobia to swoisty strach przed jedzeniem. Dziecko cierpiące na neofobię odmawia spożywania niektórych pokarmów i nic nie jest w stanie skłonić go do ich zjedzenia, nawet głód. W przypadku dzieci z neofobią charakterystyczne jest to, że mogą one przejawiać skłonność do jedzenia jedynie potraw, które wyglądają w określony sposób, mają znane im opakowanie lub są podawane zgodnie z ich przyzwyczajeniami. Przykładowo dziecko z neofobią może jeść jedynie gotowanego kurczaka, ale jeżeli to mięso zostanie podane np. z sosem, to już nie będzie w stanie zjeść posiłku.
Niechęć do jedzenia owoców i warzyw
Bardzo często neofobia żywieniowa dotyczy owoców i warzyw oraz pokarmów o innej konsystencji niż ta, którą dziecko akceptuje. Wówczas jedzeniu towarzyszy silny stres, odruch wymiotny, a także histeryczny płacz i niemożliwy do pokonania przez dziecko strach.
W przypadku niejadków zwykle nie obserwuje się wyjątkowo nerwowego podejścia do jedzenia. Dzieci te chętnie spożywają posiłki w grupie rówieśniczej i nie mają problemu ze zjedzeniem posiłku poza domem np. na innym talerzu lub podanego w inny sposób. Niejadka bardzo łatwo zachęcić do jedzenia i poznawania nowych smaków poprzez uatrakcyjnienie wyglądu podawanych mu potraw. W przypadku dzieci z neofobią obserwuje się stałą awersję do jedzenia, której nic nie jest w stanie pokonać. Często występuje u nich także nadwrażliwość sensoryczna np. szczególna wrażliwość na dotyk.
Jednym z charakterystycznych objawów neofobii jest też to, że dziecko nie lubi uczestniczyć w przygotowywaniu posiłków i unika miejsc, w których eksponowane jest jedzenie oraz nie jest w stanie nawet dotknąć pokarmów, których spożywania odmawia. Dzieci te często przyzwyczajają się do jedzenia produktów spożywczych konkretnej marki i nie tolerują żadnych zamienników, choć smak, konsystencja, a nawet wygląd jedzenia jest identyczny.
Jak widać, dziecko z neofobią to nie tylko wybrzydzający i grymaszący przy jedzeniu, a także często zbyt najedzony przekąskami niejadek, ale przestraszony i przytłoczony swoją fobią mały człowiek, który potrzebuje pomocy. Niestety, stwierdzenie neofobii jest nadal dość trudne, a rodzice cierpiących na nią dzieci, zwykle sami „diagnozują” to zaburzenie odżywiania na podstawie informacji dostępnych w Internecie i fachowej literaturze. W przypadku potwierdzenia neofobii u dziecka niezbędna jest specjalistyczna terapia, która pomoże oswoić strach i stopniowo nauczy dziecko w jaki sposób sobie z nim radzić.
Czytaj też:
Witamina D dla dzieci – co warto o niej wiedzieć?