Nazwy anemia i niedokrwistość stosowane są zamiennie. Oznaczają one nieprawidłowości związane z niskim poziomem hemoglobiny, czerwonego barwnika krwi, który odpowiedzialny jest za transport tlenu. Mylnie anemia kojarzona jest jedynie z niedoborem erytrocytów, czyli czerwonych krwinek, bo w przypadku niektórych rodzajów niedokrwistości ich liczba w próbce pobranej krwi nie musi odbiegać od normy.
Anemia – co to jest?
Anemia to choroba hemolityczna, która rozwija się pod wieloma postaciami oraz na skutek działania różnych czynników. Może być skutkiem niedoborów składników niezbędnych w procesie wytwarzania erytrocytów, czyli żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego, jak również objawem innych chorób o rozmaitym podłożu. W przypadku anemii z niedoborów składników budulcowych podłożem choroby mogą być zarówno niedobory w diecie, związane m.in. ze stosowaniem diety ubogiej w produkty naturalne i mało przetworzone, jak i zaburzeń związanych z ich przyswajaniem.
Niedokrwistość nie zawsze oznacza niedobór czerwonych krwinek. Zawsze jednak cechuje się niskim poziomem hemoglobiny, co przekłada się na występowanie licznych nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu oraz zaburzenie jego naturalnej równowagi. Wyróżniamy wiele rodzajów i typów anemii, które mogą cechować się łagodnym, umiarkowanym, ciężkim i zagrażającym życiu przebiegiem.
Anemia złośliwa – przyczyny
Jednym z rodzajów anemii megablastycznej, jest anemia złośliwa (inaczej choroba Addisona i Biermera). Ma ona związek z zaburzeniami procesu produkcji czerwonych krwinek na skutek niedoboru witaminy B12 i/lub kwasu foliowego. W grupie niedokrwistości megablastycznych stanowi ona jedną z chorób, które wpływają na zaburzenia w produkcji erytrocytów, powodując obniżenie liczby czerwonych krwinek, zmianę ich wyglądu, a także m.in. skrócenie czasu żywotności erytrocytów.
Czerwone krwinki produkowane są w czerwonym szpiku kostnym. Do krwi uwalniane są jako dojrzałe, w pełni ukształtowane komórki krwi, które po średnio 127 dniach obumierają. W przypadku anemii złośliwej brak witaminy B12 oraz kwasu foliowego powoduje zaburzenia w produkcji erytrocytów. Uwzględniają one zmianę wyglądu erytrocytów – komórki krwi cechują się większą objętością, co sprawia, że nie mogą prawidłowo spełniać swoich funkcji. Podłożem zaburzeń są zmiany w syntezie DNA, które mają związek z niedoborami – aby mogły powstawać zdrowe krwinki czerwone, niezbędne są żelazo, witamina B12 oraz kwas foliowy. Muszą one być dostarczane do organizmu w odpowiedniej ilości, jednak nie zawsze odpowiednia dieta chroni przed anemią.
Kluczowe w tej kwestii są także mechanizmy przyswajania składników dostarczanych do organizmu wraz z pożywieniem. W przypadku mechanizmu transportu i przyswajania witaminy B12 z jelita cienkiego niezbędny jest tzw. czynnik wewnętrzny Castle'a, za którego produkcję odpowiadają komórki śluzówki żołądka. Po przyłączeniu się do cząsteczki witaminy B12 pozwala on na jej transport oraz umożliwia wchłanianie do krwiobiegu. Wraz z krwią jest ona transportowana przez transkobalaminę II i wykorzystywana w przebiegu procesów biologicznych.
Anemia złośliwa rozwija się na skutek nieprawidłowości związanych z działaniem czynnika wewnętrznego, które pojawiają się w związku z niewłaściwym funkcjonowaniem układu immunologicznego. Choroba Addisona-Biermera to choroba autoimmunologiczna – jej bezpośrednią przyczyną jest niszczenie czynnika wewnętrznego przez produkowane przeciwciała.
Anemia złośliwa – objawy
Anemia złośliwa najczęściej diagnozowana jest u osób po 40. roku życia na podstawie wykonanego badania krwi z rozmazem. O tej chorobie mogą świadczyć objawy typowe również dla innych rodzajów niedokrwistości. Zaliczamy do nich przede wszystkim osłabienie, nadmierną senność, nietolerancję wysiłku, zadyszkę, kołatanie serca, duszności, bladość skóry i błon śluzowych, zawroty głowy oraz omdlenia. W przypadku anemii złośliwej pojawiają się także objawy ze strony układu pokarmowego, objawy neurologiczne oraz objawy psychiatryczne, czyli m.in.:
- stany zapalne języka,
- brak apetytu,
- biegunki,
- zaparcia,
- chudnięcie,
- zaburzenia nastroju,
- zaburzenia zachowania,
- zespoły urojeniowe,
- zaburzenia chodu,
- problemy z pamięcią,
- problemy ze wzrokiem.