Alergia pokarmowa u dzieci – przyczyny i jej objawy

Alergia pokarmowa a nietolerancja pokarmowa

Alergia pokarmowa to nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego, występująca po spożyciu określonego produktu (alergenu). U podłoża alergii pokarmowej leżą najczęściej niekorzystne czynniki genetyczne i środowiskowe.

Przy pierwszym kontakcie z alergenem, dziecko nie ma zazwyczaj żadnych objawów, ale jego organizm już wytwarza przeciwciała IgE i limfocyty T. Te substancje, przy każdym kolejnym zetknięciu się z uczulającym pożywieniem, spowodują wystąpienie tego samego zestawu objawów o identycznym nasileniu, niezależnie od ilości spożytego pokarmu.

Nietolerancja pokarmowa to nadwrażliwość na pewien rodzaj żywności, jeden lub klika z jej składników albo na drobnoustrój, którym jest ona zanieczyszczona. Wystąpienie objawów, ich rodzaj i nasilenie mogą być zależne od ilości spożytego pokarmu. W odróżnieniu od alergii, nietolerancja jest uwarunkowana czynnikami innymi niż immunologiczne:

• enzymatycznymi – występuje, kiedy organizm nie jest w stanie wytworzyć enzymu potrzebnego do trawienia danego składnika (np. brak enzymu laktaza przy nietolerancji laktozy). Ma podłoże genetyczne lub wynika z chorób układu pokarmowego;
• farmakologicznymi - związanymi z obecnością w pożywieniu substancji chemicznych lub farmakologicznych (np. nietolerancja histaminy, serotoniny);
• idiopatycznymi – spowodowanymi przez zawarte w żywności konserwanty, przeciwutleniacze i barwniki
• Nietolerancje pokarmowe występują częściej niż alergie. Niektóre produkty mogą powodować u tej samej osoby objawy zarówno alergii jak i nadwrażliwości.

Alergia pokarmowa u dzieci - jak ją rozpoznać?

Objawy alergii pokarmowej u dzieci mogą wystąpić: natychmiast po spożyciu uczulającego produktu, po kilku godzinach, a w niektórych przypadkach nawet po 3 dniach. Możemy podzielić je na kilka kategorii:

• objawy ze strony przewodu pokarmowego: wymioty, kolka jelitowa, biegunka lub zaparcia, krew w stolcu;
• objawy skórne: wysypka, rumień, suchość i szorstkość skóry;
• objawy oddechowe: kaszel, katar, zaczerwienienie oczu i zapalenie spojówek, skurcz oskrzeli;
• objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego i innych narządów: utrata apetytu, rozdrażnienie, anemia, zaburzenia snu, silna awersja do posiłków zawierających alergeny pokarmowe.

Ponadto, alergia pokarmowa u niemowlaka może objawiać się też częstym ulewaniem.

Wystąpienie któregoś z objawów u Twojego dziecka nie jest równoznaczne z tym, że cierpi ono na alergię pokarmową. Warto jednak bacznie je obserwować, a w przypadku powtarzających się, przewlekłych dolegliwości skonsultować się z lekarzem. Możesz także prowadzić dzienniczek żywieniowy dziecka oraz notować częstotliwość i stopień nasilenia objawów, które wystąpiły po poszczególnych posiłkach. Takie informacje ułatwią lekarzowi postawienie odpowiedniej diagnozy.

Samodzielnie wprowadzana dieta eliminacyjna, szczególnie jeśli dotyczy ona usunięcia wielu produktów na dłuższy czas, nie jest zbyt dobrym pomysłem. Takie restrykcje mogą prowadzić do niedoborów pokarmowych, dlatego należy wdrażać je w uzasadnionych przypadkach i pod kontrolą lekarza lub dietetyka.

Stosunkowo bezpieczne jest natomiast stosowanie u dziecka emolientów, jeśli jego skóra jest sucha i szorstka. Zacznij od niewielkich ilości i obserwuj, czy następuje poprawa, czy wręcz przeciwnie. W przypadku pogorszenia, skonsultuj się z lekarzem – Twój maluch może cierpieć na atopowe zapalenie skóry.

Dowiedz się, jak rozpoznać AZS i jakie produkty najlepiej sprawdzą się przy pielęgnacji skóry z atopią

Uczulenie na mleko - co robić?

Uczulenie na mleko, a dokładniej: alergia na białka mleka krowiego jest najczęściej występująca alergią u niemowląt i małych dzieci. Objawia się ona:

• ulewaniem i wymiotami;
• biegunką;
• wypryskami i pokrzywką;
• atopowym zapaleniem skóry;
• kolkami;
• sapką, katarem i suchym kaszlem;
• słabymi przyrostami masy ciała;
• zaparciami;
• anemią.

Utrzymujące się przez dłuższy czas objawy alergii na białka mleka krowiego mogą prowadzić do rozwinięcia się poważnych schorzeń, dlatego należy skonsultować je z lekarzem.

Wystąpienie alergii na białka mleka krowiego może być dużym problemem, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci, dla których mleko stanowi podstawę diety. Najprostszym rozwiązaniem w takiej sytuacji wydaje się być karmienie piersią małego alergika. W takim przypadku zaleca się kobiecie stosowanie diety eliminacyjnej, wykluczającej mleko i jego przetwory, a także białko jaja, które, przenikając do pokarmu, mogłyby spowodować reakcję alergiczną.

Sytuacja komplikuje się w momencie, kiedy mama z różnych powodów nie może albo nie chce karmić piersią. Jeśli maluch nie jest alergikiem, a jedynie znajduje się on w grupie ryzyka, warto sięgnąć po hipoalergiczne mleko modyfikowane, oznaczone literami HA. Takie przeznaczone jest bowiem dla dzieci zagrożonych alergią, w szczególności pochodzących z rodzin, w których występują lub w przeszłości występowały przypadki alergii na białka mleka krowiego, a także atopowego zapalenia skóry.

W sytuacji, kiedy u niemowlaka została stwierdzona alergia, należy kwestię karmienia małego alergika skonsultować z lekarzem pediatrą albo alergologiem. W przypadku alergii lekarz zaproponuje preparaty mleko zastępcze albo inne specjalistyczne preparaty, takie jak hydrolizaty białek mleka krowiego. Białko w takich preparatach poddane jest jeszcze głębszej hydrolizie, co pozwala w znacznym stopniu zminimalizować jego alergizujące właściwości.

Mleko dla dzieci zagrożonych alergią, czyli jakie?

Mleko modyfikowane dla dzieci zagrożonych alergią różni się od standardowej mieszanki strukturą białek, obniżoną zawartością laktozy, a niekiedy także dodatkiem kwasów tłuszczowych MCT.

Białka, wchodzące w skład hipoalergicznego mleka modyfikowanego, poddawane są procesowi hydrolizy, czyli dzielenia ich na mniejsze fragmenty. Pozwala to obniżyć ich alergizujące właściwości, zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych objawów. Bardzo drobne cząstki białka są też lepiej tolerowane i przyswajane przez organizm dziecka.

Mleko HiPP HA 2 COMBIOTIK®

W trosce o maluszki o podwyższonym ryzyku wystąpienia alergii, HiPP stworzył specjalne mleko - HiPP HA 2 COMBIOTIK®, zawierające hydrolizowane białko. Oprócz tego, że jest ono dostosowane do szczególnych wymagań żywieniowych potencjalnych alergików, to zawiera wszystkie składniki potrzebne do prawidłowego rozwoju dziecka po 6. miesiącu życia:

• ·niezbędne kwasy tłuszczowe LC PUFA: DHA (Omega 3) i ARA (Omega 6);
• ·PRAEBIOTIK®, czyli błonnik pokarmowy w postaci galaktooligosacharydów;
• ·PROBIOTIK® - dobroczynne bakterie kwasu mlekowego, pochodzące pierwotnie z mleka kobiecego;
• ·witaminy i mikroelementy w ilościach dopasowanych do wieku dziecka.

Alergia pokarmowa u dzieci - co może uczulać Twojego maluszka

W przypadku niemowląt i małych dzieci, alergizującymi pokarmami są najczęściej mleko krowie i jego przetwory oraz soja. Nieco rzadziej występuje u nich uczulenie na jaja kurze, pszenicę, orzeszki ziemne i orzechy, ryby oraz skorupiaki, a także alergia na gluten.

Katalog produktów, które mogą spowodować wystąpienie alergii u Twojego dziecka jest jednak znacznie szerszy – tak naprawdę każdy pokarm może okazać się alergenem. Z tego względu należy uważnie obserwować dziecko w trakcie wprowadzania do jego diety nowych produktów, by móc w porę wyłapać niepokojące objawy. Rozszerzanie diety powinno odbywać się stopniowo, zgodnie z gotowością dziecka i w oparciu o schemat żywienia niemowląt Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia dzieci.

Jeśli zauważysz, że Twoje dziecko źle toleruje jeden lub więcej produktów, zastosuj dietę eliminacyjną i zrezygnuj z dodawania ich do posiłków. Skonsultuj swoje obserwacje z lekarzem - niekiedy zdarza się, że objawy ze strony brzuszka nie świadczą o alergii, a jedynie o niedojrzałości układu pokarmowego malucha.

HiPP BIO a profilaktyka alergii

Pamiętaj, że alergenami mogą być także sztuczne barwniki, konserwanty i inne chemiczne dodatki do jedzenia. Unikanie ich w diecie niemowląt i małych dzieci jest świetnym sposobem na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia alergii. Przy wyborze posiłków dla najmłodszych, warto postawić na dania przygotowane na bazie starannie wyselekcjonowanych produktów, pochodzących z upraw ekologicznych.

W ofercie HiPP znajdziesz szeroki wybór gotowych dań w słoiczkach, przeznaczonych dla niemowląt już po 4. miesiącu życia, które są w pełni bezpieczne dla maluszków i nie zawierają substancji szkodliwych dla ich zdrowia. Wprowadzaj je do diety swojego dziecka stopniowo, zgodnie ze schematem żywienia i obserwuj jego reakcje – nawet najbezpieczniejsze pokarmy, jak np. marchewka, mogą w niektórych przypadkach okazać się alergenami.

Bez mleka, bez glutenu - produkty dla starszych alergików

Produkty HiPP sprawdzą się nie tylko w przypadku niemowląt zagrożonych alergią, ale też dla nieco starszych alergików. Przygotowanie bezpiecznego, zdrowego posiłku dla dziecka uczulonego na białka mleka krowiego ułatwią kaszki bezmleczne HiPP z ekologicznych zbóż. Dodaj do nich owoce lub mięso i warzywa, by stworzyć smaczne i pełnowartościowe danie.

Nie musisz rezygnować z kaszek nawet w przypadku, kiedy u Twojego dziecka wystąpi uczulenie na gluten. HiPP ma w swojej ofercie także kaszki bezglutenowe, stanowiące świetną bazę posiłku małego alergika.

Źródła:

1. 1.A. Błońska, K. Łokieć, E. Walecka‑Kapica, Alergia czy nietolerancja pokarmowa - różnice i podobieństwa; https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1760/Alergia-czy-nietolerancja-pokarmowa-----roznice-i-podobienstwa.html/
2. 2.M. Michalczuk, A. J. Sybilski, Nietolerancje pokarmowe, http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-bd592b33-cb01-4c3c-869a-d8284f1ff817
3. 3.K. Marek, Alergia pokarmowa u dzieci, https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/37065
4. 4.M. Czerwionka-Szaflarska, H. Zielińska-Duda, Alergia a nietolerancja pokarmowa u dzieci, https://silo.tips/download/alergia-a-nietolerancja-pokarmowa-u-dzieci
5. 5.A. Krauze, Alergia na białko mleka krowiego – postacie kliniczne, https://docplayer.pl/14842744-Alergia-na-bialko-mleka-krowiego-postacie-kliniczne.html
6. 6.M. Kaczmarski, Objawy alergiczne u niemowląt karmionych wyłącznie piersią, https://ptca.pl/baza-wiedzy/wszystkie-artykuly/260-objawy-alergiczne-u-niemowlat-karmionych-wylacznie-piersia
7. 7.T. Małaczyńska, Leczenie dietetyczne dzieci z alergią na białka mleka krowiego, http://alergia-astma-immunologia.pl/2015_20_1/aai_volume-20_issue-1_article-1218.pdf
8. 8.Alergia na białko mleka krowiego, https://przegladpediatryczny.pl/a1826/Alergia-na-bialko-mleka-krowiego.html
9. 9.M. Kaczmarski i inni, Alergia pokarmowa u dzieci i młodzieży. Polskie stanowisko. Część I – definicja, epidemiologia i objawy