Rodzaje seksualności. Jak określić tożsamość seksualną?

Wśród podstawowych pojęć określających tożsamość seksualną, coraz częściej pojawiają się pojęcia dodatkowe takie jak panseksualizm czy omniseksualizm. Panseksualizm nie istnieje na razie w terminologii medycznej i nie jest zaliczany oficjalnie do grupy orientacji seksualnych. Termin ten odnosi się do osób, które odczuwają emocjonalny oraz fizyczny pociąg seksualny do drugiego człowieka bez względu na to, jaką posiada on płeć oraz tożsamość płciową.

Jakie są rodzaje seksualności, kiedy kształtuje się orientacja seksualna, a kiedy świadomość orientacji seksualnej? Spróbujemy opowiedzieć, jak przebiega rozwój tożsamości seksualnej.

Kiedy kształtuje się orientacja seksualna?

Orientacja seksualna kształtuje się jeszcze na etapie życia płodowego, a naukowcy twierdzą, że proces ten dobiega końca do 3. roku życia. Objawia się jednak najczęściej w wieku nastoletnim, pomiędzy 10. a 12. rokiem życia i może zostać zaburzona lub zmieniona na skutek trudnych wydarzeń.

Orientacja seksualna to nie tylko odczuwanie pociągu seksualnego do ludzi określonej płci (przeciwnej lub tej samej), ale również określone zachowania, emocje, fantazje. Obecnie wciąż duże kontrowersje budzi odczuwanie pożądania seksualnego do osób tej samej płci, ale nikt nie powinien oceniać innych ani tym bardziej decydować o ich tożsamości seksualnej. Każdy człowiek ma prawo do wolności wyboru.

Rodzaje orientacji seksualnej

Co to jest orientacja seksualna? Orientację seksualną definiuje się jako „trwały, emocjonalny i seksualny pociąg do osób określonej płci”. Żadna z występujących w terminologii medycznej orientacji seksualnych nie jest uważana za chorobę – to ważne, bo niektóre środowiska starają się przedkładać heteroseksualizm ponad inne orientacje seksualne, co jest dyktowane przede wszystkim podejściem światopoglądowym lub religijnym.

W terminologii medycznej funkcjonują następujące rodzaje orientacji seksualnej:

• heteroseksualizm, czyli odczuwanie pociągu seksualnego i emocjonalnego do osób odmiennej płci,
• homoseksualizm, czyli odczuwanie pociągu seksualnego i emocjonalnego do osób tej samej płci,
• biseksualizm, czyli odczuwanie pociągu seksualnego i emocjonalnego do osób obydwóch płci.

W przypadku osób, które nie odczuwają pociągu seksualnego oraz emocjonalnego do przedstawicieli żadnej płci mamy do czynienia z aseksualizmem.

Powyższe rodzaje orientacji seksualnych funkcjonują w terminologii medycznej, a ich występowanie zostało potwierdzone licznymi badaniami naukowymi. W przypadku panseksualizmu nie ma na razie żadnych dowodów naukowych na to, że faktycznie istnieje.

Kształtowanie się orientacji seksualnej: geny

Na kształtowanie się orientacji seksualnej największy wpływ wywierają geny. Najnowsze badania wskazują, że geny odpowiadają nawet za 25 procent zachowań seksualnych. Co więcej, z badań tych nie wynika, jakoby dzieciństwo i jego doświadczenia przekładały się na zachowania seksualne.

Kształtowanie się orientacji seksualnej: hormony

Drugim czynnikiem, który wpływa na proces kształtowania tożsamości seksualnej i płciowej, są hormony. Gospodarka hormonalna odgrywa istotną rolę w rozwoju tożsamości seksualnej. U kobiet, które chorują na przerost nadnerczy, zauważono, że mogą częściej występować skłonności do orientacji biseksualnej lub homoseksualnej. Co więcej, obserwuje się je również u dzieci tych kobiet.

Orientacje seksualne a neuroanatomia

Z badań wynika, że tożsamość płciowa jest również uwarunkowana budową mózgu i poszczególnych elementów układu nerwowego. Jak już wspomnieliśmy, osoby homoseksualne mogą częściej mieć mniejsze trzecie jądro śródmiąższowe przedniego przedwzgórza niż heteroseksualni mężczyźni. Mogą za to mieć większe jądro nadskrzyżoweniowe.

Czym jest panseksualizm?

Zgodnie z ideologią propagowaną przez osoby przyznające się do panseksualizmu jest on współczesną orientacją seksualną, która określana też bywa „najwyższą formą wolności seksualnej”. Pociąg seksualny odczuwany do osób niezależnie od ich płci, a także orientacji seksualnej nie ma jednak nic wspólnego z patologicznymi relacjami i potrzebami seksualnymi np. pedofilią oraz nekrofilią.

Co więcej, seksuolodzy podkreślają, że założenia panseksualizmu niewiele różnią się od założeń biseksualizmu, dlatego traktują tę „nową” orientację seksualną jedynie jako sposób na wyróżnienie się i zdobycie rozgłosu. Nie oznacza to jednak, że w najbliższej przyszłości panseksualizm nie zostanie uznany za nową orientację i nie doczeka się wielu medycznych opracowań.

Warto podkreślić, że żadna z powszechnie uznanych orientacji seksualnych nie figuruje już w obowiązującej Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10.

Omniseksualizm

Wśród pojęć opisujących tożsamość płciową pojawia się także omniseksualizm. Omniseksualizm to mniej więcej biseksualizm, odczuwanie popędu seksualnego do różnych osób niezależnie od płci, wieku czy tożsamości seksualnej. Pojęcie omniseksualizmu jest jednak szersze, ponieważ obejmuje wszystko i może dotyczyć wszystkich, niezależnie od ich upodobań, rasy, płci, wieku. Liczy się tylko drugi człowiek i jego uczucia.

Termin omniseksualizm pojawił się w latach 90. Pochodzi od wiersza amerykańskiego poety Walta Whitmana, który opisuje charakter omniseksualny.

Homoseksualizm

Homoseksualizm to odczuwanie pożądania seksualnego do osób tej samej płci. Homoseksualizm od wieków budzi kontrowersje, a osoby homoseksualne przez stulecia poddawane były represjom czy szykanom społecznym. Mimo że w temacie akceptacji i tolerancji uczyniono już wiele, to homoseksualiści wciąż nie wszędzie spotykają się ze zrozumieniem społecznym.

Jeszcze do niedawna homoseksualizm był wpisany na listę chorób psychicznych. Dziś już został z niej wykreślony, a naukowcy intensywnie szukają przyczyn homoseksualizmu. Obecnie szuka się ich w mózgu – jak wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców, mężczyźni homoseksualni mogą mieć dwukrotnie mniejsze trzecie jądro podwzgórza niż osoby heteroseksualne. Może ono decydować o przynależności do konkretnej płci.

Istnieją również teorie, które mówią, że za homoseksualizm mogą odpowiadać mutacje genetyczne. Wciąż nie ma jednak jednoznacznego ich potwierdzenia.

Orientacja seksualna – "efekt starszych braci"

Jeszcze do niedawna twierdzono, że homoseksualizm może rozwinąć się u osób, które wychowują się w męskim otoczeniu. Teorię tę nazwano efektem starszych braci, ponieważ mówiła ona, że homoseksualiści to osoby, które wychowują się wśród braci.

Demiseksualizm

Demiseksualizm to z kolei orientacja seksualna, w której ludzie odczuwają pociąg seksualny i pożądanie tylko w stosunku do osób, z którymi są emocjonalnie związani. Bez nawiązania silnej relacji emocjonalnej i więzi nie ma u nich możliwości nawiązania intymnej relacji z drugą osobą. Miłość fizyczną poprzedza zatem miłość romantyczna czy silna więź emocjonalna.

Demiseksualizm zaczęto wyróżniać dopiero od niedawna. Z badań wynika, że osoby demiseksualne mogą częściej cierpieć na zaburzenia lękowe oraz na depresję.

Czy można komuś wpoić konkretną orientację seksualną?

Warto wiedzieć, że nie ma dowodów naukowych na to, że orientacja seksualna może być efektem przekazywanych np. dzieciom wzorców kulturowych, społecznych oraz sposobu wychowania. Orientacja seksualna każdego człowieka zaczyna kształtować się jeszcze w czasie życia płodowego, dlatego niemożliwa jest skuteczna zmiana orientacji seksualnej z powodu nacisku ideologicznego oraz społecznego, a także ewentualnego leczenia farmakologicznego oraz terapii psychologicznej, jednak powszechnie wiadomo, że społeczne (negatywne) nastawienie do przedstawicieli posiadających odmienną niż heteroseksualizm orientację seksualną, utrudnia nawiązywanie relacji oraz jest powodem ukrywania prawdziwej orientacji seksualnej, a także może stać się przyczyną wchodzenia w związki niezgodne z odczuwanym przez konkretną osobę pociągiem seksualnym.

Podsumowując, panseksualizm w swoich złożeniach jest bardzo podobny do biseksualizmu. Zgodnie z tym, co twierdzą na temat panseksualizmu seksuolodzy, jest to raczej moda, a nie popularna i dotyczące dużego odsetka ludzkiej populacji tożsamość seksualna. Szacuje się, że panseksualizm dotyczy około 1 procenta dorosłej populacji, a przeprowadzone na temat orientacji seksualnej ankiety, pozwalają postawić tezę, że znacznie częściej dotyczy on kobiet niż mężczyzn.

Inna niż heteroseksualizm orientacja seksualna nie jest formą zboczenia i co niezwykle ważne, nie jest zagrożeniem dla członków społeczeństwa. Żadna z orientacji seksualnych nie identyfikuje się z zachowanymi powszechnie uważanymi za patologiczne, czyli np. pedofilią, której mogą dopuszczać się osoby definiujące siebie jako heteroseksualne, homoseksualne oraz biseksualne.

Czy można zmienić orientację seksualną?

Z teorii naukowców wynika, że tożsamość płciowa kształtuje się do 3. roku życia i po tym okresie pozostaje już w pełni wykształcona i niezmienialna. Pod wpływem różnych wydarzeń, nierzadko traumatycznych czy wstrząsających, osoba o konkretnej tożsamości może stać się biseksualna lub homoseksualna. Orientacji seksualnej jednak nie da się zmienić, bo jest ona warunkowana fizjologią i jest czynnikiem, na który człowiek nie ma wpływu.