Wiele osób uważa, że piersi to jeden z atrybutów kobiecości. Warto pamiętać, że w obrębie gruczołu piersiowego mogą rozwijać się złośliwe guzy, które zagrażają zdrowiu i życiu, stając się często źródłem przerzutów. Choć od lat trwa kampania społeczna dotycząca profilaktyki raka piersi, to nadal niewiele kobiet pamięta o systematycznym wykonywaniu mammografii. Badanie to jest bezbolesne i pozwala wykryć raka piersi we wczesnym stadium. Z drugiej strony powiększa się grono kobiet, które decydują się na profilaktyczną mastektomię i walkę z rakiem, zanim on zaatakuje. To bardzo trudna i odpowiedzialna decyzja, która wiąże się z licznymi konsekwencjami, jednak w niektórych przypadkach jest to jedyne, słuszne rozwiązanie. Profilaktyczna mastektomia wykonywana jest wówczas, gdy ryzyko zachorowania na raka piersi jest duże, co wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem utraty życia na skutek ataku agresywnego nowotworu złośliwego.
Decyzja o usunięciu piersizarówno w przypadku wykrytej choroby, jak i zwiększonego ryzyka jej rozwoju, które związane jest z m.in. obciążeniem genetycznym, to początek długiej drogi, jaką musi przejść pacjentka od momentu konsultacji onkologicznej i pobytu w szpitalu do momentu powrotu do pełnej sprawności. Zdiagnozowany rak piersi oraz rak piersi, który może dopiero zaatakować to znaczące obciążenie dla psychiki kobiety. W przypadku konieczności przeprowadzenia operacji ratującej zdrowie i życie w momencie, gdy rozwinął się rak piersi, nieco łatwiej jest podjąć decyzję o operacji i podołać związanym z nią wyzwaniom. Profilaktyczna mastektomia powinna zostać dokładnie przemyślana i skonsultowana z onkologiem, chirurgiem, a także psychologiem, bo nie ma od niej odwrotu. Kwestia ochrony zdrowia jest w tym przypadku nadrzędna, dlatego nawet młode kobiety decydują się na usunięcie piersi, a następnie poddają się operacji ich rekonstrukcji.
Na czym polega mastektomia?
Mastektomia to amputacja piersi. Operacja ta polega na usunięciu gruczołu piersiowego w celu ograniczenia ryzyka związanego z rozwijającym się w jego obrębie guzem, a także jest przeprowadzana, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwór gruczołu piersiowego. Wyróżniamy 5 różnych rodzajów mastektomii – rodzaj operacji dobierany jest indywidualnie do stanu zdrowia, zagrożenia oraz rozmiaru guza, jeżeli mastektomia wykonywana jest z powodu wykrycia nowotworu w piersi.
Przed operacją zawsze brane jest pod uwagę związane z nią ryzyko, które może doprowadzić m.in. do wystąpienia powikłań. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku mastektomii wykonywanej po wykryciu guza, mamy do czynienia z zabiegiem ratującym zdrowie i życie. Wybór pomiędzy ocaleniem piersi i zdrowiem wydaje się jednoznaczny i coraz więcej kobiet zmuszonych jest podejmować trudne decyzje, bo rak piersi diagnozowany jest już nie tylko u kobiet w podeszłym i średnim, ale także w młodym wieku. Wzięcie pod uwagę poszczególnych zagrożeń nie tylko w obliczu choroby, ale także, zanim dojdzie do jej rozwoju, pozwala na podjęcie odpowiedniej decyzji oraz ułatwia przygotowanie się na zmiany w wyglądzie, które wielu kobietom sprawiają ogromne trudności.
Rodzaje mastektomii
Jak już zostało wspomniane, wykonywanych jest obecnie 5 różnych rodzajów mastektomii. Operacje te są przeprowadzane z odpowiednich wskazań. W przypadku mastektomii po wykryciu guza w piersi pod uwagę branych jest kilka kryteriów wyboru rodzaju zabiegu. Zaliczamy do nich m.in.:
- stopień zaawansowania choroby nowotworowej,
- wielkość guza,
- charakter guza,
- ryzyko związane z nawrotem nowotworu w przypadku zastosowania leczenia oszczędzającego pierś.
Ze względu na zagrożenie związane z rozwijającym się już guzem piersi, który jest wskazaniem do mastektomii, często oprócz gruczołu piersiowego wycinane są także okoliczne węzły chłonne, które znajdują się pod pachami i w klatce piersiowej. Pobrane z nich wycinki oddawane są do badania histopatologicznego w celu sprawdzenia, czy choroba nie rozprzestrzeniła się poza tkanki gruczołu piersiowego.
Do wykonywanych w przypadku wykrycia nowotworu rodzajów mastektomii, zaliczamy:
- mastektomię całkowitą,
- zmodyfikowaną mastektomię radykalną,
- mastektomię radykalną,
- mastektomię częściową, małoinwazyjne chirurgiczne leczenie oszczędzające – lumpektomia, kwadrantektomia, mastektomia oszczędzająca pierś.
Każdy z powyższych zabiegów wykonywany jest z określonych wskazań i przebiega w nieco inny sposób. Wskazaniem do przeprowadzenia konkretnego rodzaju zabiegu mastektomii jest przede wszystkim nowotwór gruczołu piersiowego, którego stadium rozwoju wymusza zastosowanie leczenia chirurgicznego.
Warto wiedzieć, że guz w piersi, który zostanie wykryty w początkowym stadium rozwoju, często nie wymaga wykonania mastektomii.
Podejmując decyzję o sposobie leczenia, lekarz onkolog bierze pod uwagę różne zagrożenia, które związane są zarówno z rodzajem guza, jak i np. wiekiem kobiety. Nie mniej ważne są przeciwwskazania do rozpoczęcia innych terapii, tempo rozprzestrzeniania się nowotworu w organizmie, a także ogólny stan zdrowia pacjentki. Przed operacją wykonywane są niezbędne badania, które pozwalają wybrać najlepszy i obarczony najmniejszym ryzykiem sposób leczenia.
Rak piersi jako choroba zawodowa
Rak piersi rozwija się na skutek negatywnego działania różnych czynników. Najczęściej wywołują go mutacje w obrębie genów BRCA1 i BRCA2, czynniki hormonalne, a także czynniki związane z wiekiem, jednak nowotwór ten może być także związany z wykonywaną pracą.
W przypadku kobiet wykonujących swoje obowiązki zawodowe w warunkach szkodliwych, które sprzyjają rozwojowi różnych rodzajów nowotworów, konieczna jest wnikliwa ocena ryzyka zawodowego, które można zmniejszyć m.in. zastosowanie specjalistycznych środków ochronnych. Zakres ochrony regulują odpowiednie rozporządzenia, które nakładają na pracodawców obowiązek zapewnienia m.in. odzieży i akcesoriów, które pozwalają chronić organizm przed działaniem czynników mutagennych. Pracodawca musi przestrzegać zasad BHP, których łamanie obarczone jest nałożeniem na niego kary grzywny. Warunki pracy nie mogą w negatywny sposób oddziaływać na zdrowie pracowników, a wszelkie zaniedbania związane z przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w tej kwestii powinny być zgłaszane do odpowiednich organów.
Jakie czynniki zawodowe sprzyjają rozwojowi nowotworu?
Do czynników związanych ze środowiskiem pracy, które wpływają na wzrost oceny ryzyka zawodowego oraz mogą przyczyniać się do rozwoju raka piersi, zaliczamy m.in. kontakt z promieniowaniem jonizującym, kontakt z substancjami chemicznymi oraz innymi czynnikami rakotwórczymi, które przedostają się do organizmu różnymi drogami.
Pracodawca ma obowiązek chronić wszystkich pracowników przed negatywnymi skutkami kontaktu z czynnikami mutagennymi – ocenie ryzyka zawodowego muszą podlegać nie tylko stanowiska, na których pracują kobiety, ale także stanowiska pracy mężczyzn, u których rak gruczołu piersiowego diagnozowany jest bardzo rzadko. Identyfikacja zagrożeń oraz ich redukcja pozwalają zredukować ryzyko związane także z innymi rodzajami raka m.in. raka płuc, raka gardła i raka skóry, które również zaliczane są do grupy chorób zawodowych.
Jakie zalety ma mastektomia?
Największą zaletą mastektomii jest znacząca redukcja ryzyka związanego ze wzrostem guza, nawrotem choroby, a także zachorowaniem na nowotwór w przypadku wykrytej mutacji genowej. Mutacje w obrębie genu BRCA1 i BRCA2 to najczęstszy powód poddawania się profilaktycznej mastektomii, bo czynniki genetyczne zaliczane są do głównych przyczyn rozwoju nowotworów piersi. W przypadku obciążenia mutacją genową oraz występowania przypadków raka piersi w najbliższej rodzinie, wykonanie mastektomii pozwala nie tylko uniknąć stresu i lęku, ale także dolegliwości związanych z rozpoczęciem leczenia, jeżeli dojdzie do pojawienia się guza.
Coraz więcej kobiet decyduje się na usunięcie piersi, aby uniknąć nowotworu oraz związanego z nim leczenia operacyjnego, a także terapii uzupełniających leczenie chirurgiczne m.in. radioterapii, która wyniszcza organizm. Choć terapie antynowotworowe każdego roku ratują na świecie miliony pacjentów, to niestety nie są obojętne dla naszego zdrowia, prowadząc m.in. do bezpłodności, a także występowania wielu uciążliwych objawów, z którymi pacjenci onkologiczni muszą sobie radzić także po zakończeniu leczenia.
Życie po mastektomii
Wygląd zewnętrzny i seksualność idą w parze, jednak mastektomia nie jest wyrokiem. Wraz z operacją mastektomii może zostać przeprowadzona rekonstrukcja piersi. Specjalistyczne protezy zwiększają samoocenę kobiet, pomagając uniknąć kompleksów oraz związanych ze zmianą wyglądu zaburzeń o podłożu emocjonalnym. W przypadku raka piersi kompromis nie jest dobrym wyborem, a rezygnacja z operacji w obawie o swój wygląd może doprowadzić do poważnych konsekwencji.
Dostępne obecnie protezy piersi pozwalają na poprawę wyglądu nie tylko w przypadku mastektomii, której wykonanie wymusił rak piersi, ale także w przypadku innych chorób, które są wskazaniem do amputacji gruczołu piersiowego. Odtworzenie piersi jest zabiegiem obarczonym stosunkowo niewielkim ryzykiem powikłań, dlatego kobiety po mastektomii często decydują się na to rozwiązanie. Trzeba jednak pamiętać, że zarówno mastektomia, jak i rekonstrukcja piersi po zabiegu mastektomii obarczone są ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych, do których zaliczamy np. infekcje skóry, a także problemy z gojeniem się ran.
Czytaj też:
Jak wygląda rak sutka? Poznaj jego objawy i sposoby leczenia