Arachnofobia: przyczyny, objawy, jak leczyć?

Pająki nie należą do szczególnie lubianych stworzeń, choć zdaniem osób, które je hodują lub fascynują się ich życiem w naturalnym środowisku, są wyjątkowo sympatyczne i do tego piękne. Nie musimy podziwiać pająków, jednak powinniśmy wiedzieć, że są one niezwykle pożyteczne, bo redukują m.in. populację much i utrudniających nasze życie komarów.

Czy tylko jadowite pająki wywołują strach?

W Polsce nie zagrażają nam jadowite pająki. Oczywiście są wyjątki od tej reguły, bo czasami któremuś z miłośników ptaszników, tarantul i innych ośmionożnych pupili domowych ucieknie „zwierzątko” i możemy natchnąć się na nie np. w parku.

Takie spotkanie (widok pająka) może doprowadzić do rozwoju zaburzeń lękowych, jednak nie tylko ogromne, egzotyczne pająki wywołują patologiczny strach. Rodzime, niewielkie i często niemal niezauważalne pajęczaki także budzą paraliżujący lęk u arachnofobika.

Czy objawy arachnofobii są częste?

Arachnofobia to jedna z najczęstszych zoofobii, którą diagnozuje lekarz, jednak częstość występowania tej choroby nie została ujęta w wiarygodnych statystykach. Ma to związek, z tym że wielu chorych nie zgłasza się po pomoc do lekarza specjalisty, cierpiąc w milczeniu i znosząc objawy, gdyż obawiają się m.in. reakcji otoczenia.

Z pozoru głupi żart może doprowadzić do fobii...

Fobii nie należy się wstydzić, bo ich objawy rozwijają się niezależnie od woli. Mechanizm rozwoju zaburzeń lękowych w postaci fobii często napędza z pozoru błahe dla otoczenia osoby chorej zdarzenie.

Przykładowo: starsze rodzeństwo postanawia zrobić młodszemu kawał, wkładając pająki pod kołdrę. Dla osób dorosłych może to być głupi, ale niegroźny żart, po którym w najgorszym przypadku pojawi się gęsia skórka, jednak dziecku, które doświadczyło silnego lęku na widok pająka w łóżku, może później przez resztę życia towarzyszyć strach oraz inne objawy składające się w efekcie na chorobę.

Kiedy rozwija się arachnofobia?

Arachnofobia może rozwinąć się na każdym etapie życia. Nieprzyjemne odczucia i somatyczne objawy choroby wywołuje w tym przypadku nie tylko widok pająka w najbliższym otoczeniu arachnofobika, ale także np. zdjęcia pająków i filmy, których są one bohaterami.

Niektóre osoby zaczęły odczuwać obezwładniający strach oraz inne objawy choroby (bóle, nudności, wymioty itp.) bez wyraźnej przyczyny, jednak w większości przypadków arachnofobia rozwija się na skutek konkretnego zdarzenia, które było przyczyną silnego stresu.

Czym jest arachnofobia?

Jak już zostało wspomniane, arachnofobia to nieuzasadniony, patologiczny lęk przed żywymi pająkami oraz pająkami, które nie znajdują się bezpośrednio w otoczeniu pacjenta. Osoby cierpiące na ten rodzaj fobii, postrzegają pająki jako zagrożenie, którego powinny unikać. Podczas bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z pająkami oraz innymi pajęczakami, osoba chora doświadcza silnych emocji.

Lęk budzi nie tylko wygląd pajęczaka – przyczyną lęku arachnofobika są zarówno duże, jadowite pająki, które faktycznie zagrażają zdrowiu i życiu, jak i całkiem niegroźne pajęczaki, których nie trzeba się bać. Zatem u każdej osoby przyczyny arachnofobii mogą być nieco inne.

Dlaczego warto leczyć arachnofobię?

Zmaganie się z silnym lękiem przed pająkami wiąże się z życiem w poczuciu zagrożenia, którego nie możemy uniknąć, bo pająki są częścią naszego otoczenia – spotkamy je w przestrzeni mieszkalnej, w zakamarkach zaciemnionych piwnic i strychów, w garażu, ogrodzie, parku, a także w budynkach użyteczności publicznej.

Osoby cierpiące na arachnofobię w kontakcie z bodźcem wywołującym lęk mogą różnie reagować, co ma m.in. związek ze stopniem zaawansowania choroby.

Nieuzasadnionemu strachowi towarzyszą różne objawy somatyczne, które mogą dokuczać także po „konfrontacji” z zagrożeniem (np. koszmary nocne, a nawet wymioty czy nudności). Każda z fobii jest przyczyną tzw. lęku przed lękiem, który wiąże się z unikaniem miejsc i sytuacji mogących wywołać strach i przyczynić się do wystąpienia ataku paniki.

Arachnofobia – najczęstsze objawy choroby

Na arachnofobię wskazują dość specyficzne objawy. Jednym z objawów arachnofobii jest zaburzona percepcja obiektu wywołującego lęk. Na skutek zaburzeń lękowych o charakterze fobii chory ma nieprawdziwe przeświadczenia dotyczące budzącego w nim strach obiektu. Bodziec lękowy, a nawet samo myślenie o pająkach powoduje silny stres, który uruchamia mechanizmy obronne organizmu. Do najczęstszych objawów choroby, oprócz lęku, którego nie zmniejszają racjonalne argumenty, zaliczamy fizyczne objawy takie jak:

• ból głowy,
• przyspieszone bicie serca,
• uczucie wewnętrznego roztrzęsienia,
• ból i ucisk w klatce piersiowej,
• duszności,
• wrażenie zbliżającego się omdlenia,
• zawroty głowy (w skrajnych przypadkach nawet wymioty i nudności).

Mechanizm pojawiania się objawów

Większość tych objawów choroby ma związek z pojawiającym się na skutek silnego stresu przyśpieszeniem oddechu. Gdy szybko oddychamy, klatka piersiowa znacznie się porusza, nierzadko pojawia się ból, przez co do pęcherzyków płucnych napływa zbyt dużo powietrza, co sprawia, że wymiana gazowa staje się utrudniona. Mamy w tym przypadku do czynienia z hiperwentylacją. Skutkiem hiperwentylacji może być nie tylko ból w klatce, ale nawet utrata przytomności.

Zawroty głowy, uczucie wewnętrznego roztrzęsienia, ból i ucisk w klatce piersiowej, przyspieszony oddech, przyspieszone bicie serca, gęsia skórka i bóle głowy to klasyczne objawy choroby (ataku paniki), który wyzwala obiekt wywołujący strach.

Inne objawy tej choroby

Do objawów arachnofobii możemy także zaliczyć koszmary nocne, gęsią skórkę na całym ciele, która pojawia się na samą myśl o pająkach, a także unikanie miejsc, w których mogą występować pająki.

Dla większości pacjentów, którzy cierpią na arachnofobię, nie jest jasne, że w ich sytuacji konieczne jest szukanie pomocy lekarza i nierzadko rezygnują z podjęcia leczenia, przez co objawy (lub nawet jeden objaw) niekorzystnie wpływają na jakość ich życia.

Arachnofobia: Czy można samodzielnie usunąć jej objawy i nie korzystać z leczenia?

Samodzielne próby oswojenia fobii bez pomocy lekarza nie przynoszą efektów. Otoczenie arachnofobika często stara się udowodnić mu, że pająki są niegroźne, działając z zaskoczenia. W przypadku fobii rzucenie na przysłowiową głęboką wodę może jedynie zaszkodzić, prowadząc do pogłębienia się lęku, przez co objawy nie miną. Chcąc samodzielnie lub z pomocą osób trzecich usunąć objawy i oswoić lęk przed pająkami, możemy spowodować, że symptomy fobii we wczesnym stadium znacznie się nasilą, co będzie niekorzystne dla organizmu i jakości życia chorego.

Desentytyzascja, czyli odwrażliwianie na działanie danego bodźca, który wyzwala lęk, wymaga odpowiedniego postępowania. Każda fobia musi być leczona przez lekarza specjalistę, który w pierwszej kolejności wykluczy inne schorzenia i zaburzenia oraz dobierze terapię do potrzeb pacjenta. Pacjent musi zdawać sobie sprawę, że tylko w ten sposób można usunąć objaw lub objawy choroby.

Arachnofobia – leczenie. Jak usunąć objawy fobii?

Leczenie arachnofobii polega przede wszystkim na odwrażliwianiu metodą małych kroków (podejmowane są regularne próby oswajania). Dzięki desensytyzacji (po kilkukrotnym powtórzeniu), którą prowadzi lekarz, możliwe jest stopniowe zmniejszanie nadmiernej reakcji na wyzwalający lęk bodziec.

Odczuwając patologiczny lęk przed pająkami lub podejrzewając u siebie występowanie innej fobii, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który pomoże usunąć wynikające z niej objawy. Istotne jest, by mieć świadomość, że to właśnie desensytyzacja przynosi trwale rezultaty – pacjent musi zatem słuchać argumentów terapeuty i poddać się temu leczeniu.

Arachnofobia – leki bez recepty

Brak jest produktu leczniczego np. preparatu o działaniu uspokajającym bez recepty, który skutecznie usuwa stres i lęk związany z fobią, dlatego zdecydowanie większe korzyści przynosi konsultacja z lekarzem.

Kiedy rozpocząć leczenie u specjalisty?

Niezwykle ważna jest szybka reakcja na pojawienie się objawów fobii, dzięki której leczenie zostanie rozpoczęte, zanim zaburzenia lękowe zaczną uniemożliwiać normalne funkcjonowanie, doprowadzając do poważnego rozstroju zdrowia. Należy pamiętać, że objawy wywoływane przez odczuwany lęk destrukcyjnie wpływają na organizm, prowadząc do rozwoju zaburzeń w jego funkcjonowaniu, a także stając się przyczyną pojawienia się bardzo uciążliwych objawów psychosomatycznych. Tym samym tylko podjęcie leczenia u lekarza specjalisty pozwala skutecznie pozbyć się choroby.