Potówki u dziecka. Jak wyglądają i czy trzeba je leczyć?

Potówki to powszechny problem, z którym borykają się rodzice niemowląt i małych dzieci. Najczęściej te zmiany skórne pojawiają się w pierwszym półroczu życia dziecka, jednak mogą również występować u starszych dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Przyczyną powstawania potówek jest przegrzewanie skóry na skutek wysokiej temperatury otoczenia oraz nieodpowiednio dobranej odzieży. Najczęściej potówki u dziecka pojawiają się latem, jednak mogą również występować zimą np. na skutek układania dziecka do snu w zbyt grubej piżamie.

Potówki nie są zagrożeniem dla zdrowia, ale mogą powodować duży dyskomfort. Jeżeli dojdzie do rozdrapania zmian skórnych, to może pojawić się stan zapalny, który objawia się pieczeniem, świądem oraz ropnymi wykwitami. W takim przypadku koniecznie trzeba zasięgnąć opinii pediatry, który przepisze odpowiednie środki w postaci maści. Z potówkami można także walczyć domowymi sposobami, ale trzeba pamiętać, że brak poprawy stanu skóry niemowlęcia lub małego dziecka zawsze wymaga konsultacji lekarskiej.

Z czym często mylone są potówki?

Potówki możemy pomylić z objawami innych schorzeń dermatologicznych np. z objawami egzemy oraz innymi rodzajami wykwitów. Różne krostki, które pojawiają się na skórze dziecka, są często objawem alergii lub nietolerancji pokarmowej oraz podrażnienia delikatnej skóry na skutek stosowania niewłaściwych kosmetyków i środków piorących.

Potówki u noworodka

Potówki u noworodka często niepokoją świeżo upieczonych rodziców, jednak zwykle nie trzeba się martwić na zapas. Wraz z upływem kolejnych tygodni życia dziecka zmiany te będą zanikały, jeżeli maluch nie będzie przegrzewany.

Niestety, nie zawsze możliwe jest uniknięcia nadmiernego pocenia się malucha np. podczas jazdy samochodem, gdy jego ciało przez dłuższy czas znajduje się w jednej pozycji. Z tego względu warto jeszcze przed narodzinami dziecka dowiedzieć się więcej na temat pielęgnacji skóry malucha i zapobiegania potówkom, dzięki czemu będziemy przygotowani na pojawienie się dość częstych problemów dermatologicznych, które dotyczą niedojrzałej skóry noworodków.

Potówki u niemowlaka

Potówki u niemowlaka także najczęściej wywołuje przegrzanie ciała. Jest to skutek nadmiernego pocenia oraz maceracji naskórka, do którego dochodzi, gdy maluchowi jest za gorąco. Nadal powielane są mity na temat konieczności np. ubierania niemowlętom czapki, gdy przebywają w domu, co często skutkuje nadmiernym poceniem się malucha.

Dziecko, które od pierwszych miesięcy życia jest przegrzewane, może częściej chorować oraz cierpieć na różne dolegliwości, które związane są z drażniącym działaniem potu. Skóra malucha jest szczególnie wrażliwa, dlatego trzeba odpowiednio o nią dbać, nie tylko stosując właściwie dobrane kosmetyki, ale także wybierając dla dziecka odzież z naturalnych materiałów, które nie drażnią skóry, zapewniając jej prawidłową wentylację. Należy zrezygnować z tkanin syntetycznych nie tylko podczas wyboru ubranek dla dziecka, ale także pościeli i kocyków.

Potówki najczęściej pojawiają się na twarzy niemowlaka, a także na owłosionej skórze głowy, na szyi, w obrębie klatki piersiowej, przedramion, pleców i pośladków. W przypadku potówek zlokalizowanych na pupie niemowlaka, ryzyko ich nadkażenia bakteryjnego jest duże. Skutkiem przegrzewania dziecka oraz nadkażenia bakteryjnego potówek w okolicy pachwin i pośladków może być także pieluszkowe zapalenie skóry. Pieluszkowemu zapaleniu skóry sprzyja również brak odpowiedniej higieny dziecka oraz używanie niewłaściwych kosmetyków np. jednoczesne stosowanie kremów natłuszczających i pudru dla niemowląt.

Potówki wywołują nieprzyjemne uczucie swędzenia, które objawia się niepokojem malucha. Zmiany skórne często występują w większych skupiskach w obrębie skóry najbardziej narażonej na intensywne pocenie np. na karku i klatce piersiowej, a także w pachwinach. Warto pamiętać, aby jak najczęściej wietrzyć skórę dziecka, układając malucha np. na kocyku lub macie bez ubranka.

Potówki u dzieci

Potówki u starszych dzieci pojawiają się rzadziej. Również związane są z przegrzewaniem dziecka oraz nadmiernym poceniem się skóry np. podczas aktywności na świeżym powietrzu i podczas snu. Pocenie się dziecka w nocy, kiedy w pomieszczeniu panuje wysoka temperatura, dziecko ma zbyt ciepłą piżamę lub śpi przykryte grubą kołdrą, jest całkowicie naturalne. Małe dzieci mają niedojrzały układ termoregulacji, co dodatkowo może nasilać problem potówek. Warto jednak wiedzieć, że nadmierne pocenie się nieprzegrzewanego malucha może wskazywać na różne schorzenia i powinno zostać skonsultowane z pediatrą.

W większości przypadków potówki ustępują samoistnie po wyeliminowaniu czynników, które najczęściej je wywołują. Proces zdrowienia skóry znacząco przyśpiesza dobór odpowiedniej odzieży i właściwa pielęgnacja skóry dziecka.

Potówki u osób dorosłych

Występowaniu potówek u dorosłych sprzyja noszenie odzieży ze sztucznych materiałów i stosowanie niewłaściwie dobranych kosmetyków. Co więcej, potówki mogą być jednym z objawów schorzeń, którym towarzyszy nadmierne pocenie – taki objaw wywołuje dość często diagnozowana nadczynność tarczycy.

Potówki mogą być także efektem intensywnych treningów w nieodpowiednio dobranej odzieży, która sprawia, że skóra nie jest właściwie wentylowana.

Jak wyglądają potówki? – objawy potówek

Potówki to niewielkie wykwity skórne, które mają postać wypełnionych treścią surowiczą pęcherzyków. Potówki występują w większych skupiskach. Krostki pojawiają się przede wszystkim w miejscach na skórze, które są najbardziej narażone na przegrzewanie np. na główce, karku, w obrębie klatki piersiowej i pleców, na przedramionach, a także na skórze osłoniętej pieluszką i samoistnie pękają.

U starszych dzieci i dorosłych potówki mogą pojawić się również np. pod pachami. W obrębie przegrzanej skóry pojawia się stan zapalny, który objawia się zaczerwienieniem. W miejscu powstawania swędzących wykwitów mogą pojawić się także potówki wypełnione ropą. Do nadkażenia potówek dochodzi na skutek drapania skóry lub jej podrażniania np. szorstką i obcisłą odzieżą oraz kontaktu z kałem i moczem.

Wyróżniamy trzy rodzaje potówek, które różnią się pod względem wyglądu oraz obrazu histopatologicznego.

Rodzaje potówek – potówki zwykłe

Potówki zwykłe to najczęściej występujący rodzaj potówek. W tym przypadku mamy do czynienia z powstawaniem zmian na skutek zamknięcia ujścia gruczołu potowego w rogowej warstwie naskórka. Potówki zwykłe mają jasny kolor i nie towarzyszy im nasilony stan zapalny.

Zmiany skórne najczęściej ustępują w ciągu kilku dni i nie wymagają stosowania leczenia. Wystarczy wyeliminować czynniki, które powodują nadmierne pocenie się skóry oraz odpowiednio zadbać o jej higienę i pielęgnację, rezygnując z kosmetyków, które mogą zatykać pory skóry np. tłustych kremów i oliwek. Kosmetyki stosowane u niemowląt, małych dzieci i osób dorosłych z wrażliwą skórą powinny być pozbawione m.in. parabenów, SLS-ów, a także substancji zapachowych. Idealnie w przypadku wrażliwej skóry niemowląt, dzieci i dorosłych sprawdzają się dermokosmetyki.

Rodzaje potówek – potówki czerwone

Potówki czerwone to drugi z rodzajów potówek. W tym przypadku mamy do czynienia z krostkami, którym towarzyszy stan zapalny. Objawia się on zaczerwienieniem skóry, które spowodowane jest zatkaniem ujścia gruczołu potowego w głębszych warstwach naskórka. W przypadku potówek czerwonych mamy do czynienia z nasilonym świądem oraz może pojawiać się uczucie pieczenia skóry.

Rodzaje potówek – potówki głębokie

Potówki głębokie powstają, gdy do zatkania ujścia gruczołu potowego dochodzi na granicy skórno-naskórkowej lub w głębszych warstwach skóry. W tym przypadku mamy do czynienia nie z małymi krostkami, które wypełnione są treścią surowiczą, ale ze zmianami w postaci mięsistych, bolesnych guzków, którym towarzyszy nasilony stan zapalny.

Leczenie potówek

Jak już zostało wspomniane, potówki zwykłe, którym nie towarzyszy stan zapalny oraz nadkażenie bakteryjne, nie wymagają specjalistycznego leczenia. Wystarczy unikanie przegrzewania dziecka, zakładanie mu przewiewnej odzieży z naturalnych włókien oraz zadbanie o prawidłową higienę i pielęgnację skóry. Aby przyśpieszyć proces gojenia, można przygotować kąpiel z dodatkiem nadmanganianu potasu. Można także przemywać krostki przegotowaną wodą z dodatkiem sody oczyszczonej w proporcji ½ łyżeczki sody oczyszczonej na ½ szklanki przegotowanej wody.

Domowe sposoby na potówki

Domowe sposoby na potówki uwzględniają również przemywanie skóry naparem z rumianku, szałwii, nagietka, tymianku lub mięty, jednak w przypadku noworodków i niemowląt stosowanie ziół nie jest wskazane ze względu na ryzyko wystąpienia alergii. Jeżeli chcemy wykorzystać moc ziół, to trzeba najpierw skonsultować się z pediatrą. Starym sposobem na potówki i inne zmiany skórne u niemowląt, które wymagają wysuszenia, jest kąpiel w wodzie z dodatkiem mąki ziemniaczanej, co ewidentnie dotyczy pielęgnacji skóry dziecka.

Aby szybko wyleczyć potówki, trzeba zrezygnować z tłustych kosmetyków oraz kosmetyków, które zawierają chemiczne dodatki, bo podrażniają one skórę, nasilając swędzenie i stan zapalny. W przypadku potówek czerwonych oraz rzadko diagnozowanych potówek głębokich może być konieczne zastosowanie miejscowo działających antybiotyków.