Czym grozi torbiel na jajniku?

Torbiele na jajniku (cysty na jajniku) pojawiają się u kobiet w różnym wieku. Wyróżnia się kilka czynników, które sprzyjają ich rozwojowi. Jednym z nich jest coraz powszechniejsza endometrioza, czyli tzw. wędrująca śluzówka macicy. Pojawieniu się torbieli w obrębie jajników sprzyja także zespół policystycznych jajników. Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza?

Budowa jajnika

Jajniki żeńskie umieszczone są w tkance miednicy. Ważą od 8 do 9 gramów i spełniają ważną rolę w cyklu menstruacyjnym i w układzie rozrodczym. Jajnik składa się z dwóch części: z części rdzennej i z kory jajnika. To właśnie w korze powstaje komórka jajowa, która zostaje uwolniona w momencie owulacji. Jeśli zostanie zapłodniona, wędruje do macicy, gdzie zagnieżdża się w jej ścianie. W takiej sytuacji dochodzi do ciąży. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, komórka jajowa obumiera, a po około 2 tygodniach pojawia się miesiączka.

Komórka jajowa żyje tylko przez około 24 godziny. W tym czasie powinna połączyć się z plemnikiem, jeśli zależy nam na ciąży. Plemniki mają dużo większą żywotność i mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety nawet przez około 6 dni!

Oprócz produkcji komórek jajowych, jajniki spełniają jeszcze jedną ważną funkcję. Produkują hormony regulujące gospodarkę hormonalną kobiety. Należą do nich głównie estrogeny, ale też progesteron, relaksyna czy androgeny.

Czym jest torbiel jajnika?

Torbiel jajnika (inaczej cysta) to zmiana, która powstaje na jajnikach w wyniku jakiejś patologii. Niekiedy zmiany mogą powstać nagle, a później samoistnie zniknąć – w takiej sytuacji sprzyjają im zaburzenia hormonalne. Zdarza się, że torbiele jajników powstają w wyniku niepękniętego lub nieprawidłowo pękniętego pęcherzyka Graafa – wtedy są to zmiany łagodzne. Zdarza się jednak, że torbiele jajników sugerują inny złożony problem taki jak endometrioza czy zespół policystycznych jajników, mogą również wskazywać na chorobę nowotworową.

Jak powstają torbiele na jajnikach?

Torbiele na jajnikach pojawiają się przede wszystkim u kobiet, u których występują spowodowane różnymi czynnikami zaburzenia cyklu menstruacyjnego. Wyróżniamy trzy podstawowe typy torbieli jajników, czyli:

• wypełnione płynem torbiele proste,
• wypełnione krwią torbiele złożone,
• torbiele skórzaste,
• torbiel ciałka żółtego.

W pierwszym przypadku mamy do czynienia z łagodnymi i często znikającymi samoczynnie zmianami. Mogą one stanowić pozostałość pęcherzyka Graffa. Drugi rodzaj torbieli występuje u kobiet, które chorują na endometriozę i może zwiększać ryzyko zachorowania na raka jajnika. Torbiele złożone cechuje bardzo skomplikowana budowa. W ich wnętrzu często powstają dodatkowe zmiany, których nie wolno bagatelizować. Częste badania pozwalają wykryć nowotworowe podłoże zmian i są kluczowe dla efektywności leczenia.

Torbiel ciałka żółtego najczęściej powstaje w wyniku patologii w obrębie cyklu menstruacyjnego. Ciałko żółte powinno zaniknąć po owulacji, gdy komórka jajowa nie połączy się z jajnikiem. Niekiedy jednak tak się nie dzieje, a ciałko żółte nie zanika. W takiej sytuacji dochodzi do powstania zmiany z płynem, którą jest torbiel ciałka żółtego. Zazwyczaj one nie wymagają leczenia, a zanikają samoistnie w czasie cyklu menstruacyjnego.

Rodzaje torbieli na jajnikach

Istnieje kilka rodzajów torbieli jajnika:

• torbiel prosta, inaczej torbiel pęcherzykowa czy czynnościowa
• torbiel ciałka żółtego
• torbiel krwotoczna
• torbiel czekoladowa występująca przy endometriozie
• torbiel dermoidalna

Co może wskazywać na wystąpienie torbieli jajnika?

Na pojawienie się torbieli jajnika mogą wskazywać nieregularne miesiączki, plamienia międzymiesiączkowe, nieokreślone bóle brzucha, zaburzenia miesiączkowania, problemy z zajściem w ciążę.

Objawy torbieli jajnika

Początkowo rozwijające się torbiele nie powodują żadnych zmian w samopoczuciu oraz uciążliwych objawów, dzięki czemu niezauważone rosną, ale do czasu. Wcześniej lub później zaczynamy zauważać, że coś niepokojącego dzieje się z naszym ciałem. Objawy torbieli jajnika często mogą dotyczyć cyklu menstruacyjnego, który staje się mniej regularny lub ulega zaburzeniom. Często pierwszym objawem, który świadczy o torbieli na jajniku, jest pojawienie się krwawień i plamień pomiędzy miesiączkami oraz innych problemów ze zdrowiem intymnym. O torbieli na jajniku mogą świadczyć:

• ból podczas stosunku,
• plamienie i krwawienie po stosunku,
• problemy z zajściem w ciążę,
• dyskomfort odczuwany w obrębie miednicy (ból, kłucie, napięcie).

O torbielach na jajnikach mogą także świadczyć inne objawy, które nie są związane bezpośrednio z układem rozrodczym. Torbiele powodują m.in.:

• przewlekłe problemy z oddawaniem moczu, które nie są związane z infekcją,
• ból kręgosłupa, który może promieniować do podbrzusza,
• przewlekłe zmęczenie,
• problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała,
• nagłe zwiększenie się obwodu brzucha, które nie jest związane ze wzdęciami,
• napięcie i ból brzucha, który przypomina bóle menstruacyjne,
• problemy ze strony układu pokarmowego np. wzdęcia i wymioty.

Powyższe objawy są wskazaniem do wizyty u lekarza, jednak często je bagatelizujemy. Związane jest to z brakiem świadomości zagrożenia, jakie mogą powodować torbiele na jajnikach. Jeżeli pojawiają się krwawienia z pochwy oraz plamienia pomiędzy miesiączkami, może to wskazywać na występowanie torbieli złożonych, którym towarzyszy endometrioza. Jedno i drugie schorzenie wymaga rozpoczęcia leczenia i odpowiedniej obserwacji lekarskiej.

Czym grozi bagatelizowanie torbieli na jajniku?

Wiele kobiet dowiaduje się o tym, że ma torbiele na jajnikach przy okazji rutynowych badań ginekologicznych, na które warto znaleźć czas raz do roku. Zaniedbania zdrowia intymnego oraz bagatelizowanie objawów, które świadczą o schorzeniach kobiecych, mogą doprowadzić do nagłego pogorszenia się stanu zdrowia. W przypadku torbieli zachodzi ryzyko ich nadmiernego wzrostu oraz pęknięcia, które powoduje krwotok wewnętrzny, a także odcięcia dopływu krwi do części jajnika, co skutkuje zmianami martwiczymi.

Podsumowując, o torbielach jajnika świadczą różne, często mylnie interpretowane objawy. Zmiany pojawiają się u kobiet w różnym wieku i mogą mieć odmienne podłoże, dlatego warto pamiętać o systematycznych wizytach u ginekologa i dbać o swoje zdrowie intymne. W szczególności konsultacji lekarskiej wymagają plamienia i krwawienia pomiędzy miesiączkami, przewlekły ból brzucha, uczucie dyskomfortu w obrębie macicy, kłujący ból w okolicy jajnika, a także nagłe zwiększenie obwodu brzucha, które może świadczyć o pojawieniu się niebezpiecznego guza na jajniku.

Pęknięcie torbieli na jajniku, skręcenie

W przypadku niezłośliwych guzów jajnika tym, co wzbudza niebezpieczeństwo, jest ryzyko ich pęknięcia. Może do tego dojść zarówno samoistnie, jak i na skutek urazu. W takiej sytuacji konieczne jest szybkie wykonanie operacji, ponieważ pęknięta cysta może doprowadzić do rozlania płynu znajdującego się wewnątrz torbieli i do zapalenia otrzewnej.

W takiej sytuacji najczęściej pojawia się nagły i ostry ból brzucha. Oprócz tego mogą wystąpić nudności, wymioty, a nawet gorączka. Należy bezzwłocznie udać się do szpitala.

Torbiele endometrialne

Interwencji wymaga szczególnie torbiel na jajniku, która powstaje w wyniku endometriozy. Torbiele czekoladowe wypełnione są brązową treścią i mogą pęknąć, dlatego zazwyczaj profilaktycznie się je usuwa. Niekiedy zdiagnozowanie w czasie badania USG torbieli endometrialnej może być jedynym objawem endometriozy.

Torbiel jajnika o podłożu endometrialnym może wywoływać silne bóle brzucha. Wiele kobiet skarżących się na bardzo bolesne miesiączki, odbierające im siły do wykonywania jakichkolwiek czynności, niestety cierpi na endometriozę. Dolegliwości bólowe mogą też nasilać się z biegiem czasu, dlatego zawsze należy wykonać dokładną diagnostykę, by dowiedzieć się, czy ich przyczyną nie jest endometrioza. Niestety, torbiele endometrialne to zmiany wymagające leczenia operacyjnego, ponieważ ryzyko ich pęknięcia i rozlania się do jamy otrzewnej jest bardzo duże. W tym wypadku samu leczenie hormonalne nie przyniesie określonego skutku. Wyłuszczenie torbieli jajnika może nastąpić metodą laparoskopową, mniej inwazyjną dla kobiet, zwłaszcza dla tych, które starają się o ciążę.

Torbiel jajnika a menopauza

Torbiele mogą wystąpić u kobiet w każdym wieku, także u tych, które znajdują się w okresie klimakterium. Leczenie torbieli może być uzależnione nie tylko od ich rodzaju oraz wielkości, ale też statusu menopauzalnego pacjentki. Zazwyczaj u kobiet po menopauzie stosuje się leczenie operacyjne, a nie laparoskopię.

Czego unikać przy torbieli jajnika?

Torbiel jajnika może wymagać wprowadzenia zmian w sposobie odżywiania. Należy unikać żywności wysoko przetworzonej, a także produktów bogatych w fitoestrogeny, które mogą wykazywać działanie stymulujące na układ hormonalny. Dobrze jest zatem ograniczyć soję i dania na jej bazie (np. tofu), a także wykluczyć mięso.

Warto włączyć do diety siemię lniane, bogate w lignany, pozytywnie oddziałujące na gospodarkę hormonalną i równowagę pomiędzy poziomem estrogenów i progesteronu. Dobrze jest również zwiększyć udział warzyw i owoców w diecie, a także zdrowych tłuszczów.

Torbiel na jajniku - jakie badania?

Torbiel jajnika wymaga diagnostyki, ale jest ona dość prosta. Konieczne jest wykonanie u ginekologa USG przezpochwowego, inaczej zwanego USG dróg rodnych. Takie badanie pozwala oszacować nie tylko stan dróg rodnych, ale także sprawdzić grubość endometrium oraz zmiany w cyklu menstruacyjnym.

Torbiel jajnika – leczenie

Leczenie torbieli na jajniku powinno zostać poprzedzone dokładną diagnostyką. Po wykonaniu USG dróg rodnych ginekolog jest w stanie ocenić nie tylko położenie zmiany, ale również jej rodzaj oraz wielkość. USG przezpochwowe pozwala podjąć decyzję dotyczącą dalszego leczenia.

W przypadku licznych zmian lekarz może zdecydować o włączeniu leczenia hormonalnego. W przypadku pojedynczych torbieli o ich drenażu. Torbiele endometrialne stwarzają ryzyko pęknięcia ich, dlatego konieczne jest ich chirurgiczne usunięcie.

Torbiel jajnika a rak

Torbiele najczęściej są zmianami łagodnymi. Mogą zniknąć samoistnie, mogą również wymagać leczenia hormonalnego lub operacyjnego, ale nie są zmianami nowotworowymi. Warto to podkreślić, by nie odczuwać niepotrzebnego stresu po wykryciu torbieli.

Czytaj też:
5 najczęstszych chorób sromu. Czy guzek w pochwie jest groźny?