Panie profesorze, jak obecnie najczęściej wygląda zbieg usunięcia zaćmy?
Standardowo polega na rozbiciu zmętniałej soczewki ultradźwiękami, odessaniu rozdrobnionej w ten sposób tkanki, a następnie zastąpieniu starej soczewki nową – sztuczną. Metodę tę nazywa się fakoemulsyfikacją. Jest bezpieczna, ale nie w każdym przypadku można ją zastosować.
Dlaczego?
Użycie ultradźwięków zwiększa temperaturę w komorze przedniej oka, co jest szkodliwe dla delikatnych komórek śródbłonka tej komory. Ulegają one zniszczeniu już przy podwyższeniu temperatury o 1–1,5°C. Dlatego zabieg fakoemulsyfikacji jest niewskazany dla osób z niepełnowartościowym śródbłonkiem, co zdarza się w różnych sytuacjach, na przykład u diabetyków.
Co w takich przypadkach?
Istnieje innowacyjne rozwiązanie w postaci zabiegu femto-fako. Do nacięcia rogówki i rozbicia zmętniałej soczewki używa się tu lasera femtosekundowego, który nie powoduje istotnych zmian temperatury wewnątrz oka, ponieważ generuje ultrakrótkie impulsy. Jednak na razie zabieg femto-fako dostępny jest tylko w kilku ośrodkach w Polsce, m.in. w Centrum Mikrochirurgii Oka Laser w Warszawie. Także bardzo korzystnym jest zastosowanie lasera femtosekundowego u pacjentów u których wszczepiamy nowoczesne soczewki z grupy „premium”.
A czy pojawiły się jakieś innowacje w obszarze wszczepianych soczewek?
Tak. Od jakiegoś czasu mamy na rynku soczewki o wydłużonej ogniskowej, inaczej – o wydłużonej głębi ostrości. Oferują prawie tak dobre widzenie na różne odległości jak soczewki wieloogniskowe, a jednocześnie znacznie lepszy komfort tego widzenia. W dużej mierze ograniczone są tu bowiem wady soczewek wieloogniskowych związane z ich skomplikowaną optyką, czyli generowanie olśnień, czy aureoli wokoło źródeł światła. Zwłaszcza dotyczy to najnowszych generacji soczewek o wydłużonej ogniskowej, które pojawiły się w roku 2021. Można powiedzieć, że to udany kompromis i najlepszy wybór w przypadku wielu pacjentów. Jednak wybór takiej soczewki możliwy jest głównie w prywatnych placówkach.
Nie istnieje możliwość refundacji?
Niestety nie. W operacjach finansowanych przez NFZ najczęściej wszczepia się soczewki jednoogniskowe, nie ma też możliwości dopłacenia do bardziej zaawansowanej soczewki. Dokonując wyboru pacjent musi pamiętać, że zaćmę operujemy raz w życiu. Jeżeli wybierze soczewkę jednoogniskową będzie skazany na dodatkową korekcje okularową.
Przejdźmy do drugiej po zaćmie przyczyny ślepoty w Polsce, czyli jaskry. Jakie tu mamy nowości?
Zdecydowanie trzeba tu wymienić zabieg z użyciem implantu Preserflo MicroShunt®, po raz pierwszy wykonany w Polsce w 2019 roku. To mikroinwazyjna procedura, bowiem taki implant wszczepia się od zewnątrz poprzez kanał śródtwardówkowy o średnicy zaledwie 0,5 mm. Eliminuje to ryzyko powikłań związanych z wykonywaniem czynności wewnątrz gałki ocznej, a i czas rekonwalescencji pacjenta jest znacząco skrócony. Implant taki ułatwia odpływ cieczy wodnistej, co obniża podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe będące podstawową przyczyną degeneracji nerwu wzrokowego w przebiegu jaskry. Obecnie badamy także efektywność kilku nowych procedur z grupy małoinwazyjnych operacji przeciwjaskrowych.
W ramach podsumowania naszej rozmowy chcę zapytać o „kombinowane” operacje współistniejących jaskry i zaćmy. Czy te nowatorskie zabiegi można łączyć?
Tak! W CMO Laser oferujemy na przykład równoczesne usunięcie jaskry i zaćmy w drodze połączenia procedur: doszczepienia implantu Preserflo MicroShunt oraz fakoemulsyfikacji z implantacją nowoczesnej soczewki sztucznej. To bardzo zaawansowana opcja leczenia, dodatkowo ograniczamy liczbę zabiegów potrzebnych do usunięcia obu tych przecież tak często współwystępujących chorób.
Prof. dr hab. n. med. Jacek Szaflik – kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, członek zarządu Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, dyrektor Samodzielnego Publicznego Klinicznego Szpitala Okulistycznego w Warszawie. Specjalizuje się w chirurgii przedniego odcinka oka (leczenie zaćmy i jaskry), leczeniu schorzeń rogówki i powierzchni oka oraz transplantologii w okulistyce. Autor licznych polskich wdrożeń innowacji okulistycznych.