Choroby oczu – najczęstsze schorzenia i przyczyny ich powstawania

Choroby oczu to dość duża grupa schorzeń wrodzonych i nabytych, których objawy kliniczne znacząco się różnią. Rozwijają się one pod wpływem działania rozmaitych czynników zewnętrznych oraz mogą być wywoływane przez choroby ogólnoustrojowe np. destrukcyjnie wpływającą na różne narządy i układy cukrzycę. Schorzenia oczu mogą doprowadzić do całkowitej utraty wzroku, zaburzeń widzenia oraz innych zaburzeń w funkcjonowaniu gałki ocznej, które znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie. Niektóre choroby oczu są uwarunkowane genetycznie.

Do chorób oczu zaliczamy również wady wzroku np. krótkowzroczność i dalekowzroczność. W tym przypadku możliwe jest przywrócenie prawidłowego widzenia za pomocą okularów korekcyjnych. Alternatywą dla okularów są coraz częściej wybierane soczewki kontaktowe, jednak nie sprawdzają się one w przypadku wszystkich wad wzroku. Narząd wzroku może ulec uszkodzeniu na skutek długotrwałego wpatrywania się w ekran komputera lub smartfona. Co więcej, szkodzimy naszym oczom, rezygnując z noszenia wysokiej jakości okularów przeciwsłonecznych, które chronią oczy przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.

Warto wiedzieć, że o oczy trzeba dbać od najmłodszych lat życia, zapewniając narządowi wzroku maluchów odpowiednie warunki do rozwoju oraz doskonalenia pełnionych funkcji. Małe dzieci nie powinny spędzać czasu, wpatrując się w smartfon, tablet, ekran komputera oraz telewizor, a także przebywać na słońcu bez odpowiedniej ochrony oczu, jednak musimy pamiętać, że nie każde okulary przeciwsłoneczne faktycznie chronią przed destrukcyjnym wpływem promieniowania UV na nasz wzrok. W wielu przypadkach stanowią one jedynie ozdobę, pozwalając nieco ograniczyć dyskomfort związany z przebywaniem na słońcu, jednak nie blokują promieniowania UV, które niszczy wzrok.

Co więcej, częste podrażnienia gałki ocznej, które związane są z wpatrywaniem się w ekrany oraz oddziaływaniem słońca, mogą doprowadzić do rozwoju zespołu suchego oka, który jest bardzo uciążliwą dolegliwością. Zespół suchego oka diagnozowany jest nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci i młodzieży. Dość powszechnym problemem są również podrażnione oczy na skutek alergii, która powoduje uporczywy świąd, przekrwienie gałki ocznej, pieczenie oczu i zwiększa ryzyko rozwoju m.in. zapalenia spojówek oraz ropni powieki.

Jakie są częste przyczyny chorób oczu?

Choroby oczu rozwijają się na skutek działania różnorodnych czynników. Najczęstsze z nich to m.in. zakażenia o podłożu bakteryjnym i wirusowym, urazy mechaniczne, nieprawidłowości w budowie anatomicznej poszczególnych struktur gałki ocznej, zaburzenia związane z chorobami ogólnoustrojowymi, a także zmiany o podłożu nowotworowym i zmiany związane ze starzeniem się organizmu, które powodują stopniowe pogarszanie się wzroku u seniorów. U niektórych osób występują predyspozycje genetyczne do chorób oczu; choroby oczu są również jednym z wielu objawów zespołu wad wrodzonych.

Co więcej, na zdrowie narządu wzroku może wpływać nasz tryb życia, wykonywana praca, a także uprawiane sporty. Zdarza się, że choroby narządu wzroku są spowodowane długotrwałym, nadmiernym wysiłkiem fizycznym oraz związanymi z nim urazami w obrębie gałki ocznej, nerwów odpowiedzialnych za funkcjonowanie oczu oraz struktur mózgowia. W negatywny sposób na zdrowie narządu wzroku wpływa również palenie papierosów i picie alkoholu. Problemy ze wzrokiem mogą także powodować niektóre leki.

Podział chorób oczu

Choroby oczu dzielone są pod względem struktur oka, których dotyczą. Wyróżniamy m.in. choroby powiek (np. naczyniaki powieki, ropień powieki, nowotwór powieki, niedomykalność szpary powiekowej), choroby narządu łzowego (np. zespół suchego oka, zapalenie gruczołu łzowego), choroby spojówek (np. zapalenie spojówek, nieżyt spojówek, jaglica). Największą grupę chorób oczu stanowią schorzenia gałki ocznej, w której obrębie wyróżniamy kilka struktur, czyli:

• rogówkę,
• twardówkę,
• jagodówkę,
• ciało szkliste,
• soczewkę,
• siatkówkę.

Choroby gałki ocznej to m.in. zapalenie rogówki, zapalenie twardówki, zapalenie tęczówki, czerniak naczyniówki, ropień ciała szklistego, zaćma, odwarstwienie siatkówki, zmiany w dnie oka, które pojawiają się u chorych na cukrzycę oraz nadciśnienie tętnicze, a także u seniorów. Inne choroby oczu dotyczą nerwu wzrokowego (np. zapalenie nerwu wzrokowego, jaskra).

Odrębną grupę chorób oczu stanowią wady wzroku np. krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm.

Objawy chorób oczu

Do częstych objawów chorób oczu zaliczamy przede wszystkim bóle głowy, ból oczu, zamglone widzenie, zawroty głowy, podwójne widzenie, ubytki w obrębie pola widzenia, zaczerwienienie oczu, pieczenie i świąd powiek oraz spojówek, nadmierne łzawienie oczu, światłowstręt (nadwrażliwość oczu na światło), pogorszenie widzenia po zmroku. Na problemy w obrębie gałki ocznej może również wskazywać uczucie ciała obcego pod powieką, ropna wydzielina, która gromadzi się w kącikach oczu oraz zlepia powieki, zgrubienia i guzki w obrębie powiek, a także zmiany barwnikowe.

Każda z chorób oczu cechuje się nieco innym obrazem klinicznym. Warto wiedzieć, że wskazaniem do wizyty u lekarza okulisty są nie tylko dolegliwości, które bezpośrednio dotyczą gałki ocznej, powiek i jakości widzenia, ale także nawracające dolegliwości bólowe oczu i głowy, którym mogą towarzyszyć np. mdłości i zawroty głowy. Choroby oczu mogą doprowadzić do całkowitej utraty wzroku lub spowodować znaczące problemy z widzeniem w obrębie oka bądź oczu.

Czytaj też:
Optyk, okulista, optometrysta a może ortoptysta? Do którego specjalisty udać się z problemem z oczami?

Najczęstsze choroby soczewki oka – zaćma

Zaćma (katarakta) to jedna z częściej diagnozowanych chorób oczu, które rozwijają się w obrębie soczewki oka. Wyróżniamy kilka postaci zaćmy. To m.in.:

• zaćma wrodzona,
• zaćma wtórna,
• zaćma starcza,
• zaćma cukrzycowa.

Zaćma powoduje zmętnienie soczewki oka, prowadząc do pojawienia się zaburzeń widzenia. Powikłaniem nieleczonej zaćmy może być całkowita utrata wzroku. Zaćma objawia się m.in. zmianą ostrości widzenia, nadwrażliwością na światło, szybkim męczeniem się wzroku oraz problemami z oceną odległości.

Charakterystycznym objawem zaćmy są widoczne zmiany wyglądu gałki ocznej. Na skutek postępującego zmętnienia soczewki tęczówka oka przybiera mlecznobiałą barwę. Osoby chorujące na zaćmę wymagają specjalistycznej opieki lekarza okulisty. Postępujących zmian w obrębie soczewki gałki ocznej nie da się wyleczyć za pomocą np. kropli do oczu. Najskuteczniejszą metodą leczenia, która przywraca komfort widzenia, jest zabieg chirurgiczny. Jednym z czynników ryzyka rozwoju zaćmy jest podeszły wiek. Do czynników ryzyka rozwoju zaćmy zaliczamy również urazy gałki ocznej oraz cukrzycę.

Najczęstsze choroby oczu – zwyrodnienie plamki żółtej

Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) to choroba diagnozowana przede wszystkim u osób w podeszłym wieku. Prowadzi ona do zmian w obrębie plamki żółtej, która znajduje się na dnie oka, odpowiadając za widzenie centralne. Na skutek zwyrodnienia plamki żółtej, które związane jest m.in. ze starzeniem się organizmu, pojawiają się poważne problemy z widzeniem, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Przyczyny AMD to przede wszystkim obumieranie komórek siatkówki na skutek działania np. wolnych rodników tlenowych oraz niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych m.in. promieniowania UV, a także zmiany w organizmie, które powodują choroby przewlekłe np. nadciśnienie tętnicze oraz cukrzyca. Zmiany związane z AMD szybciej postępują u nałogowych palaczy tytoniu.

Do grupy charakterystycznych objawów zwyrodnienia plamki żółtej zaliczamy pojawienie się w polu widzenia ciemnej plamy oraz pogorszenie się widzenia po zmroku. Chorzy mają także problemy z czytaniem oraz pisaniem, które związane są z pogorszeniem się jakości widzenia z niewielkiej odległości. Wyróżniamy dwie postaci AMD, czyli postać suchą i mokrą. Możliwe jest skuteczne leczenie zwyrodnienia plamki żółtej, które powoduje spowolnienie lub zahamowanie rozwoju schorzenia.

Częste choroby nerwu wzrokowego – jaskra

Jaskra jest chorobą oczu, która powoduje postępujące zmiany w obrębie nerwu wzrokowego. Ich skutkiem może być całkowita utrata wzroku. Jaskra przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo. Przyczyną jaskry jest przede wszystkim podwyższone ciśnienie śródgałkowe, które prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Do charakterystycznych objawów jaskry zaliczamy m.in. widzenie tunelowe oraz pojawianie się świetlistej aureoli wokół źródeł światła, na które spogląda osoba chora. W przebiegu jaskry jakość widzenia ulega stopniowemu pogorszeniu. W leczeniu jaskry stosowane są farmaceutyki oraz zabiegi laserowe i chirurgiczne. Metoda leczenia dobierana jest do rodzaju schorzenia.

Częste choroby rogówki – zapalenie rogówki

Zapalenie rogówki rozwija się na skutek różnego rodzaju infekcji, które wywołują m.in. bakterie oraz wirusy. W niektórych przypadkach zapalenia rogówki mamy do czynienia z chorobami zakaźnymi. Stan zapalny rogówki może powodować różne objawy. Zaliczamy do nich m.in. ból gałki ocznej, zaczerwienienie oczu, zmianę zabarwienia gałki ocznej, zmiany w postaci pęcherzyków, ból głowy, zawroty głowy, nudności, a także światłowstręt oraz obniżenie jakości widzenia. Zapalenie rogówki leczone jest za pomocą odpowiednio dobranych do podłoża stanu zapalnego farmaceutyków.

Częste choroby siatkówki – odwarstwienie siatkówki

Odwarstwienie siatkówki, czyli oddzielenie się siatkówki od struktury oka to bardzo poważne w skutkach schorzenie, które także może doprowadzić do utraty wzroku. Choroba może występować rodzinnie i czasami przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Do objawów odwarstwienia siatkówki zaliczamy m.in. zmniejszanie się pola widzenia i zaburzenia widzenia, które powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu.

Częste choroby oczu o podłożu bakteryjnym, wirusowym i alergicznym – zapalenie spojówek

Zapalenie spojówek to dość często diagnozowana choroba oczu. Przyczyny zapalenia spojówek to m.in. zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz stany zapalne, które wywołane są kontaktem z alergenami. Zapalenia spojówek często są jednym z objawów współtowarzyszących infekcjom sezonowym. Choroba może rozwinąć się także na skutek osłabienia odporności organizmu. Zapalenie spojówek objawia się m.in. zaczerwienieniem i pieczeniem oczu, obrzękiem spojówek oraz zwiększoną ilością wydzieliny. Leczenie uwzględnia stosowanie farmaceutyków.

Czytaj też:
Zadbaj o oczy – poświęć im godzinę dziennie