Jadem kiełbasianym możemy się zatruć, spożywając m.in. zanieczyszczone bakteriami Clostridium botulinum konserwy rybne i konserwy mięsne. Potencjalnym źródłem szkodliwych bakterii są również przygotowywane w warunkach domowych przetwory mięsne, rybne, warzywne i owocowe.
Laseczki jadu kiełbasianego produkują wyjątkowo silną neurotoksynę – jad kiełbasiany powstaje w warunkach beztlenowych i jest jedną z najsilniejszych trucizn. Zatrucie jadem kiełbasianym mogą także wywołać inne szczepy bakterii Clostridium – Clostridium butyricum i Clostridium baratii.
Warto wiedzieć, że toksyna botulinowa, choć jest silną trucizną, to znajduje zastosowanie m.in. w kosmetologii i medycynie – na bazie toksyny botulinowej powstały preparaty do redukcji zmarszczek, czyli popularny botoks. Co więcej, toksyna botulinowa stosowana jest u osób cierpiących z powodu nadmiernego pocenia i nadmiernego napięcia mięśni.
Jakimi drogami dochodzi do zatrucia jadem kiełbasianym?
Najczęstszą drogą zatrucia toksyną botulinową jest droga pokarmowa. Możliwe jest również zakażenie przyranne i zakażenie na skutek kolonizacji przez bakterie wytwarzające jad kiełbasiany jelit osoby dorosłej.
Do zatrucia jadem kiełbasianym może również doprowadzić spożywanie miodu, w którym znajdują się przetrwalniki jadu kiełbasianego – ta postać choroby dotyczy niemowląt poniżej 1. roku życia i nosi nazwę botulizmu niemowlęcego. Rzadko botulizm ma związek z zatruciem organizmu na skutek leczenia lub zabiegów kosmetycznych z zastosowaniem toksyny botulinowej.
Czy zatrucie jadem kiełbasianym zagraża życiu?
Zatrucie jadem kiełbasianym jest stanem zagrożenia zdrowia i życia. Jad kiełbasiany jest bardzo silną neurotoksyną, która uszkadza układ nerwowy poprzez zahamowanie przewodzenia w połączeniach nerwowo-mięśniowych. Objawy zatrucia jadem kiełbasianym to przede wszystkim objawy neurologiczne, dlatego leczenie zatrucia toksyną botulinową powinno odbywać się na oddziale intensywnej opieki medycznej.
Jak uniknąć zatrucia jadem kiełbasianym?
Jednym ze sposobów zapobiegania zatruciu jest unikanie spożywania nieświeżych konserw oraz innych przetworów mięsnych, a także przestrzeganie zasad higieny przygotowywania i przechowywania przetworów warzywnych i owocowych.
Źródłem zatrucia może być również surowe mięso, które zbyt długo przechowujemy w lodówce i wyroby wędliniarskie. Bakterie produkujące jad kiełbasiany giną w wysokiej temperaturze. Warto pamiętać, że żywność wykazującą objawy zepsucia należy wyrzucić. Wykrycie toksyny botulinowej w żywności powoduje wycofanie ze sprzedaży całej partii produktów.
Zatrucie jadem kiełbasianym – przebieg choroby
Pierwsze objawy zatrucia jadem kiełbasianym mogą pojawić się nawet po kilkunastu dniach od momentu dostania się bakterii do organizmu człowieka. Okres wylęgania choroby zależy od dawki toksyny i ma związek z ilością skażonej żywności, która została spożyta.
Najczęściej diagnozowany jest botulizm pokarmowy, czyli zatrucie jadem kiełbasianym, do którego prowadzi spożycie nieświeżej żywności. Głównym źródłem zatrucia w przypadku botulizmu pokarmowego jest spożycie produktów zawierających jad kiełbasiany, do których zaliczamy zepsute konserwy mięsne i rybne, surowe mięso, nieświeże wędliny, przetwory warzywne i owocowe.
Objawy zatrucia jadem kiełbasianym
Jak przebiega zatrucie jadem kiełbasianym? Okres wylęgania, czyli czas, po którym pojawiają się objawy zatrucia jadem kiełbasianym, zależy od dawki toksyny i wynosi od kilku godzin do 14 dni. Najczęściej pierwsze objawy botulizmu pojawiają się przed upływem 48 godzin od momentu spożycia żywności, w której występuje jad kiełbasiany. Spożycie laseczki jadu kiełbasianego jest bardzo niebezpieczne i może doprowadzić do śmierci.
Do pierwszych objawów zatrucia jadem kiełbasianym zaliczamy:
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego np. kurczowe bóle brzucha, nudności, wymioty,
- bóle głowy,
- zawroty głowy,
- zmęczenie,
- uczucie suchości w jamie ustnej.
Po niedługim czasie toksyna botulinowa zaczyna zaburzać pracę układu nerwowego, powodując objawy typowe dla zatrucia jadem kiełbasianym m.in. podwójne widzenie i inne zaburzenia widzenia, opadanie powiek, rozszerzenie źrenic, światłowstręt – objawy te związane są z porażeniem przez jad kiełbasiany mięśni gałki ocznej.
Następnie pojawiają się objawy związane z porażeniem mięśnie gładkich narządów wewnętrznych i mięśni szkieletowych, do których zaliczamy m.in. zaburzenia połykania, zaburzenia mowy, zaburzenia perystaltyki jelit oraz w funkcjonowaniu innych narządów wewnętrznych.
Na skutek porażenia mięśni oddechowych pojawiają się objawy niewydolności oddechowej. Toksyna botulinowa prowadzi również do porażenia nerwów czaszkowych, wywołuje zaburzenia świadomości i wiotkie porażenie mięśni oraz może doprowadzić do niewydolności krążeniowo-oddechowej.
W przypadku zakażenia niemowląt typowe objawy to brak apetytu, apatia, zaparcia i osłabienie siły mięśniowej – atakujące mięśnie toksyczne związki powodują wiotkość dziecka. Objawy stopniowo postępują, a porażenie obejmuje kolejne partie mięśni.
Leczenie botulizmu, czyli zatrucia jadem kiełbasianym
Leczenie botulizmu polega na jak najszybszym podaniu antytoksyny. U pacjentów wykonywane są również zabiegi, które mają na celu usunięcie źródła toksyny botulinowej z organizmu m.in. płukanie żołądka.
Czytaj też:
Odczuwasz ból niedługo po zjedzeniu posiłku? Możesz mieć problemy z trzustkąCzytaj też:
Metaliczny posmak w ustach może być oznaką chorej wątroby. Nie ignorujcie tego objawu
Źródła:
- M. Śliwińska-Mossoń, K. Małolelepsza, „Diagnostyka i leczenie zatruć toksyną botulinową”, Family Medicine & Primary Care Review 2011, 13, 1: 68–73
- M. Kizerwetter-Świda, M. Binek, „Zatrucie jadem kiełbasianym. Problem wciąż aktualny”