Dawka witaminy D dla dziecka – dla noworodka, niemowlęcia, starszego dziecka i dla młodzieży

W organizmie dziecka mogą powstawać niedobory różnych witamin i minerałów. Jednym z najczęściej diagnozowanych niedoborów, jest niedobór witaminy D, która nazywana jest również witaminą słońca. Witamina D jest naturalnie syntetyzowana w organizmie człowieka pod wpływem promieniowania UVB. Niedobór witaminy D w organizmie dzieci i niemowląt ma związek m.in. z niskim nasłonecznieniem w miesiącach jesienno-zimowych oraz koniecznością ochrony skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego.

Co warto wiedzieć na temat witaminy D?

Od wielu lat trwa kampania społeczna, która ma na celu informowanie o konieczności suplementacji witaminy D u dzieci i osób dorosłych. Ma to związek ze zwiększającym się odsetkiem osób w różnym wieku, u których pojawiają się objawy związane z brakiem odpowiedniej podaży witaminy D. Zaliczamy do nich m.in. osłabienie odporności organizmu, osłabienie układu mięśniowego, zaburzenia ze strony układu nerwowego, a także zaburzenia nastroju. Co więcej, niedobór witaminy D w organizmie dziecka uniemożliwia utrzymanie prawidłowej równowagi wapniowo-fosforanowej, co skutkuje zaburzeniami w rozwoju kości, które ujawniają się na wczesnym etapie życia pod postacią krzywicy oraz zwiększają ryzyko rozwoju osteoporozy i innych chorób kości w przyszłości.

Niedobory witaminy D zwiększają także ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych oraz przyczyniają się do rozwoju chorób cywilizacyjnych. Niekorzystnie oddziałują również na układ immunologiczny, który walczy z infekcją, osłabiając naturalną ochronę, jaką zapewniają mechanizmy obronne.

W organizmie niemowląt i dzieci zachodzą intensywne podziały komórkowe oraz dynamiczne zmiany, które związane są z kolejnymi etapami rozwoju. Jedynie przez pierwsze dni życia dziecka zużywane są zapasy witaminy D, które maluch zgromadził w życiu płodowym, dlatego prawidłowy rozwój dziecka uzależniony jest od odpowiednio dobranej suplementacji witaminy D.

Niegdyś zalecano stosowanie witaminy D u dzieci i dorosłych jedynie jesienią, zimą i wczesną wiosną, jednak obecne wytyczne uwzględniają jej suplementację przez cały rok. Odpowiednią dawkę witaminy D powinny od pierwszych dni życia otrzymywać niemowlęta karmione piersią i niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym, a także maluchy, które karmione są w sposób mieszany.

Co niezwykle ważne – zarówno niedobór witaminy D, jak i nadmiar witaminy D, szkodzą zdrowiu i w negatywny sposób wpływają na rozwój dziecka. Z tego względu należy przestrzegać dawkowania witaminy D oraz unikać podawania dziecku jej większych dawek np. w celu „poprawy” skuteczności działania suplementu.

Dlaczego witamina D jest istotna dla zdrowia i rozwoju dzieci?

Prawidłowy rozwój dzieci oraz utrzymanie dobrego stanu zdrowia nie są możliwe w przypadku występowania niedoborów witamin i minerałów. Witamina D jest jedną z witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, co wpływa na możliwość jej przyswajania z pożywienia. W przypadku niemowląt i małych dzieci bardzo trudne jest odpowiednie wzbogacenie diety naturalnymi źródłami witaminy D, bo występuje ona m.in. w produktach mlecznych, oleju z wątroby ryb, a także żółtkach jaj i grzybach, a produkty te nie mogą znaleźć się w diecie dziecka, które nie jest jeszcze gotowe na ich spożywanie. Co więcej, nawet w przypadku starszych dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych produkty bogate w witaminę D pokrywają jedynie około 10-20% dziennego zapotrzebowania organizmu na witaminę D. Aby dostarczyć do organizmu jej właściwą dawkę jedynie z pokarmów, musielibyśmy każdego dnia zjeść około 50 żółtek.

Na skutek niskiej podaży witaminy D i braku syntezy skórnej, u dzieci występują różne zaburzenia rozwojowe oraz pojawiają się objawy, które świadczą o niedoborach witaminy słońca. Zaliczamy do nich m.in.:

• problem z zarastaniem ciemiączka,
• powolny wzrost,
• nadmierną potliwość,
• odkształcenia kości czaszki,
• odkształcenia żeber,
• bóle kostne,
• zaparcia.

Na każdym etapie życia dziecka niedobory witaminy D w niekorzystny sposób wpływają na zdrowie i rozwój malucha, prowadząc do powstawania zmian w układzie kostnym, układzie immunologicznym, narządach wewnętrznych, a także zwiększając ryzyko rozwoju poważnych schorzeń.

Wielokierunkowe działanie witaminy D

Witamina D pełni w ludzkim organizmie liczne funkcje. Wpływa nie tylko na utrzymanie prawidłowej gospodarki mineralnej organizmu, ale również odpowiada za metabolizm węglowodanów, działa immunomodulująco, antykancerogennie, chroni układ nerwowy przed zmianami degeneracyjnymi i wpływa na pracę serca oraz układu krwionośnego. Niemniej ważna jest witamina D dla zdrowia skóry, jelit oraz ogólnego samopoczucia, bo jej brak w organizmie powoduje m.in. choroby zapalne jelit, a także skutkuje nawracającymi stanami zapalnymi skóry i stanami depresyjnymi.

Podstawowe zasady suplementacji witaminy D

Niezależnie od tego, czy niedobór witaminy D występuje u niemowlęcia, małego dziecka, czy nastolatka, jest równie szkodliwy, dlatego powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na odpowiedni dobór suplementów diety z witaminą D, a także ich prawidłowe dawkowanie, które zmienia się na poszczególnych etapach życia dziecka.

Ważne: dawkowanie witaminy D musi zostać skonsultowane z pediatrą, bo choć w przypadku większości dzieci jest ono dość podobne, to w niektórych przypadkach, może być konieczne zwiększenie dawki w celu leczenia witaminą D powstałych niedoborów oraz ich skutków zdrowotnych. Suplementację witaminą D należy zawsze dostosować do wieku dziecka, masy ciała, a także ogólnego stanu zdrowia.

Niedobór i nadmiar witaminy D u dzieci – skutki

Jak już zostało wspomniane, witamina D wpływa na zdrowie i rozwój dziecka w wielokierunkowy, czyli plejotropowy sposób. Nie tylko jej niedobór, ale także nadmiar w organizmie, prowadzi do powstawania poważnych zaburzeń w jego funkcjonowaniu, a także rozwoju różnych schorzeń.

Niedobór witaminy D a funkcjonowanie układu odpornościowego

Brak odpowiedniej podaży witaminy D z różnych źródeł, skutkuje zaburzeniami w funkcjonowaniu układu immunologicznego, które przyczyniają się do częstego występowania infekcji. W przypadku niemowląt i małych dzieci, nawet z pozoru niegroźne przeziębienie, może znacząco osłabić organizm oraz doprowadzić do wystąpienia powikłań. Niedobory witaminy D powodują, że odpowiedź immunologiczna organizmu jest nieprawidłowa, co zwiększa ryzyko zachorowania na schorzenia z autoagresji. Co więcej, witamina słońca jest niezbędna w celu rozwoju układu immunologicznego i jego prawidłowego funkcjonowania na każdym etapie życia, przyczyniając się do ochrony przed infekcjami oraz chorobami cywilizacyjnymi.

Wpływ niedoboru witaminy D na układ mięśniowy

Choć nie zawsze mamy tego świadomość, to witamina D jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu mięśniowego. Jej brak w organizmie skutkuje osłabieniem mięśni oraz dolegliwościami bólowymi, które nie tylko utrudniają aktywność fizyczną, ale także zaburzają prawidłowy rozwój motoryczny maluchów.

Schorzenia układu nerwowego a niedobór witaminy D

Witamina D chroni komórki układu nerwowego przed uszkodzeniami. Badania dowiodły nie tylko wpływu witaminy D na samopoczucie i kondycję psychiczną, ale również negatywnego oddziaływania jej niedoborów na zdrowie mózgu. Niedobór witaminy D w dzieciństwie może prowadzić do rozwoju chorób degeneracyjnych mózgu w wieku podeszłym, a także zwiększać ryzyko rozwoju różnych schorzeń układu nerwowego np. stwardnienia rozsianego.

Badania dowiodły, że deficyt witaminy D w organizmie dziecka może także doprowadzić do pojawienia się na późniejszym etapie życia objawów choroby Alzheimera i choroby Parkinsona oraz występowania zaburzeń poznawczych.

Choroby kości i zębów związane z niedoborem witaminy D

U dzieci narażonych na niedobór witaminy D występuje nie tylko krzywica, ale również częściej pojawiają się wady postawy, choroby zębów i choroby przyzębia.

Niedostateczna podaż witaminy D objawia się m.in. spłaszczeniem główki niemowlęcia, rozchodzeniem się szwów czaszkowych, wolnym zarastaniem ciemiączka, guzami w obrębie czaszki i żeber, jak również powolnym wzrostem kości. Każdy z tych skutków ubocznych deficytu witaminy D w organizmie wpływa na tempo rozwoju oraz zdrowie dzieci, przyczyniając się również do pogorszenia stanu zdrowia w dorosłym wieku. Skutkiem niedoboru witaminy D we wczesnym dzieciństwie i okresie młodzieńczym, jest także osteoporoza, która bywa diagnozowana nawet u osób przed 40. rokiem życia.

Niedobory witaminy D a gospodarka węglowodanowa organizmu

Witamina D metabolizowana jest w organizmie do związku o nazwie kalcydiol, który zwiększa m.in. syntezę insuliny, stanowiąc ważny czynnik zabezpieczający przed rozwojem jednej z najczęstszych chorób cywilizacyjnych, jaką jest cukrzyca.

Badania dowiodły, że właściwa podaż witaminy D może znacząco wpłynąć na organizm zarówno osób genetycznie obciążonych rozwojem cukrzycy, jak i osób, u których występuje nadwaga lub otyłość związana m.in. ze stosowaniem bogatej w węglowodany proste diety. Witamina D działa zarówno w bezpośredni, jak i pośredni sposób na gospodarkę węglowodanową, co pozwala na jej zastosowanie jako czynnika zabezpieczającego przed rozwojem częstych chorób o podłożu metabolicznym.

Witamina D a ochrona przed nieprawidłowym podziałem komórek

Antykancerogenne działanie witaminy D zostało potwierdzone licznymi badaniami. Dowiedziono związku pomiędzy niedoborem witaminy słońca i rozwojem częstych nowotworów m.in. nowotworu piersi, raka prostaty, nowotworu trzustki i chłoniaków. W przypadku niektórych chorób nowotworowych stosowana jest terapia z wykorzystaniem dużych dawek witaminy D, które redukują namnażanie się komórek raka, a także przyczyniają się do prawidłowego różnicowania przez układ immunologiczny uszkodzonych i prawidłowych komórek organizmu.

Niedobór witaminy D a zdrowie serca

Choroby serca są diagnozowane u coraz młodszych osób. Witamina D przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania mięśnia sercowego i naczyń krwionośnych, zmniejszając m.in. ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego.

Jak widać z niedoborem witaminy D wiążą się liczne zagrożenia dla zdrowia dzieci oraz osób dorosłych. Możemy im skutecznie zapobiegać, dzięki systematycznemu przyjmowaniu preparatów zawierających jej odpowiednią dawkę, bo przedawkowanie witaminy D także wiąże się z poważnym zagrożeniem.

Przedawkowanie witaminy D nie zdarza się często, jednak dość łatwo może do niego dojść w przypadku niemowląt oraz małych dzieci, które otrzymują np. kilka różnych suplementów, w których składzie znajduje się witamina D. Nie jest możliwe przedawkowanie witaminy D z pożywienia oraz syntezy skórnej.

Do objawów nadmiaru witaminy D w organizmie, zaliczamy m.in.:

• nadmierne pragnienie,
• zaparcia,
• ból brzucha,
• apatię,
• ogólne złe samopoczucie.

Rozpoczęcie suplementacji witaminy D musi zostać skonsultowane z lekarzem, który w razie wątpliwości dotyczących doboru właściwej dawki, zleci wykonanie badań określających poziom witaminy D w surowicy krwi.

Jaką dawkę witaminy D powinny przyjmować noworodki urodzone przedwcześnie?

Dawkowanie witaminy D w przypadku noworodków urodzonych przedwcześnie, przed 32. tygodniem ciąży, dobierane jest na kilogram masy ciała. O doborze dawki decyduje neonatolog po wykonaniu badań poziomu kalcydiolu w surowicy krwi wcześniaka. Zarówno na etapie hospitalizacji, jak i późniejszej opieki ambulatoryjnej nad przedwcześnie urodzonym dzieckiem, niezbędne jest stałe monitorowanie poziomu witaminy D w surowicy krwi dziecka oraz dostosowywanie jej dawek do zmieniających się potrzeb malucha.

Jeżeli poród nastąpi pomiędzy 33. i 36. tygodniem ciąży, zwykle witamina D stosowana jest w dawce 400 IU na dobę, jednak może się zdarzyć, że niska waga urodzeniowa wcześniaka wymusi podawanie większych dawek witaminy słońca.

Witamina D – dawkowanie u noworodków donoszonych i niemowląt

U noworodków donoszonych początkowe dawkowanie witaminy D uwzględnia 400 IU na dobę. Po ukończeniu 6. miesiąca życia dawka może zostać zwiększona do 600 IU, jednak nie zawsze jest to konieczne. Zwiększone dawki witaminy D w przypadku donoszonych noworodków stosowane są m.in. u dzieci otyłych lub znacząco przewyższających wzrostem i wagą swoich rówieśników, co może mieć związek np. ze specyficznymi uwarunkowaniami genetycznymi.

Dawka witaminy D u dzieci do 10 r. ż.

Po ukończeniu przez dziecko 1. roku życia następuje kolejna zmiana dawkowania witaminy D. W przypadku dzieci zdrowych, u których nie występują zaburzenia rozwojowe oraz choroby przewlekłe, stosowana jest witamina D w dawce 600-1000 IU na dobę.

Jaką dawkę witaminy D powinna przyjmować młodzież?

Młodzieży powinno się podawać witaminę D w dawce 800-2000 IU na dobę. Dobór odpowiedniej dawki suplementu z witaminą D uzależniony jest od wielu czynników m.in. ogólnego stanu zdrowia, masy ciała i prowadzonego trybu życia. Niższą dawkę witaminy D może przyjmować m.in. młodzież spędzająca dużo czasu na świeżym powietrzu przez cały rok.

Górna dopuszczalna, dobowa dawka witaminy D u dzieci

Górna dopuszczalna, domowa dawka witaminy D, która może być bezpiecznie stosowana u dzieci, jest uzależniona m.in. od wieku. W przypadku wcześniaków i noworodków, których masa ciała jest bardzo niska, do toksycznego wpływu witaminy D na organizm może dojść przy jej podawaniu w dawce 1000 UI na dobę. W tym przypadku zagrożenie dotyczy zwłaszcza dzieci urodzonych przed 32. tygodniem ciąży. Z tego względu pozostają one pod stałą kontrolą neonatologa i mają często oznaczany poziom kalcydiolu we krwi. Maksymalną dawkę dobową witaminy D dla niemowląt, małych dzieci, a także młodzieży, określa górna granica zalecanego dawkowania. Długotrwałe przyjmowanie zbyt dużych dawek witaminy D jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia, co sprawia, że dawkowanie powinno zostać precyzyjnie dopasowane do danej grupy wiekowej, a także indywidualnych potrzeb dziecka. O tym, jaka dawka witaminy D będzie odpowiednia dla dziecka, powinien zdecydować lekarz.

Czytaj też:
Witamina D2 a witamina D3. Czym się różnią?