Minutowy klip, który miał być przedstawiony podczas 91 gali rozdania prestiżowych nagród filmowych przedstawia kobietę, która w nocy wybudza się. Okazuje się, że to świeżo upieczona mama, która wstaje i udaje się do łazienki. W reklamie obolała kobieta zmienia podpaskę przyklejoną do siateczkowych majtek i spryskuje krocze wodą oraz preparatem dezynfekującym. Ta scena bardzo wprost przedstawia codzienność w połogu. Jednak stacja ABC odpowiedzialna za transmisję Oskarów zdecydowała się jej nie pokazać. Takie podejście do tematu uwypukliło, jak bardzo potrzebna jest odpowiednia edukacja w zakresie tzw. „czwartego trymestru”. Wiele mówi się o ciąży i o porodzie, jednak połóg to w dalszym ciągu temat marginalizowany.
Czym jest połóg?
Połóg to okres zaczynający się w momencie narodzin dziecka i trwający zazwyczaj ok. 6 tygodni. – To czas powrotu organizmu kobiety do normalnego funkcjonowania, a jednocześnie adaptowania się do nowych funkcji. Przede wszystkim związany jest z oczyszczeniem i obkurczeniem, czyli zwinięciem się macicy. Następuje też wtedy gojenie się macicy po porodzie i odklejeniu łożyska. Niestety wiąże się on z wieloma nieprzyjemnymi dolegliwościami. To trudny czas zarówno pod względem fizjologicznym, jak i emocjonalnym. Kobieta jest obolała, często poraniona, wydobywają się z niej rożne wydzieliny, do tego jej hormony szaleją, a ona musi zając się nowonarodzonym dzieckiem i nie ma możliwości na pełny odpoczynek. Nie dziwi więc, że wiele kobiet połóg znosi gorzej niż samą ciążę, ale to nie zawsze jest regułą. Są również kobiety, które po porodzie wracają szybko do formy – tłumaczy dr n. med. Tomasz Basta specjalista ginekologii, założyciel krakowskiej Intima Clinic.
Czas połogu może ulec zmianie, również w zależności od tego czy kobieta rodziła siłami natury, czy przez cesarskie cięcie. Macica podczas operacji zwykle jest oczyszczana, dlatego w tym przypadku ten okres może trwać nieco krócej. Jeśli jednak takie czyszczenie nie zostało wykonane, czas dochodzenia położnicy do siebie może się wydłużyć, ponieważ ujście jest słabiej rozwarte niż po naturalnym porodzie.
Nieprzyjemne dolegliwości
Podczas połogu świeżo upieczona mama odczuwa skurcze i ból w dole brzucha. Najczęściej świadczą one o prawidłowym zjawisku – zwijaniu się macicy, jednak jest to dość nieprzyjemny objaw. Pojawiają się także tzw. odchody połogowe, czyli resztki tkanek ciążowych, których pozbywa się narząd rodny. Przed pierwsze 3-7 dni wydzielina jest krwista, zdarzają się także skrzepy. Następnie staje się ona różowawa, później brązowa, by po kilkunastu dniach zmienić swoją formę na śluzową. Zazwyczaj odchody połogowe zanikają w ok. 5-6 tygodniu po porodzie.
Zmiany zachodzą również w obrębie piersi, w których rozpoczyna się proces laktacji. W pierwszych dobach stają się one obrzmiałe i obolałe. Należy jak najczęściej karmić dziecko, aby uniknąć ich zapalenia i rozkręcić produkcję mleka.
W połogu układ krwionośny musi nagle wrócić do aktywności sprzed ciąży, która jest inna.
W zależności od rodzaju porodu, kobieta może dodatkowo cierpieć z powodu pęknięcia lub nacięcia krocza, albo bolesności rany po cesarskim cięciu. To czas kiedy należy o nie szczególnie zadbać, aby prawidłowo się zagoiły i nie wystąpiły komplikacje. Czasem, pojawiają się także trudności w oddawaniu stolca oraz moczu.
W przypadku ciężkich porodów, czyli takich, gdzie wystąpiły powikłania, dziecko było wypychane lub gdy poród był zbyt szybki lub się przedłużył, krocze nie jest w pełni chronione. – W takich warunkach może dojść do zerwania powięzi więzadeł cewkowo-łonowych, podtrzymujących cewkę moczową, i zerwania lub naciągnięcia więzadeł odpowiedzialnych za podwieszenie macicy, co powoduje obniżanie szyjki macicy. Kobiety odczuwają wtedy coś na kształt wypadania narządu rodnego. Może też pojawić się objaw tzw. obniżenia przedniej ściany pochwy. Wtedy pacjentka odczuwa jakby śluzówka pochwy chciała się z niej wydostać. Te dolegliwości należą do poporodowych zaburzeń statyki narządu rodnego – opisuje specjalista Intima Clinic.
Naturalne jest również to, że większy brzuch nie znika od razu po porodzie. Wraz z macicą, sama skóra i mięśnie muszą mieć czas na to, aby obkurczyć się, co trwa wiele tygodni. Kobieta wówczas może mieć dużo zastrzeżeń do swojego wyglądu.
Należy także pamiętać, że poza zmianami fizycznymi, kobiety w okresie połogu często odczuwają zmiany nastrojów. Wysiłek, niewyspanie, stres, zmęczenie, ciągłe napięcie i ból obciążają psychikę świeżo upieczonej mamy. Jeśli taki stan przeciąga się, warto udać się do specjalisty.
Podstawowe zalecenia
W trudnym okresie połogu trzeba bardzo uważać na to, aby zachować właściwą higienę. Przede wszystkim często należy zmieniać bawełniane, jałowe podpaski. Dr n. med. Tomasz Basta zaleca podmywanie zewnętrznych części ciała za pomocą szarego mydła. Na początku najlepiej robić to kilka razy dziennie, po każdej wizycie w toalecie.
Rany po pęknięciu i nacięciu krocza lub po cesarskim cięciu należy regularnie odkażać oraz nakładać na nie preparaty zalecone po porodzie, które będą ułatwiały gojenie. Trzeba także uważać na sposób siedzenia, by niepotrzebnie nie podrażniać uszkodzeń. Zalecane jest również wietrzenie krocza w pierwszych dobach po porodzie. Należy pamiętać że w czasie karmienia, kiedy macica mocniej się obkurcza dochodzi do zwiększenia ilości odchodów z macicy, dlatego wcześniej i po karmieniu warto wymienić wkładkę. Na ranę po cesarskim cięciu warto przyklejać specjalny sylikonowy plaster, który będzie zapobiegać jej przerostowi i wspomoże proces regeneracji skóry.
Warto również wyposażyć się w specjale hipoalergiczne płyny do higieny intymnej i żele na bazie kwasu hialuronowego oraz globulki dopochwowe, które wspomogą powrót śluzówki pochwy do jej normalnego, prawidłowego stanu.
Przez pierwsze tygodnie po porodzie kobieta musi zrezygnować z kąpieli w wannie, na rzecz pryszniców. Trzeba również wstrzymać się od aktywności seksualnej. Wszystkie te czynności mogą bowiem doprowadzić do zakażenia macicy.
Nie należy także stosować pasów poporodowych, ani podnosić ciężkich przedmiotów. Intensywne ćwiczenia fizyczne również lepiej odłożyć na czas po zakończeniu połogu. Natomiast, aby zadbać o siebie na pewno warto prawidłowo się odżywiać, pić dużo wody, wysypiać i ćwiczyć mięśnie dna miednicy delikatnie je napinając. W miarę możliwości kobieta może spacerować, nie forsując zanadto organizmu od pierwszych dni po porodzie. Dobrą praktyką jest regularne nawilżanie i natłuszczanie skóry brzucha i piersi również w czasie połogu w celu ograniczenia powstawania rozstępów.
Specjalistyczne zabiegi
Powrót do formy sprzed ciąży zajmuje nawet kilka czy kilkanaście miesięcy. Niektóre problemy można zwalczać jeszcze podczas połogu. – Powstałe rozstępy skóry, dopóki są świeże (w kolorze bladoczerwonym) można w miarę łatwo zlikwidować. Używane do tego metody zazwyczaj stosowane są po zakończeniu okresu karmienia. Tymczasem nie każdy o tym wie, że zabieg laseroterapii lub HIFU (czyli skoncentrowane ultradźwięki o wysokiej częstotliwości) są bezpieczne i można je stosować już świeżo po połogu. Często łączy się ją także z ostrzykiwaniem fibryną bogatopłytkową, pozyskiwaną z krwi pacjentki, która wspomaga i potęguje termiczne działanie poprzedniej metody, przez zmobilizowanie komórek skóry do lepszej pracy. Szybkie zadziałanie na rozstępy znacząco zwiększa szanse skuteczności takiej terapii – wyjaśnia ekspert Intima Clinic.
Podczas połogu może pojawić się także nietrzymanie moczu oraz obniżenie narządu rodnego. Takie schorzenia należy przede wszystkim obserwować. – Te dwie dolegliwości często po prostu cofają się po połogu. Jednak gdy to nie nastąpi warto skonsultować się z lekarzem. Istnieje wiele metod współczesnej ginekologii estetycznej, które skutecznie radzą sobie z poporodowymi problemami. Wysiłkowe nietrzymanie moczu pierwszego i drugiego stopnia efektywnie leczymy za pomocą nieinwazyjnych metod, do których również należy HIFU waginalne – przekonuje dr n. med. Tomasz Basta.
Poza tym wszystkie zabiegi chirurgiczne powinny odbywać się dopiero po okresie laktacji, gdy pojawią się normalne, regularne miesiączki. Wtedy poziom estrogenów wraca do normy, co może powodować np. cofnięcie obniżenia narządu rodnego. Warto także poczekać z zabiegami typu perineoplastyka czyli plastyka krocza. Do wykonania tego zabiegu wszelkie rany krocza powinny zdążyć się wygoić.
Niepokojące objawy
Eksperci zalecają, żeby pacjentki przychodziły na wizytę kontrolną do ginekologa dopiero po połogu, czyli 6 tygodni po porodzie, jeśli nie dzieje się nic niepokojącego. Można wtedy wykonać USG by sprawdzić stan macicy oraz badania wziernikowe, aby skontrolować obkurczanie kanału szyjki macicy. Czasem warto także pobrać wymaz. Po 2 miesiącach od narodzin dziecka można też wykonać cytologię.
Warto jednak wiedzieć, że ogólna odpowiedzialność za stan kobiety podczas połogu spoczywa na szpitalu, w którym rodziła. Dlatego, gdy młoda mama zauważy niepokojące symptomy czy objawy zakażenia powinna od razu udać się właśnie tam bądź skonsultować je z lekarzem prowadzącym.
Wizyta u specjalisty w trakcie połogu powinna odbyć się, gdy krwawienie jest cały czas bardzo intensywne lub pojawia się krwotok po kilku dniach lub tygodniach po porodzie.
Niepokojące jest również to, gdy niedługo po porodzie odchody nagle ustępują. Może to świadczyć o ich blokadzie, dlatego należy sprawdzić, czy nie zalegają one w jamie macicy.
Kobieta powinna skonsultować się z lekarzem, gdy wydzielina z jej dróg rodnych ma nieprzyjemny zapach i przyjmuje zielonkawy lub żółtawy kolor, a tym bardziej jeśli dodatkowo występuje u niej gorączka i osłabienie. To stan informujący o możliwym zakażeniu.
Warto także zwrócić uwagę na piersi. Jeżeli są zaczerwienione, twarde i bolesne, a dodatkowo występuje gorączka, należy zgłosić się do lekarza – ginekologa. To również może być stan zapalny i konieczne może okazać się podanie antybiotyku. Jeśli dojdzie do powstania ropnia piersi wynikającego z nieleczonego zastoju, konieczny może okazać się zabieg.
Połóg to niewątpliwie trudny czas dla kobiety po porodzie. Jednak posiadając odpowiednią wiedzę i wsparcie, może świadomie przejść przez ten etap i cieszyć się w pełni wyczekanym macierzyństwem, zamiast martwić, czy to co się dzieje z jej organizmem jest normalne. Dlatego każda ciężarna powinna być na niego odpowiednio przygotowana.
Czytaj też:
Dlaczego otyłość powoduje wysokie ciśnienie krwi?