Krztusiec jest wywoływany przez bakterię o nazwie Bordetella pertussis. Przenosi się ona z człowieka na człowieka poprzez kaszel, kichanie lub dzielenie tej samej przestrzeni oddechowej co osoba zarażona. Bakterie krztuśca uwalniają toksyny, które mogą uszkadzać maleńkie rzęski na komórkach wyścielających górne drogi oddechowe (w tym nos, gardło i górną część tchawicy), powodując obrzęk dróg oddechowych.
„100-dniowy kaszel”
Choroba zwykle rozpoczyna się łagodnymi, podobnymi do przeziębienia objawami i niską gorączką, po której następuje kaszel, który stopniowo się pogarsza. Zaczynają pojawiać się gwałtowne i szybkie napady kaszlu – mogą być one wystarczająco gwałtowne, aby wywołać wymioty. Usta osoby chorej często stają się niebieskie, kiedy próbuje gwałtownie wdychać wystarczającą ilość tlenu. Kaszel może trwać nawet 10 tygodni lub dłużej – nasilając się w nocy. Z tego powodu choroba bywa nazywana „100-dniowym kaszlem”.
Szczególnie niebezpieczny dla niemowląt
Szacuje się, że każdego roku na całym świecie odnotowuje się 24,1 miliona przypadków krztuśca. Choroba jest najbardziej niebezpieczna dla niemowląt, które często w ogóle nie kaszlą, ale tymczasowo przestają oddychać, a nawet mają drgawki czy uszkodzenie mózgu. Mniej więcej połowa niemowląt poniżej pierwszego roku życia, które uległy zakażeniu wymaga opieki szpitalnej.
„Wprowadzenie rutynowych szczepień spowodowało 150-krotny spadek liczby przypadków, jednak krztusiec pozostaje główną przyczyną zgonów niemowląt na całym świecie” – ostrzega Globalny Sojusz na Rzecz Szczepień GAVI.
Zapewnienie każdemu dziecku dostępu do szczepionek – a następnie odpowiednich dawek przypominających – może kategorycznie zmniejszyć liczbę zgonów wywołanych krztuścem.
Szczepienie przeciw krztuścowi
W 2019 roku około 85% niemowląt na całym świecie otrzymało zalecane 3 dawki szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi. W wielu krajach zasięg ten osiągnięto przy użyciu pięciowalentnej szczepionki typu pięć w jednym, która chroni również przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B i Haemophilus influenzae typu B (Hib). Pomimo ogólnego wysokiego odsetka szczepień, krztusiec pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów na całym świecie, którym można zapobiegać poprzez szczepienia. Większość z nich dotyczy małych dzieci, które są albo nieszczepione, albo nie w pełni zaszczepione.
Aby zmniejszyć ryzyko zakażeń, niektóre kraje zalecają kobietom w ciąży zastrzyk przypominający. Jest rekomendowany również osobom, które mają bliski kontakt z niemowlętami, takim jak ich ojcowie, dziadkowie czy opiekunowie. Jednak choroba nadal zabija około 160 000 dzieci każdego roku – większość z nich w wieku poniżej jednego roku, zanim zostaną w pełni zaszczepione.
Czytaj też:
Na tę chorobę nie mamy odporności. Zaczyna się od niepozornego kaszlu