Wchodzenie w jakąkolwiek rozmowę o szczepieniach jest trudne, a dyskusje na temat szczepionki chroniącej przed COVID-19 nie są inne. Istnieje nawet zwiększone poczucie niepokoju wokół tej konkretnej szczepionki, biorąc pod uwagę, że będzie ona nie tylko zupełnie nowa, ale także niezwykle istotna dla globalnej populacji.
Szczepionka w kontekście COVID-19
Biochemik i neurobiolog dr Esther Odekunle nie boi się poruszania tych tematów. Odpowiedziała na najbardziej palące pytania dotyczące szczepionki COVID-19, zaczynając od podstaw: czym w ogóle jest szczepionka. – Szczepionka to substancja, która stymuluje układ odpornościowy organizmu do walki z patogenem, a tym samym chroni przed nim, a patogen jest tym, co powoduje chorobę – wyjaśnia dr Odekunle.
– Naturalne zakażenie patogenem, takim jak wirus SARS-CoV-2, wywołuje w organizmie odpowiedź immunologiczną, która zwalcza ten patogen - mówi dr Odenkunle. – Szczepionki oszukują ten proces, zapewniając organizmowi ochronę przed patogenem bez konieczności wcześniejszego cierpienia z powodu potencjalnych skutków działania patogenu (czyli faktycznego zachorowania).
Czytaj też:
Jedna trzecia Polaków nie chce się zaszczepić przeciwko COVID-19
90-procentowa skuteczność szczepionki na COVID-19. Jak to rozumieć?
W zależności od skuteczności szczepionki, może ona zapewnić pełną odporność, co oznaczałoby, że nie zostaniesz zarażony w przypadku kontaktu z patogenem, lub jeśli pełna odporność nie jest możliwa, szczepionka może zmniejszyć ciężkość lub czas trwania infekcji. W tym konkretnym przypadku celem szczepionki COVID-19 jest więc zapobieżenie zachorowaniu lub co najmniej bardzo ciężkiemu zachorowaniu na koronawirusa w przypadku zetknięcia się z nim. – Nie mieliśmy jako społeczeństwo do czynienia wcześniej z tym wirusem, więc naturalna odporność nie wykształciła się – mówi Odenkunle.
Szczepionki – rodzaje
Najpopularniejsze szczepionki to te zawierające patogeny. Mogą zawierać całe organizmy bakterii lub wirusów lub pasożytów, które nie mogą spowodować zachorowania, ponieważ były inaktywowane przez chemiczne promieniowanie, temperaturę lub zostały osłabione. Te typy szczepionek zwykle wywołują silną odpowiedź odpornościową. Większość szczepionek leczniczych zalicza się do tej kategorii, jednak mogą być trudniejsze w produkcji lub samym dostarczeniu ich do użytku.
Kolejnym rodzajem są szczepionki podjednostkowe. Na nie składają się fragmenty patogenu, które układ odpornościowy jest w stanie rozpoznać i walczyć z nimi, gdyż są złożone tylko z wyodrębnionych komponentów patogenu. Ten rodzaj szczepionek może zminimalizować efekty uboczne – jednak ze względu na skład szczepionki organizm produkuje relatywnie słabą odpowiedź immunologiczną w porównaniu do działania wobec szczepionek złożonych z pełnego patogenu. W takich przypadkach do szczepionki dodawane są inne komponenty, np. białka, by dodatkowo pobudzić do pracy układ odpornościowy.
Następny rodzaj szczepionek to szczepionki bakteryjne. Niektóre choroby nie są powodowane stricte przez bakterie, a przez toksyny, jakie bakteria produkuje. Z tej przyczyny organizm walczy z toksyną, a nie z samą bakterią.
Ostatni rodzaj to szczepionki oparte o kwasy nukleinowe. Kwasy te mogą przenosić informację genetyczną np. nasze DNA i są niezbędne do produkcji białek we wszystkich żywych organizmach. Kodują białka określonych patogenów, a po wprowadzeniu ich do organizmu nasze DNA odczytuje kod i wytwarza dane białko. Po jego wytworzeniu jest w stanie rozpoznać, że to niepożądany element i próbuje walczyć z nim. Jest to nowy rodzaj szczepionek i chociaż sprawdzają się w przypadku zwierząt, wciąż nie są stosowane u ludzi. W przeciwieństwie do pozostałych szczepionek, ten rodzaj jest znacznie łatwiejszy w produkcji.
Czytaj też:
5 tys. za zachorowanie dziecka na COVID-19Czytaj też:
Naukowcy stworzyli szczepionkę na COVID-19. Jest skuteczna w 90 procentach