Dane Krajowego Rejestru Nowotworów pokazują, że aktualnie rak jelita grubego odpowiada w Polsce za 12,5 tys. zgonów rocznie. To druga najczęstsza przyczyna zgonów nowotworowych u mężczyzn (ok. 7 tys.) i trzecia u kobiet (ok. 5,5 tys.). Niepokoi również dynamika wzrostu zachorowań rok do roku, która w przypadku tego nowotwory wynosi ok. 4-5 proc.
Kolonoskopia to podstawa w profilaktyce raka jelita grubego
„Kiedy pojawiają się dolegliwości, związane z rozwojem nowotworu raka jelita grubego, na ratunek może być już za późno. Chorobę mamy szansę wcześnie wykryć i wyleczyć, wykonując regularnie kolonoskopię” – mówi dr Michał Sutkowski, prezes Warszawskich Lekarzy Rodzinnych.
Ekspert wskazuje, że kolonoskopię powinno się wykonać po raz pierwszy ok. 50 roku życia lub wcześniej, po ukończeniu 40. roku życia, jeśli w rodzinie wystąpiły nowotwory jelita grubego lub polipowatość. Badanie należy powtarzać co kilka lat. Pozwala ono nie tylko na wczesne wykrycie zmian nowotworowych, ale daje lekarzowi możliwość pobrania wycinków do badań oraz wykonania drobnych zabiegów, dzięki którym pacjenci mogą w przyszłości uniknąć poważniejszej operacji. Współczesne kolonoskopy – w porównaniu z modelami używanymi 10–15 lat temu – mają mniejszą średnicę, są bardziej elastyczne, co zapewnia pacjentowi większy komfort podczas badania.
Pierwsze objawy raka jelita grubego. To powinno zaniepokoić!
Rak jelita grubego długo nie daje żadnych objawów. Za jeden z wcześniejszych, niepokojących symptomów można uznać zmianę rytmu wypróżnień.
„Do dalszej profilaktyki powinny skłonić występujące na zmianę zaparcia i biegunki z dużą ilością gazów. Pacjenci zgłaszają, że muszą częściej korzystać z toalety, mimo że nie zmienili diety ani trybu życia” – mówi dr Michał Sutkowski.
Kolejny objaw, mogący świadczyć o ryzyku raka jelita grubego, to zmiana wyglądu stolca. To on skłania zwykle pacjentów do szukania pomocy u lekarza.
„Jeśli zauważymy śluz w stolcu, krew, ale także zmianę wyglądu stolca: staje się cienki, ołówkowaty, to sygnał, że może w jelicie rozwijać się nowotwór” – wskazuje ekspert.
Sygnałem, że w jelitach dzieje się coś niepokojącego, są też bóle brzucha i nudności. Pacjenci chorzy na nowotwór skarżą się na wzdęcia, skurcze jelit, uczucie niepełnego wypróżnienia.
Do późniejszych objawów raka jelita grubego możemy zaliczyć natomiast: nieuzasadnioną utratę wagi oraz anemię (niedokrwistość).
„Osłabienie, szybkie męczenie się, stan podgorączkowy, senność, mogą wskazywać na niedokrwistość. Niedobór żelaza w tym przypadku może być wynikiem krwawienia z guza w jelicie” – wskazuje ekspert.
Chcesz unikną raka jelita grubego? Zmień styl życia
Styl życia odgrywa dużą rolę w profilaktyce raka jelita grubego. Jak wskazują badania, do głównych czynników sprzyjających powstawaniu tego nowotworu należą:
- nadwaga lub otyłość,
- siedzący tryb życia lub brak aktywności fizycznej,
- nieodpowiednia dieta,
- palenie papierosów,
- picie alkoholu.
„Tłusta dieta, oparta na czerwonym mięsie z małą ilością warzyw zwiększa ryzyko wystąpienia raka jelita grubego” – przestrzega dr Michał Sutkowski. Ekspert zachęca nie tylko do zmian dietetycznych, ale również do codziennych spacerów i umiarkowanych ćwiczeń fizycznych, bo jak wiadomo, lepiej zapobiegać chorobom, niż je leczyć.
Czy rak jelita grubego jest dziedziczny?
Eksperci wskazują, że ponad 80 proc. przypadków zachorowań na nowotwór jelita grubego nie ma związku z predyspozycjami genetycznymi. Geny odpowiadają za ok. 15-20 proc. przypadków choroby.
Przez predyspozycje genetyczne rozumie się:
- występowanie raka jelita grubego u członków najbliższej rodziny, czyli w pierwszej linii pokrewieństwa – zwiększa ono ryzyko zachorowania aż dwukrotnie,
- zespoły genetyczne, które mogą prowadzić do nowotworzenia (np. zespół Lyncha (HNPCC) – tzw. dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością; rodzinna polipowatość gruczolakowata jelita grubego – FAP).
Czytaj też:
Raka można uniknąć. Poznaj 12 sposobów opracowanych przez specjalistówCzytaj też:
Profilaktyka po 50 roku życia. Jakie badania warto zrobić po pięćdziesiątce?