Sprawdź, jakie badania profilaktyczne warto wykonać po 50 roku życia.
Morfologia krwi wykryje nieprawidłowości w pracy trzustki i nerek
Najczęściej wykonywane badanie profilaktyczne to morfologia krwi obwodowej. Polega ona na pobraniu niewielkiej próbki krwi, która następnie jest analizowana pod kątem składu. Sprawdza się między innymi ilość krwinek białych (leukocytów) i czerwonych (erytrocytów) oraz płytek krwi (trombocytów). Bardzo ważna jest również ocena poziomu cholesterolu całkowitego, glukozy, kreatyniny i kwasu moczowego we krwi. Dostarcza ona informacji na temat pracy wątroby trzustki i nerek. Podwyższenie wspomnianych parametrów może świadczyć o zaburzonej funkcji tych narządów.
Jak przygotować się do morfologii krwi? Należy powstrzymać się od jedzenia (na co najmniej 12 godzin) przed pobraniem krwi. Nie wolno też pić alkoholu ani stosować innych używek. Przyjmowanie leków powinno być natomiast skonsultowane z lekarzem.
Próby wątrobowe ważne w diagnostyce chorób wątroby
Z krwi można wykonać również tak zwane próby wątrobowe, czyli testy czynnościowe wątroby. To nic innego jak badanie enzymów wytwarzanych przez ten narząd. Podczas ogólnych badań profilaktycznych oznacza się poziom aminotransferazy alaninowej (AIAT), gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP) i aminotransferazy asparaginowej (AspAT). Bardzo często poddaje się również ocenie stężenie bilirubiny całkowitej we krwi.
Próby wątrobowe wykorzystuje się w diagnostyce stłuszczenia wątroby, jej uszkodzenia lub wirusowego zapalenia wątroby (typu B i C). Do badania należy się przygotować tak, jak do morfologii krwi.
Badanie ogólne moczu ważne w diagnostyce pracy nerek
Badanie ogólne moczu pozwala wykryć zaburzenia i stany zapalne występujące w obrębie układu moczowego, a przede wszystkim nerek. Materiał potrzebny do przeprowadzenia analiz pobiera sam pacjent podczas porannego oddawania moczu (zaraz po przebudzeniu). Największą wartość diagnostyczną ma mocz z tak zwanego środkowego strumienia (należy więc chwilę odczekać przed oddaniem próbki do pojemnika).
Badanie kału na obecność krwi
Badanie kału na obecność krwi w kale służy ocenie pracy układu trawiennego, a także stanu mikroflory jelitowej. Należy jednak pamiętać, że negatywny wynik analiz wyklucza krwawienie z przewodu pokarmowego, ale nie oznacza braku niepokojących zmian w obrębie żołądka czy jelit.
Morfologia, próby wątrobowe, a także badanie moczu i kału pozwalają wykryć pewne nieprawidłowości zachodzące w organizmie i stanowią podstawę do przeprowadzenia szerzej zakrojonej diagnostyki. Należy bowiem pamiętać, że wyniki analiz nie dają odpowiedzi na pytanie, co stanowi przyczynę ewentualnych zmian.
Kolonoskopia a rak jelita grubego
Osoby po 50 roku życia powinny wykonać również profilaktyczną kolonoskopię. To podstawowe procedura realizowana w ramach diagnostyki raka jelita grubego. Podczas badania lekarz może nie tylko wykryć niepokojące zmiany, ale również pobrać wycinek tkanek i oddać je do badania histopatologicznego.
Do kolonoskopii trzeba się przygotować poprzez stosowanie odpowiedniej diety i przyjmowanie dużej ilości płynów. Szczegółowe zalecenia każdorazowo przedstawia lekarz.
Czytaj też:
Kolonoskopia budzi strach przed bólem. Sprawdź, czy należy ci się znieczulenie
Badanie PSA w kierunku raka prostaty
PSA to glikoproteina wytwarzana przez komórki nabłonka gruczołu krokowego (stercza, prostaty). Jej podwyższony poziom we krwi może świadczyć o procesach chorobowych zachodzących we wspomnianej okolicy. Warto zwrócić uwagę na fakt, że to badanie odgrywa bardzo istotną rolę w diagnostyce nowotworów prostaty na etapie, gdy nie dają one jeszcze żadnych wyraźnych objawów.
Cytologia a rak szyjki macicy
Cytologia to najważniejsze badanie wykonywane w ramach diagnostyki raka szyjki macicy. Lekarz pobiera próbkę komórek, a następnie odsyła je do laboratoryjnej analizy pod kątem obecności patologicznych zmian. Badania nie można przeprowadzać podczas miesiączki. Należy odczekać kilka dni.
Mammografia w profilaktyce raka piersi
Ryzyko wystąpienia raka piersi znacznie wzrasta po 50 roku życia. Mammografia pozwala wykryć niepokojące zmiany na wczesnym etapie rozwoju. To badanie obrazowe, które nie wymaga specjalnego przygotowania ze strony pacjentki. Wykorzystuje się w nim niewielkie dawki promieniowania rentgenowskiego.
Jak często wykonywać badania profilaktyczne?
Badania profilaktyczne powinny być wykonywane regularnie. Ich częstotliwość zależy przede wszystkim od sytuacji zdrowotnej danej osoby, a także określonych czynników ryzyka (takich jak tryb życia czy obciążenie genetyczne chorobami). Przyjmuje się, że morfologia krwi, badanie moczu i kału, a także próby wątrobowe powinny być wykonywane przynajmniej raz w roku. Te same zalecenia występują w przypadku badania PSA. Natomiast cytologię i mammografię trzeba wykonywać co 3-5 lat.
Czy badania profilaktyczne są darmowe?
Narodowy Fundusz Zdrowia organizuje programy profilaktyczne. Pozwalają one na skorzystanie z bezpłatnych badań profilaktycznych między innymi osobom, które ukończyły 50 rok życia. Co ważne, nie wymagają one skierowania od lekarza pierwszego kontaktu. Wystarczy, że pacjent spełniający dane kryteria wiekowe wypełni ankietę dostępną na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP) i zgłosi się do placówki realizującej program. Ich lista z podziałem na województwa znajduje się na stronie internetowej NFZ.
Badania profilaktyczne a wolne od pracy
Nie należy utożsamiać badań profilaktycznych z okresowymi. Pracownikowi, który wykonuje badania profilaktyczne, nie przysługuje dzień wolny w pracy.
Czytaj też:
Stres oksydacyjny – co to jest? Poznaj przyczyny, objawy i zasady profilaktykiCzytaj też:
Pomaga obniżyć cholesterol i dba o wątrobę. Poznaj właściwości lecznicze karczocha