Ból nadgarstka – przyczyny, objawy towarzyszące, diagnostyka i leczenie

Bóle nadgarstka mogą utrudniać normalne funkcjonowanie – bolący nadgarstek uniemożliwia wykonywanie wielu czynności, stając się przyczyną ograniczeń. Osobom cierpiącym z powodu bólu nadgarstka często dokuczają także inne dolegliwości bólowe np. ból w obrębie kciuka oraz ból łokcia. Przyczyną bólu nadgarstka są nie tylko urazy nadgarstka, do których dochodzi np. podczas pracy fizycznej oraz aktywności fizycznej, ale także zmiany zwyrodnieniowe i stan zapalny. Ból nadgarstka wymaga konsultacji ze specjalistą – jego bagatelizowanie może doprowadzić do powikłań.

Nadgarstek – budowa i funkcje

Stawy nadgarstka i drobne stawy dłoni narażone są na liczne przeciążenia oraz mikrourazy, co sprawia, że ból w obrębie nadgarstka, łokcia oraz barku uprzykrza życie osobom w różnym wieku. Nadgarstek składa się z 8 kości i drobnych stawów, których uszkodzenia często powodują dolegliwości bólowe.

W budowie nadgarstka wyróżniamy kości ułożone po 4 w dwóch szeregach – bliższym i dalszym. Szereg bliższy połączony jest z ze strukturami kości przedramienia, a szereg dalszy połączony jest ze strukturami kości śródręcza. W szeregu bliższym (od strony kości promieniowej) znajdują się:

• kość łódeczkowata,
• kość księżycowata,
• kość trójgraniasta,
• kość grochowata.

W szeregu dalszym (od strony kości promieniowej) znajdują się:

• kość czworoboczna większa,
• kość czworoboczna mniejsza,
• kość główkowata,
• kość haczykowata.

Za ruchomość nadgarstka oraz całej ręki i kciuka odpowiadają stawy nadgarstkowo-śródręczne, które znajdują się między dalszymi powierzchniami stawowymi drugiego szeregu nadgarstka oraz powierzchniami bliższymi stawowymi kości śródręcza. Wzmocnienie dla stawów nadgarstkowo-śródręcznych stanowią więzadła torebek stawowych, czyli:

• więzadło nadgarstkowo-śródręczne dłoniowe i grzbietowe,
• więzadło nadgarstkowo-śródręczne międzykostne,
• więzadło śródręczne dłoniowe, grzbietowe i międzykostne.

Stawy nadgarstka to stawy płaskie, które mają minimalny zakres ruchomości. Dysfunkcje w obrębie stawów nadgarstkowo-śródręcznych wywołują ból, ograniczają zakres ruchów nadgarstka, a także mogą powodować inne dolegliwości, które odczuwane są m.in. w okolicy łokcia.

Budowa nadgarstka jest bardzo skomplikowana. Pełni on wiele ważnych funkcji, umożliwiając wykonywanie precyzyjnych ruchów, a także przenoszenie obciążenia na proksymalne części kończyny górnej podczas dźwigania ciężkich przedmiotów.

Dzięki nadgarstkowi możliwe jest zgięcie dłoniowe i grzbietowe, a także rotacja, zginanie i prostowanie palców. Choroby i urazy nadgarstka upośledzają małą motorykę, powodując m.in. niemożność zaciśnięcia dłoni na podnoszonych przedmiotach, a także blokadę nadgarstka.

Co szkodzi nadgarstkom?

Jak już zostało wspomniane, nadgarstki narażone są na przeciążenia i urazy, które ograniczają sprawność oraz powodują uciążliwe dolegliwości bólowe. Nadgarstkom szkodzą przede wszystkim monotonne, powtarzalne ruchy, które wykonujemy np. podczas pracy przy komputerze lub taśmie produkcyjnej. Do mikrouszkodzeń w obrębie nadgarstków dochodzi również podczas pracy fizycznej, która wymaga podnoszenia ciężkich przedmiotów, a także uprawiania sportu oraz rekreacji. Czynniki ryzyka wystąpienia bólu w obrębie nadgarstka to m.in.:

• długotrwałe utrzymywanie nadgarstków w jednej pozycji,
• wykonywanie powtarzalnych ruchów,
• uprawianie sportów i hobby, które angażują do pracy nadgarstki (np. tenis stołowy, golf, majsterkowanie),
• uprawianie sportów, które sprzyjają upadkom.

Upadek może spowodować złamanie nadgarstka lub skręcenie nadgarstka. Na poważne urazy nadgarstka w szczególności narażone są osoby uprawiające sporty wyczynowe i osoby starsze, których kości i stawy są mniej odporne na uszkodzenia. Poważne urazy nadgarstka powodują silny ból, ograniczenie ruchomości oraz obrzęk w okolicy nadgarstka.

Nadgarstki mogą zostać również zaatakowane przez choroby. Ryzyko wystąpienia bólu w obrębie nadgarstka zwiększa średni i podeszły wiek. Częściej ból nadgarstka dokucza seniorom – wywołują go m.in. zmiany pourazowe, zmiany zapalne oraz choroba zwyrodnieniowa stawów.

Jak boli nadgarstek?

Ból nadgarstka może mieć różny charakter i nasilenie. Rodzaj bólu związany jest z jego przyczyną. Inne dolegliwości odczuwają osoby, u których ból nadgarstka związany jest z urazem, chorobą zwyrodnieniową stawów, stanem zapalnym (np. reumatoidalne zapalenie stawów), zespołem cieśni nadgarstka oraz innymi chorobami o ostrym i przewlekłym przebiegu. Czasami ból nadgarstka pojawia się bez wyraźnej przyczyny i może być związany np. z nadchodzącymi zmianami pogody.

Co ciekawe – ból stawów na zmianę pogody nie dotyczy jedynie seniorów i w wielu przypadkach nie ma związku z chorobami przewlekłymi (np. reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów). Ból stawów, który odczuwany jest na zmianę pogody, często ma związek ze zmianami ciśnienia atmosferycznego, silnym wiatrem oraz zwiększoną wilgotnością powietrza – warunki atmosferyczne wpływają na funkcjonowanie organizmu, sprzyjając m.in. niedotlenieniu.

Nadgarstek może boleć cały czas lub jedynie podczas wykonywania ruchów. Często ból nadgarstka to ból rwący, przeszywający lub pulsujący.

Oprócz bólu w nadgarstku mogą występować także inne dolegliwości. To m.in.:

• zaburzenia czucia,
• poranna sztywność stawów,
• ograniczenie ruchomości nadgarstka,
• osłabienie chwytu,
• niestabilność stawu nadgarstkowego,
• obrzęk,
• zaczerwienienie skóry,
• nadmierne ocieplenie skóry,
• mrowienie i drętwienie palców,
• objawy ogólne (np. podwyższona temperatura ciała).

Różne schorzenia i urazy nadgarstka mogą powodować ból ręki, który związany jest z promieniowaniem dolegliwości bólowych do palców oraz łokcia. Jeżeli pojawia się ból nadgarstka lub ból ręki, to trzeba skonsultować się z lekarzem, bo brak odpowiedniego leczenia może doprowadzić do zaostrzenia się objawów choroby.

Jakie są najczęstsze przyczyny bólu nadgarstka?

Najczęstsze przyczyny bólu w okolicy nadgarstka to m.in.:

• uraz nadgarstka (np. skręcenie nadgarstka, złamanie nadgarstka);
• przeciążenie mięśni, ścięgien oraz więzadeł;
• neuropatia uciskowa (np. zespół cieśni nadgarstka);
• choroba zwyrodnieniowa stawów;
• choroby zapalne stawów (np. reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów);
• choroba de Quervaina;
• przykurcz Dupuytrena.

Każda z wyszczególnionych powyżej chorób cechuje się nieco innym przebiegiem.

Przyczyny, objawy i leczenie urazów mechanicznych nadgarstka

Jeżeli staw nadgarstkowy ulegnie uszkodzeniu na skutek urazu (np. upadku), to pojawia się silny ból oraz inne objawy uszkodzenia struktur nadgarstka. Na skutek urazu może dojść do złamania kości, skręcenia nadgarstka, zwichnięcia nadgarstka, a także bolesnego stłuczenia. Na uszkodzenie nadgarstka w wyniku urazu wskazuje nasilony ból, któremu towarzyszą obrzęk, ograniczenie ruchomości, a także zaczerwienienie lub zasinienie skóry.

Dolegliwości bólowe, które związane są z przeciążeniem nadgarstka (np. na skutek intensywnej aktywności fizycznej lub rekreacji) również mogą objawiać się bólem i obrzękiem, jednak dolegliwości te są mniej nasilone niż w przypadku poważnych urazów.

Urazy mechaniczne nadgarstka, na które wskazuje np. ból nadgarstka po upadku, wymagają wykonania badań obrazowych, które pozwalają określić zakres uszkodzeń struktur nadgarstka. Leczenie bólu nadgarstka, który związany jest z urazem, dobierane jest do rodzaju urazu i jego stopnia. W przypadku urazu mechanicznego nadgarstka niezbędne jest jego usztywnienie np. za pomocą odpowiednio dobranej ortezy.

Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół cieśni nadgarstka związany jest uciskiem nerwu pośrodkowego biegnącego w kanale nadgarstka. Objawy zespołu cieśni nadgarstka to m.in.:

• ból nadgarstka;
• uczucie cierpnięcia i mrowienia, a także piekący ból odczuwany w obrębie kciuka, palca wskazującego, palca pośrodkowego i połowy palca serdecznego – dolegliwości nasilają się w nocy oraz przy ruchach nadgarstka;
• osłabienie ręki;
• zanik mięśni kłębu;
• zaburzenia czucia.

Leczenie bólu nadgarstka w przebiegu zespołu cieśni nadgarstka ukierunkowane jest na zapobieganie uszkodzeniu nerwu pośrodkowego biegnącego w kanale nadgarstka. W niektórych przypadkach nie ma możliwości rozpoczęcia leczenia zachowawczego, co ma związek ze stopniem zaawansowania zmian chorobowych i wówczas pacjent może kwalifikować się jedynie do leczenia operacyjnego.

Choroba zwyrodnieniowa stawów ręki – przyczyny, objawy, leczenie

Ból nadgarstka w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów związany jest ze zmianą struktury stawu i tworzeniem się guzków zwyrodnieniowych. Początkowo ból objętego procesem zwyrodnieniowym stawu dokucza jedynie podczas wykonywania ruchów, jednak z czasem może zacząć występować przewlekle. Chorobie zwyrodnieniowej stawów sprzyjają przebyte urazy i mikrourazy w obrębie nadgarstka, a także podeszły wiek i naturalne procesy starzenia się organizmu.

Charakterystycznym objawem zwyrodnienia stawów w obrębie rąk jest nie tylko ból, ale także sztywność stawów międzypaliczkowych bliższych i dalszych oraz stawu podstawy kciuka.

Zapalne choroby stawów – przyczyny, objawy, leczenie

Do chorób zapalnych stawów, które mogą powodować ból nadgarstka, zaliczamy reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), dnę moczanową oraz łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS).

Schorzenia te przyczyniają się nie tylko do występowania bólu rąk w okolicy nadgarstków, ale także innych objawów, do których zaliczamy sztywność stawu (poranna sztywność stawu, która stopniowo ustępuje po rozruszaniu kończyny) i obrzęki, a także objawy ogólne np.:

• podwyższona temperatura ciała,
• uczucie rozbicia,
• osłabienie i przewlekłe zmęczenie.

Reumatoidalne zapalenie stawów najczęściej zajmuje stawy nadgarstkowe, stawy śródręczno-paliczkowe i stawy międzypaliczkowe bliższe.

W przebiegu łuszczycowego zapalenia stawów charakterystyczne jest występowanie tzw. palców kiełbaskowatych. Choroba powoduje zapalny obrzęk stawów, zapalenie pochewek ścięgnistych i zapalenie tkanek okołostawowych.

Dna moczanowa to choroba wywołująca obrzęk, zaczerwienienie oraz ból stawów, który charakteryzuje się nagłym początkiem. Dna moczanowa częściej atakuje staw palucha stopy, jednak w zaawansowanej postaci może zająć także inne stawy np. staw nadgarstkowy, staw łokciowy i staw kolanowy.

Leczenie polega na łagodzeniu uciążliwych dolegliwości za pomocą odpowiednio dobranych leków.

Choroba de Quervaina – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba de Quervaina to zapalenie ścięgien kciuka (zapalenie pochewki ścięgien odwodziciela długiego i prostownika krótkiego kciuka), które ma związek z powstającymi m.in. podczas wykonywanej pracy mikrourazami. Ból związany z chorobą pojawia się z bocznej strony nadgarstka i u podstawy kciuka, utrudniając normalne funkcjonowanie. Na skutek dolegliwości bólowych mogą występować problemy m.in. z chwytaniem i podnoszeniem przedmiotów.
W przebiegu choroby de Quervaina stosowane jest leczenie objawowe i leczenie operacyjne.

Przykurcz Dupuytrena – przyczyny, objawy, leczenie

Przykurcz Dupuytrena to choroba rozcięgna dłoniowego, która powoduje przykurcz palców i brak możliwości pełnego otwarcia dłoni. Objawia się bólem ręki w obrębie zajętych struktur oraz może prowadzić do powstawania tkliwych zgrubień. Ryzyko zachorowania zwiększa narażanie dłoni na oddziaływanie wibracji np. praca wykonywana narzędziami udarowymi, a także cukrzyca. Choroba Dupuytrena częściej rozwija się u osób palących papierosy i osób nadużywających alkoholu. Leczenie uwzględnia metody inwazyjne i nieinwazyjne, które stosowane są w celu uniknięcia pogłębiania się przykurczów.

Czytaj też:
Ból stawów – najczęstsze przyczyny, diagnostyka, leczenie i domowe sposobyCzytaj też:
Ból dłoni może być sygnałem alarmującym i świadczyć o poważnej chorobie. Nie bagatelizujcie go

Źródła:

• Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012
• Tadeusz Gaździk, Ortopedia i traumatologia, Tom 1-2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2009
• Damian Kusz, Kompendium ortopedii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015
• Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006
• Dębek A, Czyrny Z, Nowicki P., Zmiany patologiczne ręki w badaniu ultrasonograficznym, Journal of Ultrasonography, 2014, 14, s. 74–88