Pola magnetyczne w leczeniu hybrydowym

Pola magnetyczne są szeroko wykorzystywane w medycynie zarówno w diagnostyce, jak i w leczeniu i rehabilitacji leczniczej. Dlaczego?

Z przewodnictwem elektrycznym, pochłanianiem i wytwarzaniem pól magnetycznych mamy do czynienia w komórkach, tkankach i we wszystkich narządach, np. w ośrodkowym układzie nerwowym, sercu. Każdy narząd ma własną „mapę pola magnetycznego” i można na jej podstawie pozyskać informacje na temat kondycji danego narządu. Dlatego jest wiele urządzeń diagnostycznych, których zasada działania opiera się na ocenie parametrów fizycznych np. rezonans magnetyczny (MRI - magnetic resonans imaging). Zamiast EKG można wykonać EMG, które jest znacznie bardziej dokładnym badaniem serca, wcześniej pokazującym stan niedokrwienia albo inne zaburzenia funkcji mięśnia sercowego. TMS (transcranial magnetic stimulation) – przezczaszkowa stymulacja magnetyczna jest wykorzystywana do oceny stanu motorycznych włókien nerwowych oraz obrazowania funkcji poszczególnych części mózgu, w tym ośrodków jego kory.

Jak to się stało, że pole magnetyczne zaczęto wykorzystywać w medycynie?

Żyjemy w polu magnetycznym Ziemi. Od dawna wiadomo, że jest ono nieodzowne dla naszego życia. Jeżeli zamkniemy człowieka lub zwierzę w przestrzeni całkowicie wyizolowanej od pola magnetycznego, to ten osobnik umrze. Ostatnio pole magnetyczne Ziemi słabnie, ponieważ weszliśmy w okres, kiedy Ziemia zmienia swoją polaryzację i bieguny zamieniają się miejscami. Ma to wpływ na stan zdrowia ludzi i zwierząt na niej żyjących. Dochodzą do tego czynniki zakłócające np: burze magnetyczne na słońcu, na które reagują organizmy roślin i zwierząt. W tym czasie mogą nasilić się różnego rodzaju schorzenia: psychiczne, psychosomatyczne i organiczne. W przypadku roślin parametry pól magnetycznych mają wpływ na wegetację i plony. Na przykład są na Ziemi miejsca takiej indukcji pola magnetycznego, że pewne gatunki roślin rozwijają się lepiej. Stwierdzono również, że w miejscach, gdzie występują cudowne uzdrowienia i inneparanormalne zjawiska określane działaniem sił wyższych, np. Lourdes czy Sedona w Arizonie, występuje wyższa indukcja pola magnetycznego niż w innych miejscach Ziemi lub jego zagęszczenie pod postacią tzw. wirów.Te obserwacje skłoniły badaczy do tego, żeby na drodze doświadczalnej wyselekcjonować określone parametry z widma fal elektromagnetycznych i wykorzystać jako czynnik terapeutyczny w magnetoterapii i magnetostymulacji.

Jaki jest wkład polskich naukowców w badania nad wykorzystaniem zmiennych pól magnetycznych w medycynie?

Wyniki badań i obserwacji klinicznych wykazały skuteczność dwóch metod aplikowania pola magnetycznego, magnetoterapii i młodszej metody opracowanej przez polskich naukowców - magnetostymulacji. Innowacyjne rozwiązania wykorzystane w magnetostymulacji i urządzenia do jej realizacji były wielokrotnie wyróżniane w Polsce i za granicą. Koncepcję nowych sygnałów terapeutycznych opracowali polscy naukowcy, profesorowie Feliks Jaroszyk, Janusz Paluszak, Aleksander Sieroń. Urządzenie, w którym zaimplementowano innowacyjne parametry terapeutyczne, dziś dostępne jest w opiece medycznej pod nazwą Viofor JPS. W uproszczeniu skuteczność terapeutyczna to efekt optymalnego doboru struktury generowanego widma sygnałów terapeutycznych i indukcji magnetycznej. Absorbowana przez organizm energia elektromagnetyczna wywołuje w organizmie mechanizmy jonowego rezonansu cyklotronowego, wpływając na poprawę potencjału błon komórkowych i funkcje kanałów jonowych. Usprawnia to transport jonów przez błony komórkowe, poprawia procesy związane z metabolizmem komórek. Efekt to odbudowa utraconych w wyniku choroby, stresu czy też zmęczenia, zasobów energetycznych ATP w komórkach.

Jakie są potencjalne obszary zastosowania magnetostymulacji i magnetoterapii w leczeniu i profilaktyce? Zacznijmy może od układu odpornościowego, bo to teraz, podczas epidemii COVID-19, może być ważny.

Wiemy, że pole magnetyczne korzystnie wpływa na układ odpornościowy. Mówiąc bardzo ogólnie, działanie to wpływa na kompetencje immunologiczne limfocytów T, odpowiedzialnych za niszczenie komórek zakażonych przez drobnoustroje, a także wpływa na stężenie interleukin (interleukina jest to cząsteczka sygnałowa wytwarzana przez komórki układu odpornościowego, której stężenie wzrasta podczas procesu zapalnego). Na podstawie dostępnych prac można stwierdzić, że magnetostymulacja zmniejsza stężenie interleukin prozapalnych, a zwiększa stężenie interleukin przeciwzapalnych. Czyli hamuje toczący się proces zapalny, w przypadku COVID-19 burzę cytokinową. Wpływa również na inne komórki odpornościowe, takie jak monocyty.

Co to oznacza w praktyce?

Pole magnetyczne – magnetostymulacja w przypadku infekcji wirusowej czy bakteryjnej wspiera powrót do zdrowia, powodując szybsze przemijanie objawów i rekonwalescencję, a także umożliwia skuteczniejszą rehabilitację np. neurologiczną, pulmonologiczną czy kardiologiczną.

Czy to działanie pola można wykorzystać u chorych na COVID-19?

W przypadku chorób infekcyjnych dróg oddechowych różnego pochodzenia włączenie metody magnetostymulacji do procesu leczenia wykazywało wysoką skuteczność terapeutyczną, poprawę funkcji układu odpornościowego i hamowanie procesów zapalnych. Badania przeprowadzone w naszej klinice, pełniącej czasową funkcję oddziału covidowego, wykazały, że pacjenci, u których stosowano magnetostymulację, szybciej wracali do zdrowia w porównaniu z grupą kontrolną, która nie miała stosowanych zabiegów w trakcie hospitalizacji. Następowała znacząca redukcja objawów klinicznych i parametrów laboratoryjnych. Aktualnie przygotowywane są do publikacji dwie prace dotyczące zastosowania magnetostymulacji Viofor JPS u chorych na COVID-19, hospitalizowanych na oddziale covidowym.

Jakie przesłanki zadecydowały, aby zastosować Viofor u chorych na COVID-19?

Bezpośredni wpływ na decyzję o zastosowaniu magnetostymulacji Viofor w ostrym stanie zakażenia wirusem COVID-19 wywarły dane literaturowe, które wskazywały na wpływ pól magnetycznych na stężanie interleukin in vitro w surowicy krwi i leukocytach w badaniach klinicznych i in vitro.

U wszystkich pacjentów, którym wykonano zabiegi Viofor, monitorowane były parametry wg schematu ogólnie przyjętego na oddziałach covidowych. Poza badaniami laboratoryjnymi obserwowaliśmy również takie parametry życiowe jak saturacja, akcja serca czy ciśnienie. U pacjentów, u których stosowaliśmy magnetostymulację, parametry te ulegały normalizacji szybko, praktycznie po kilku dniach. Ci pacjenci wracali do zdrowia w sposób bardziej pomyślny niż pacjenci z grupy kontrolnej, bez powikłań i objawów niepożądanych.

Jak Pani Profesor sądzi, kiedy magnetostymulacja wejdzie do powszechnej praktyki w leczeniu COVID-19? Czy zmienne pola magnetyczne powinny być powszechnie wykorzystywane jako wspomaganie leczenia i rehabilitacji chorób infekcyjnych?

W przypadku wsparcia procesu leczenia chorób infekcyjnych dróg oddechowych i niedoborów odporności metoda ma udowodnioną skuteczność kliniczną i jest wskazaniem. Jeśli chodzi o COVID-19, nasza informacja będzie pierwszą publikacją opartą na wynikach badań bezpośrednich w warunkach klinicznych dla stanów ostrych. Opierając się na własnym doświadczeniu klinicznym, mam przekonanie o skuteczności i możliwości zastosowania w przyszłości magnetostymulacji w leczeniu hybrydowym COVID-19 i innych chorób infekcyjnych.

Wykonane badanie, zatwierdzone przez komisję bioetyczną, jest podstawą do zmian w postrzeganiu roli medycyny fizykalnej w procesie leczenia. Nieliczni niestety nadal traktują medycynę fizykalną jako medycynę ludową. Ograniczony poziom wiedzy na temat działania terapeutycznego czynników fizykalnych spowalnia wdrażanie tej formy terapii do praktyki klinicznej. Wierzę, że ten trend wkrótce się odwróci i pacjenci będą mieli szerszy dostęp do tej formy terapii, tym bardziej że metoda może być równieżw sposób bezpieczny stosowana w warunkach domowych.

Czy Pani Profesor jest zwolenniczką wspierania farmakoterapii zabiegami fizykalnymi?

Powszechnie wszyscy są przekonani o skuteczności działania farmakoterapii jako niezbędnej składowej leczenia. Ja również uważam, że jest onaniezbędna, ale ma to do siebie, że może zaburzyć homeostazę, czyli równowagę organizmu. Na przykład antybiotyki, które mają zwalczać drobnoustroje, powodują wtórnie obniżenie odporności, wpływając, między innymi, na populację leukocytów. Powrót do równowagi wewnętrznej,,homeostazy” w przewodzie pokarmowym i poprawy funkcjonowania systemu odpornościowego może trwać miesiące. Natomiast zabiegi magnetostymulacji przyspieszają powrót równowagi wewnętrznej w organizmie, stymulując własną odporność. Nie szkodzą, ale przyczyniają się do powrotu do zdrowia w sposób naturalny, nie dając działań niepożądanych. Udowodniono wielokrotnie, że stosowanie pól magnetycznych powoduje zmniejszenie stosowania leków przeciwbólowych tzw. NLPZ, czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Skoncentrowaliśmy się na chorobach zakaźnych, ale przecież nie są to główne wskazania dla magnetostymulacji. W jakich schorzeniach warto ją włączyć do leczenia?

Badania nad wykorzystaniem pól magnetycznych są cały czas prowadzone, ze względu na bezpieczeństwo, skuteczność zakres wskazań się ciągle rozszerza. Korzystne efekty uzyskiwano w schorzeniach psychosomatycznych, ze względu na to, że przywracają homeostazę, i mają korzystny wpływ na psychikę. Można oczekiwać korzyści, wpierając leczenie zasadnicze w depresji lekoopornej, w stanach otępiennych, w nerwicach, w zespołach przewlekłego zmęczenia, w fibromialgii. Dobre rezultaty uzyskuje się w schorzeniach o podłożu psychicznym i autoimmunologicznym; w łuszczycy i we wszelkiego rodzaju chorobach neurologicznych. Stosowaliśmy je w udarach mózgu, stwardnieniu rozsianym, wykorzystując ich działanie immunokorekcyjne i hamujące procesy zapalne związane z niszczeniem osłonek włókien nerwowych (mielinowych) przez własne cytokiny, w zawansowanym stanie choroby uzyskiwano poprawę jakość życia chorego. Efekty magnetostymulacji przynoszą korzystne efekty w chorobach metabolicznych, uszkodzeniach nerwów obwodowych np. pochodzenia zapalnego, w polineuropatiach oraz w chorobie Parkinsona.

Czy za pomocą pola magnetycznego można leczyć ból, np. ten związany ze zmianami zwyrodnieniowymi w układzie ruchu?

Tak, pola magnetyczne działają w takich przypadkach przeciwbólowo. Wraz z prof. Janem Czernickim prowadziliśmy badania dotyczące działania przeciwbólowego pól magnetycznych w zespołach bólowych kręgosłupa, co zostało opublikowane w porównaniu dla sześciu różnych parametrów. (Prof. Czernicki był prekursorem badań nad polem magnetycznym w ich zastosowaniu klinicznym). Magnetoterapia natomiast działa na zmniejszanie napięcia mięśniowego, co ma niebagatelne znaczenie w bólu okołokręgosłupowym.

Pole magnetyczne można również stosować we wszelkiego rodzaju chorobach reumatycznych, bo tam duże znaczenie ma działanie przeciwzapalne i regeneracyjne. Choroby reumatyczne przecież są chorobami immunologicznymi, które powodują stan zapalny związany w części z autoagresją.

Jak można wykorzystać to, że pola wpływają na utlenowanie tkanek? Czy pola magnetyczne stosuje się przy leczeniu ran, oparzeń, owrzodzeń?

Dobre wyniki uzyskuje się w gojeniu oparzeń i ran. Pola magnetyczne można też wykorzystywać przy terapii owrzodzeń żylnych, a także zaburzeń pochodzenia tętniczego – większych i drobnych naczyń końcowych, głównie kończyn dolnych – w chromaniu przestankowym w miażdżycy. Ma to również miejsce w chromaniu rdzenia, kiedy w czasie chodu następuje gwałtowne osłabienie siły mięśniowej, które ustępuje po odpoczynku. Pola magnetyczne stosuje się również w dolegliwościach związanych z dysfunkcją naczyń rdzenia, bo nie zawsze w chorobach kręgosłupa chodzi wyłącznie o krążki międzykręgowe, ale również o unaczynienie kręgosłupa, np. udary rdzenia.

A stopa cukrzycowa? W takich przypadkach również chodzi o unaczynienie narządu.

Stosowałam pole magnetyczne u osób ze stopą cukrzycową, u których udało się ją wyleczyć. Obyło się bez amputacji. Patogeneza stopy cukrzycowej jest mieszana, bo mamy do czynienia z czynnikiem neurogennym i czynnikiem naczyniowym - stopa cukrzycowa: neuropatyczna, naczyniowa (niedokrwienna) oraz mieszana (neuropatyczno-niedokrwienna). Występują tu zaburzenia wegetatywne, które powodują zaburzenia ukrwienia, w wyniku czego dochodzi do martwicy tkanki. Tu jest kwestia raz: regeneracji, dwa: działania przeciwzapalnego, trzy: angiogenezy i rozrostu naczyń tak, by powstało krążenie oboczne. Generalnie, zastosowanie pola magnetycznego powoduje przyspieszenie procesu gojenia. W takich przypadkach stosowana jest również kinezyterapia, bo działanie jest silniejsze, jeśli połączone jest z ruchem.

A jeśli chodzi o choroby naczyń, czy tu są jakieś możliwości zastosowania?

Działanie naczyniowe pól magnetycznych można wykorzystywać we wszelkiego rodzaju zwężeniach naczyń, miażdżycy czy chorobach naczyniowych czynnościowych, takich jak na przykład choroba Reynaud. Można je stosować w nadciśnieniu, szczególnie chwiejnym, i na pewno pozwoli to na zmniejszenie ilości przyjmowanych leków. W migrenach; w zaburzeniach krążenia, które powodują objawy neurologiczne. W końcu w rehabilitacji poudarowej i zaburzeniach otępiennych pochodzenia naczyniowego.

Dr hab. Dariusz Biały zajmował się stosowaniem magnetostymulacji jako profilaktyki zawału, ale też jej działaniem w terapii, rehabilitacji pozawałowej i również po zabiegach kardiochirurgicznych. Badania na zwierzętach prowadzone przez Klinikę Kardiologii Wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego wykazały ochronne działanie na mięsień sercowy magnetostymulacji (efekt kardioprotekcyiny), w tym ochronę komórek serca przed wolnymi rodnikami tlenowym.

Słyszałam, że Viofor stosują również sportowcy…

Rzeczywiście, jest wykorzystywany do przyspieszenia procesu regeneracji i restytucji powysiłkowej w sporcie. Doktorantka, pracująca w klinice, zajmuje się restytucją powysiłkową u siatkarek i uzyskuje ciekawe wyniki. Pola magnetyczne powodują redukcję kwasu mlekowego, czyli działają na skutki nadmiernego wysiłku, czyli zakwaszenia mięśni. Odkwaszenie, utlenowanie mają niebagatelne znaczenie, by sportowcy po wysiłku znacznie szybciej wracali do formy, pomaga w tym również działanie regenerujące i relaksacyjne magnetostymulacji.

Jakiś przykład zastosowania magnetoterapii czy magnetostymulacji, który zadziwił lekarza?

Najlepszym przykładem skuteczności działania pola magnetycznego jestem ja sama. Przy implancie zębowym powstał stan zapalny, który ropiał i był nacinany. Stosowałam pole magnetyczne i po czterech dniach moja pani doktor dentystka powiedziała: tutaj nic nie ma, nie ma śladu po zapaleniu. To kolejne zastosowanie magnetostymulacji – stomatologia. Wszystkie zmiany okołowierzchołkowe czy zmiany związane ze stanami zapalnymi albo też zaburzeniami neurologicznymi, zaburzenia wysycenia kości w obrębie jamy ustnej znakomicie poddają się terapii polem.

Czy pola magnetyczne wywołują działania niepożądane, czy powodują jakieś skutki uboczne?

Stosuję pola magnetyczne od roku 1989 i mogłabym policzyć na palcach ręki osoby, które mówiły, że coś działo się nie tak. Przy zastosowaniu silnych pól magnetycznych w magnetoterapii kilkakrotnie pacjenci zgłaszali nieprzyjemne odczucie jako wibracje tkanek, nieprzyjemne parestezje czy zaburzenia pod postacią bólu głowy. Nigdy nie obserwowałam żadnych poważnych objawów niepożądanych.

Ważne, żeby pola magnetyczne stosować zgodnie z zaleceniami, a nie na zasadzie „ile fabryka dała”. To nie o to chodzi. W każdym schorzeniu należy się zastanowić, jakie parametry ustawić, biorąc pod uwagę wiek, stan zdrowia, choroby współistniejące danej osoby, żeby uzyskać jak najlepsze efekty kliniczne. Wyroby do magnetostymulacji Viofor JPS w przypadku osób chorych po wykluczeniu przeciwskazań mogą być stosowne w leczeniu, rehabilitacji i profilaktyce domowej.

Izolacja społeczna i ograniczona dostępność do świadczeń służby zdrowia w okresie pandemii, wykazała potrzebę zastosowania skutecznych i bezpiecznych metod leczenia i rehabilitacji w domu pacjenta.

Czy są jakieś przeciwwskazania do magnetoterapii i magnetostymulacji?

Przeciwwskazań jest dosłownie kilka i to nie dlatego, że uważamy, że Viofor może zaszkodzić, ale wynikają one z ostrożności. Magnetoterapii i magnetostymulacji nie stosuje się w nowotworach układowych i raku nerki w ciągu pięciu lat po ostrej fazie choroby, natomiast rok po wyleczeniu innych nowotworów można zastosować pole magnetyczne. Przeciwskazaniem są również implanty elektroniczne, w ciąży – bo generalnie w ciąży na wszelki wypadek nie stosuje się czynników fizykalnych, przy niestabilnej cukrzycy, nadczynności tarczycy, w ostrych chorobach zakaźnych jako przeciwwskazanie względne – chociaż właśnie w takim przypadku nasze badania pokazują, że może to być czynnik terapeutyczny, ale powinien być stosowany pod nadzorem lekarza.

Jeśli magnetoterapia i magnetostymulacja jest tania i może przynieść wiele korzyści chorym, to dlaczego nie jest szeroko stosowana?

Z tym bym się nie zgodziła, w zasadzie jest to standard, metoda jest uznana i zaakceptowana w fizjoterapii i rehabilitacji, a zabiegi są refundowane przez NFZ. Rola pola magnetycznego w fizykoterapii mogłaby być znacznie większa, gdyby wiedza o zastosowaniu tego czynnika była bardziej powszechna. Na tym trzeba się znać. Jest bardzo wiele sposobów wprowadzenia różnych parametrów dla określonych schorzeń. Bo czasami nawet sami fizjoterapeuci negują ważność czynników fizykalnych, ponieważ przy nastawieniu merkantylnym do swojego zawodu opierają się głównie na tym działaniu, które mogą wykonać za pomocą rąk, czyli terapii manualnej czy kinezyterapii. To jest bardzo ważne, ale nie można zaprzeczać temu, co zostało potwierdzone przez dowody naukowe, że czynniki fizykalne działają same w sobie i mogą w wielu przypadkach zastąpić wiele leków - szczególnie przeciwbólowych, przeciwzapalnych, nasennych i przeciwdepresyjnych, prokognitywnych ipomagać w stanach, w których leków raczej się nie stosuje - restytucja i regeneracja, a nawet stany terminalne. Włączenie metody w proces leczenia może poprawić efekty terapeutyczne farmakoterapii i kinezyterapii, niestety niekiedy uważana jest za konkurencję dla farmakoterapii. To druga kwestia, który powoduje, że te czynniki się nie bronią. Nie ma takiego lobby jak w farmakoterapii, nie ma tu wielkich koncernów farmaceutycznych, które czerpią olbrzymie zyski z produkcji i sprzedaży leków. Sądzę, że przyszłość leży w tworzeniu procedur hybrydowych, które wykorzystują mocne strony każdej z metod leczenia w celu poprawy skuteczności i skrócenia okresu rekonwalescencji.Czerpię satysfakcję z tego, że jako naukowiec, dydaktyk,a przede wszystkim lekarz praktyk mam swój udział w poszukiwaniu nowych rozwiązań, badaniu i edukowaniu w fizykalnych metodach leczenia i rehabilitacji.