Kompleks Edypa to zjawisko w psychoanalizie, którego źródło tkwi jeszcze w mitologii greckiej. Pewien grecki władca, Lajos, dowiedział się, że zginie z ręki swojego syna, który po jego śmierci poślubi jego żonę. Porzucił syna, licząc, że w ten sposób przepowiednia się nie spełni. Wiele lat później Edyp jednak zgładził Lajosa w walce, a później ożenił się ze swoją matką i miał z nią dzieci. Przepowiednia się spełniła.
Czym jest kompleks Edypa?
Jako pierwszy to zjawisko przeanalizował Zygmunt Freud i stwierdził, że to zjawisko jest elementem rozwoju człowieka. Naturalnie występuje pomiędzy 3. a 5. rokiem życia i jest tzw. fazą falliczną rozwoju seksualnego. Polega na pragnieniu związku seksualnego syna z własną matką i niechęci wobec ojca, który traktowany jest wtedy jako rywal.
Kompleks Edypa w rozwoju chłopców
Kompleks Edypa pojawia się u małych chłopców w wieku 2-6 lat, którzy zaczynają interesować się własnym ciałem i erotyką. Przenoszą oni wtedy zainteresowanie seksualne na jedyną osobę płci przeciwnej z najbliższego otoczenia – własną matkę. Zaczynają częściej się do niej przytulać, dążą do kontaktu cielesnego albo naśladują tatę, który w ich obecności często przytula czy całuje mamę.
Często też przenoszą złość na ojca, który im tę mamę zabiera. W obecności taty zaczynają być rozdrażnione, zazdrosne o uwagę, którą mama poświęca swojemu życiowemu partnerowi. Próbuje więc go odsunąć od niej, wymusza atencję, oczekuje nieustannego zainteresowania.
Objawy kompleksu Edypa
- Dążenie do bliskich relacji z matką
- Dążenie do kontaktu fizycznego z matką
- Izolowanie ojca od matki
- Niechęć wobec ojca
Kompleks Edypa a lęk kastracyjny
Lęk kastracyjny to zjawisko, które towarzyszy kompleksowi Edypa. Polega ono na poczuciu zagrożenia, które dziecko odczuwa ze strony ojca. Boi się kary, którą miałoby otrzymać za swoje zainteresowanie matką. Jest to jednak zjawisko stymulujące, które pozwala przepracować relację z ojcem i wyjść z kompleksu Edypa.
Kompleks Edypa w dorosłym życiu
Nie zawsze udaje się wyjść z kompleksu Edypa. Jeśli w rodzinie są zaburzone relacje, a rodzice nie potrafią porozumieć się między sobą i w domu często pojawia się złość i agresja, chłopcy mogą mieć problem z przepracowaniem tego zjawiska. Sytuacja ta się nasila, gdy rodzice się rozwodzą.
Jeśli rodzice się rozstaną, chłopiec może całą uwagę skierować na matkę. W przyszłości może to się nasilić i dać o sobie znać w postaci zaburzeń osobowości (np. narcystycznych). Wyrasta wtedy w poczuciu własnej wyjątkowości, co może skutkować nieumiejętnością nawiązywania zdrowych relacji z innymi ludźmi.
Objawia się to również zbyt bliską relacją z matką i zbyt dużym liczeniem się z jej zdaniem. W takiej sytuacji matka może oceniać partnerki życiowe syna (i sugerować mu, że żadna nie jest dla niego zbyt dobra), wpływać na jego decyzje i blokować mu samodzielne podejmowanie wyborów. Mężczyzna może również czuć niechęć przed usamodzielnieniem się i mieszkać z matką.
Leczenie kompleksu Edypa
Leczenie polega na podjęciu terapii u psychoterapeuty. Taka terapia jest długotrwała i często trudna. Terapeuta próbuje podejmować z pacjentem różne wątki z dzieciństwa, szukając przyczyn, które mogły przyczynić się do tego, że kompleks Edypa nie został rozwiązany.
Warto wiedzieć
U dziewcząt kompleks Edypa również występuje i ujawnia się jako kompleks Elektry. Jego prawidłowe rozwiązanie może mieć wpływ na decyzje w dorosłym życiu.