Antyspołeczne zaburzenie osobowości jest jednym z najbardziej znanych, a zarazem najtrudniejszych do leczenia zaburzeń osobowości. Socjopatia była szeroko badane przez różnych ekspertów zdrowia psychicznego.
Kim jest socjopata?
W filmach i programach telewizyjnych psychopaci i socjopaci są zwykle złoczyńcami, którzy zabijają lub torturują niewinnych ludzi. W prawdziwym życiu niektórzy ludzie z aspołecznymi zaburzeniami osobowości mogą być agresywni, ale nie wszyscy. Zamiast tego używają manipulacji i kalkulują działania, aby uzyskać to, czego chcą.
Skąd biorą się socjopaci?
Osobowość jest kształtowana przez środowisko, genetykę i okoliczności życiowe. Dokładna przyczyna antyspołecznego zaburzenia osobowości nie jest znana, ale wiadomo, że podatnym na rozwój zaburzenia mogą uczynić człowieka geny, a sytuacje życiowe – wywołać rozwój. Osoba z antyspołecznym zaburzeniem osobowości często dorastała w trudnych warunkach rodzinnych. Trudności w dzieciństwie często prowadzą do problemów behawioralnych w okresie dojrzewania i dorosłości. Zaburzenie to dotyka więcej mężczyzn niż kobiet.
Antyspołeczne zaburzenie osobowości
Zgodnie z definicją zawartą w Podręczniku diagnostyczno-statystycznym zaburzeń psychicznych (DSM-5), istnieje 10 podstawowych zaburzeń osobowości. Składają się na nie określone zestawy cech osobowości, które „odbiegają od oczekiwań kultury, powodują stres lub problemy w funkcjonowaniu i utrzymują się w czasie” – jak wyjaśnia Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Ktoś, kto ma antyspołeczne zaburzenie osobowości wykazuje brak empatii dla uczuć innych. Może nie działać w społecznie akceptowany sposób, często kłamać i nie zważać na konsekwencje w działaniu. Osoby z antyspołecznym zaburzeniem osobowości mogą stanowić zagrożenie dla siebie lub innych.
Jakie cechy ma socjopata?
- Brak szacunku lub empatii dla innych
- Nieumiejętność odróżnienia dobra od zła
- Brak poczucia winy lub wyrzutów sumienia
- Kłamstwo i oszukiwanie innych
- Manipulacyjne zachowania
- Kłopoty z prawem, przestępstwa
- Gniew, agresja, wrogość
- Agresywne zachowanie
- Impulsywność
Czym różni się socjopata od psychopaty?
Chociaż często używamy terminów „socjopata” i „psychopata” zamiennie, mają one dwa różne znaczenia. Większość socjopatów ma skłonność do zachowań impulsywnych i często postrzegani są jako zaburzeni lub wytrąceni z równowagi, podczas gdy psychopata jest zimny i wyrachowany, a czasem nawet czarujący. Jak podkreśla dr Donald W. Black, profesor psychiatrii na University of Iowa Carver College of Medicine „praktycznie wszyscy psychopaci są aspołeczni, ale nie wszyscy aspołeczni są psychopatami”.
Czytaj też:
10 psychopatycznych cech, których nigdy nie wolno tolerować u partnera
Leczenie antyspołecznych zaburzeń osobowości
Antyspołeczne zaburzenie osobowości jest jednym z najtrudniejszych do leczenia rodzajów zaburzeń osobowości. W leczeniu stosuje się często terapię poznawczo-behawioralną. Jednak osoba z antyspołecznym zaburzeniem osobowości może niechętnie szukać pomocy. Zalecane leczenie będzie zależało od czynników takich jak wiek, przestępczość, nadużywania alkoholu lub narkotyków. Niekiedy na leczenie można zostać skierowanym drogą sądową. Według brytyjskiego NHS (National Health Service) zachowanie socjopaty może się z czasem poprawić dzięki terapii.
Jak chronić się przed takimi zaburzeniami?
Jak podaje amerykańska Mayo Clinic, nie ma pewnego sposobu, aby zapobiec rozwojowi aspołecznych zaburzeń osobowości. Ponieważ uważa się, że zachowanie aspołeczne ma swoje korzenie w dzieciństwie, rodzice, nauczyciele i pediatrzy mogą być w stanie dostrzec wczesne sygnały ostrzegawcze. Pomocne może być zidentyfikowanie osób najbardziej zagrożonych, na przykład dzieci wykazujących oznaki zaburzeń zachowania, a następnie zaproponowanie wczesnej interwencji.
Czytaj też:
Borderline, czyli osobowość z pogranicza. Co musisz o niej wiedzieć?