Konfabulacja (fałszywe wspomnienia) nie jest zjawiskiem częstym. Osoby konfabulujące nie zachowują się w sposób typowy dla kłamców, dlatego nie zauważymy subtelnych symptomów kłamstwa. Konfabulacja nie jest zamierzona – osoba konfabulująca nie zdaje sobie sprawy z tego, że mija się z prawdą.
Co to jest konfabulacja?
Terminem „konfabulacja” określa się wspomnienia rzekome, czyli wspomnienia, które nie mają nic wspólnego z prawdą. Wypełniają one powstałe w pamięci luki, stając się pasującym elementem „układanki”. Konfabulacja może dotyczyć osób w różnym wieku. Konfabulują dzieci, osoby dorosłe i seniorzy. Ma to związek z zaburzeniami pamięci, które wynikają z uszkodzeń w obrębie ośrodków pamięci.
Trudno jest zrozumieć, czym jest konfabulacja. Jak to możliwe, że w naszej głowie pojawiają się wspomnienia, w które wierzymy, choć są one nieprawdziwe? Jak rozpoznać, co jest prawdą, a co wymysłem naszej wyobraźni? Nie jest to proste i wymaga pomocy specjalistów.
Konfabulacja – definicja
Zgodnie z definicją, konfabulacja polega na podawaniu nieprawdziwych, zmyślonych faktów. Osoba konfabulująca wierzy w prawdziwość swoich wspomnień. Jest przekonana, że opisywane sytuacje naprawdę miały miejsce i nie zdaje sobie sprawy z tego, że opowiadane przez nią historie są nieprawdziwe. W przypadku konfabulacji nie możemy mówić o świadomym wprowadzaniu w błąd w celu np. oszukania drugiej osoby, bo mamy w tutaj do czynienia z brakiem zamierzonego działania. Osoba konfabulująca jest przekonana o tym, że to, co mówi, jest prawdą.
Konfabulacja to dziwne i jednocześnie fascynujące zjawisko, które dowodzi, że ludzki mózg kryje w sobie wiele tajemnic. Dlaczego zastępujemy luki w pamięci nieprawdziwymi wspomnieniami? Konfabulacja u osób dorosłych łączona jest przede wszystkim ze schorzeniami psychicznymi oraz zaburzeniami pamięci, które mogą mieć związek z działaniem różnych czynników. Konfabulacja może być także skutkiem urazu mózgu, przebytej infekcji, zmian nowotworowych i innych nieprawidłowości, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie ośrodka pamięci w mózgu.
Nieco inaczej jest w przypadku dzieci, u których granica pomiędzy tym, co rzeczywiste i zmyślone, jest wyjątkowo elastyczna. Konfabulacja u dzieci jest jednym z naturalnych „objawów” prawidłowego rozwoju. Najczęściej dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, u których komórki mózgowe ulegają intensywnym podziałom.
Konfabulacja a kłamstwo
Konfabulacja nie ma nic wspólnego z kłamstwem, czyli celowym wprowadzaniem innych w błąd. Choć trudno jest to zrozumieć, to osoba konfabulująca jest święcie przekonana o tym, że mówi prawdę. Pamięta opisywane wydarzenia, czuje związane z nimi emocje, jednak są one jedynie wytworem wyobraźni. Ludzka psychika nadal stanowi dla naukowców zagadkę. Brak jest odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób mózg wypełnia luki w pamięci i dlaczego zastępcze wspomnienia są wyjątkowo realne. Co ciekawe, w przypadku osób konfabulujących, brak jest typowych oznak mówienia nieprawdy – konfabulacja nie jest wykrywana przez wykrywacz kłamstw, a osoby konfabulujące bez problemu są w stanie „oszukać” doświadczonego eksperta do spraw analizy informacji.
Konfabulacja – przyczyny
Najczęstszą przyczyną konfabulacji są zaburzenia pamięci, które mogą mieć różne podłoże. Konfabulacja może dotyczyć m.in. osób po urazach głowy, osób po operacjach mózgu, chorych na schorzenia neurodegeneracyjne, osoby po udarach niedokrwiennych i udarach krwotocznych. Zdarza się, że przyczyną konfabulacji stają się infekcje mózgu oraz traumatyczne wydarzenia, którym towarzyszy mechanizm wyparcia. Znalezienie przyczyny konfabulacji obejmuje diagnostykę mózgu i układu nerwowego oraz konsultacje psychiatryczne, które pozwalają wykryć ewentualne schorzenia psychiczne.
Czytaj też:
Jedz tych 5 produktów, a zmniejszysz ryzyko demencjiCzytaj też:
Prawda czy fałsz? Quiz z pułapkami na niedzielę